سیمین عزیزمحمدی: سازمان مدیریت صنعتی رتبه‌بندی شرکت‌های برتر ایران را از سال ۱۳۷۷ شروع و اقدام به انتخاب ۱۰۰ شرکت برتر کرده است؛ این سازمان، این کار را هرسال انجام می‌دهد و در شرایطی نوزدهمین سال خود را پشت سر گذاشت که در سال ۹۴ تعداد شرکت‌های برتر به ۵۰۰ شرکت رسیده است و در ۲۸ شاخص و در ۲۹ گروه صنعتی با هم مقایسه و رتبه‌بندی شدند. روز چهارم بهمن ماه امسال نیز بنابر یک رسم ۱۹ساله، نتایج ارزیابی شرکت‌های کشور براساس اطلاعات مالی سال گذشته آنها مشخص شد تا شرکت‌های برتر اقتصادی یا به اصطلاح ۵۰۰ غول اقتصادی کشور براساس حجم فروش در نوزدهمین سال رتبه‌بندی ۱۰۰ - IMI معرفی شوند. این شرکت‌ها که براساس اطلاعات سال مالی گذشته و با احتساب میزان فروش طبقه‌بندی می‌شوند، نمادی از ابرقدرت‌های اقتصادی کشور هستند. در مجموع ۵۰۰ شرکت، ابتدا براساس شاخص میزان فروش (درآمد) مشخص می‌شوند، پس از آن براساس ۳۲ شاخص دیگر ازجمله ارزش افزوده، دارایی، اشتغال‌زایی، سودآوری، بازده فروش، ارزش بازار، میزان صادرات، بهره‌وری و... با هم مقایسه و رتبه‌بندی می‌شوند.

در همایش سال جاری، شرکت‌های معرفی‌شده در ۳۱ گروه مورد ارزیابی قرار گرفتند که یکی از آنها، گروه ارتباطات و مخابرات بود. البته تا دو سال گذشته گروهی تحت عنوان گروه رایانه و فعالیت‌های وابسته وجود داشت که در آن شرکت‌های آی‌تی مورد بررسی قرار می‌گرفت، با این حال، از سال ۹۳ این گروه از این لیست حذف شده و شرکت‌های مربوط ذیل سایر گروه ارزیابی می‌شوند. گروه ارتباطات و مخابرات از لحاظ سودآوری پس از گروه پتروشیمی و گروه فرآورده‌های نفتی، با سهم ۸/ ۱۱ درصدی سومین گروه معرفی شد. همچنین با سهم ۹درصدی سومین گروه با ارزش افزوده بالا در جدول ارزیابی ۵۰۰ شرکت برتر کشور قرار گرفت. یکی از برتری‌های گروه ارتباطات و مخابرات در این همایش، نقش پررنگ آن در حوزه اشتغال‌زایی بود، به‌طوری که این گروه با سهم ۸ درصدی پس از گروه بانک‌ها و موسسات و گروه وسایط نقلیه و قطعات خودرو، بیشترین کارکنان را در سال ۹۴ استخدام کرده است.

آمار به نقل از نتایج نوزدهمین سال رتبه‌بندی IMI-۱۰۰ درباره بزرگ‌ترین‌ شرکت‌های کشورها حاکی از آن است که در سال گذشته حدود ۵۰شرکت حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات توانستند از آزمون‌های این ارزیابی سربلند بیرون آمده و به این ترتیب در لیست ۵۰۰شرکت پرفروش امسال قرار بگیرند. همان طور که اشاره شد معیار اصلی برای این سنجش میزان فروش شرکت‌ها بود و بر این اساس ۵۰شرکت ICT در مجموع فروشی بالغ بر ۳۸۹هزار و ۵۸۲میلیارد ریال را ثبت کردند تا بتوانند به غول‌های اقتصادی ایران تبدیل شوند. میزان فروش این ۵۰شرکت برتر در سال گذشته نسبت به سال ۹۳ حدود ۱۰درصد رشد کرده است. بررسی وضعیت شرکت‌ها نشان می‌دهد برترین شرکت در این حوزه مخابرات ایران بوده که در سال‌های اخیر توانسته بهترین موقعیت شرکت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات را داشته باشد و علاوه بر آن در بین سودآورترین شرکت‌ها باشد. به همین ترتیب، شرکت‌های ارتباطات سیار ایران، گروه گسترش ارتباطات و فناوری اطلاعات سینا، آسان پرداخت پرشین و خدمات انفورماتیک دیگر شرکت‌هایی بودند که توانستند در کنار مخابرات ایران در لیست صد شرکت برتر ایرانی عرض اندام کنند.

همچنین براساس این ارزیابی، شرکت خدمات انفورماتیک به‌عنوان دارنده بیشترین بازده فروش، یکی از شرکت‌های به اصطلاح تازه‌وارد است؛ یعنی توانسته در سال جاری به فهرست صد شرکت اول راه پیدا کند. نکته قابل توجه در ارزیابی شرکت این حوزه در سال جاری، حضور چشمگیر شرکت‌های مخابرات استان‌ها است که نسبت به سال گذشته تعداد آنها افزایش یافته است. نگاه مقایسه‌ای بین رتبه‌بندی شرکت‌های ICT در کشور با نمونه‌های خارجی نشان می‌دهد در معروف‌ترین رتبه‌بندی Fortune ۵۰۰ که برای ارزیابی شرکت‌های آمریکایی انجام می‌گیرد، ۱۳جایگاه ۱۰۰شرکت برتر این کشور در سال ۲۰۱۶ به فعالان حوزه ICT اختصاص داشته و میزان فروش آن بالغ بر یک هزار و ۲۸۸میلیارد دلار است. همچنین در آخرین رتبه‌بندی، اپل سومین و AT&T دهمین شرکت پرفروش این کشور معرفی شدند. اگرچه لیست Fortune ۵۰۰ معیار عادلانه‌ای برای مقایسه سنجش شرکت‌های ICT ایرانی نیست با این حال انتظار می‌رود، در حال حاضر که اقتصاد جهان در سیطره تحولات دیجیتالی قرار گرفته، حضور شرکت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات ایرانی به مخابرات استان‌های به‌تازگی خصوصی شده خلاصه نشود. البته در این میان آن دسته از شرکت‌های حوزه فنا‌وری اطلاعات توانستند در لیست ۵۰۰شرکت برتر قرار بگیرند که در پرداخت آنلاین فعالیت داشتند، در واقع، فعالیت آنها وابسته به شرکت‌های فعال در زمینه‌های پولی و بانکی بوده که بیشترین رشد را در صورت‌های مالی سال ۹۴ داشتند.

شرکت‌های ICT در ارزیابی 5سال اخیر

براساس ارزیابی که در سال ۹۰ انجام گرفت، گروه ارتباطات و مخابرات یکی از سه گروه صنعتی اول از نظر سودآوری و بازدهی فروش بود. در آن سال تعداد شرکت‌های برتر این حوزه به ۲۸ شرکت ارتقا یافته بود، در حالی که در سال ۸۹ تنها چهار شرکت در گروه حضور داشتند. همچنین براساس نتایج رتبه‌بندی IMI-۱۰۰ در سال ۹۱ که ۴۰۰شرکت برتر ایرانی معرفی شدند، ۲۰رتبه به شرکت‌های حوزه ICT اختصاص داشت و در این میان بهترین رده مربوط به شرکت مخابرات ایران بود که با فروش به ارزش ۷۵هزار و ۹۱میلیارد ریال توانسته بود رتبه هفتم را کسب کرده و جایگاه خود را در این رده‌بندی حفظ کند. همچنین در سال ۹۱ گروه ارتباطات و مخابرات با ۳۳درصد و گروه رایانه و فعالیت‌های وابسته با ۲۶درصد رشد به ترتیب در رده دوم و سوم گروه صنعتی اول از نظر بازدهی فروش(حاشیه‌سود) بوده‌اند. در سال ۹۲ نیز یکی از ۱۰ شرکت برتر کشور در حوزه ICT بود تا این حوزه همچنان جزو گروه‌های سود آور باشد، چرا‌که گروه رایانه و فعالیت‌های وابسته با ۶۲ درصد بازدهی فروش، بهترین گروه ارزیابی شد. در سال ۹۳ تعداد شرکت‌های برتر حوزه ICT تا ۲۶شرکت ارتقا یافت. البته این در حالی بود که لیست رتبه‌بندی IMI-۱۰۰ از سال ۹۲ از ۴۰۰ به ۵۰۰شرکت ارتقا یافته بود. با این حال، در سال ۹۳ نیز نام شرکت‌های حوزه ارتباطات و مخابرات در بین شرکت‌های با تعداد کارکنان بالا به چشم می‌خورد. در ارزیابی سال ۹۴ تعداد شرکت‌های برتر حوزه ICT از ۲۶شرکت فراتر نرفت، اما از نظر شاخص‌های سودآوری و ارزش بازار سرمایه، نام شرکت‌های گروه ارتباطات و مخابرات همچنان خودنمایی می‌کرد.

رشد شرکت‌های ICT در رتبه‌بندی اقتصادی