شهرام شریف

این روزها محدودیت‌های اینترنتی علیه آی‌پی‌های ایرانی شدت فراوانی گرفته و تقریبا می‌توان گفت بخش عمده سرویس‌های اینترنتی مشهور دسترسی کاربران ایرانی را به سرویس‌های خود مسدود کرده‌اند. این محدودیت‌ها نه‌تنها علیه تبادلات مالی کاربران ایرانی و خریدهای اینترنتی آنان صورت گرفته بلکه اخیرا به فروشگاه‌ها و سایت‌های عرضه نرم‌افزار نیز امتداد پیدا کرده است. امروزه کار ساده‌ای چون تمدید کردن یک دامنه اینترنتی با دشواری و معضلات مختلفی روبه‌رو است و حتی برخی امور مانند چک کردن ایمیل در برخی سرویس‌دهنده‌ها (مثلا Google Apps) با آی‌پی‌های ایرانی غیرممکن است. اینها بخشی از سختگیری‌های فزاینده‌ای است که پیش از این در مسدود کردن دسترسی به سرویس‌هایی چون Google Code یا محدود کردن دسترسی به کتابخانه‌های الکترونیکی برای کاربر ایرانی اتفاق افتاده بود.

امروزه بسیاری از کاربران ایرانی از VPN و دیگر ابزارهای فیلتر شکن نه فقط برای عبور از فیلترینگ سختگیرانه که برای دور زدن این تحریم‌ها استفاده می‌کنند. دو فروشگاه نرم‌افزار بزرگ جهان موبایل یعنی App Store و Google Play اساسا بدون فیلترشکن اجازه دانلود هیچ نرم‌افزاری را به روی گوشی، تبلت یا کامپیوترهای داخل ایران نمی‌دهند. این درحالی است که تنها طی چند سال اخیر حجم عظیمی از تلفن‌های همراه هوشمند در بازار ایران به فروش رفته است. یعنی کاربران ایرانی برای در اختیار داشتن ابزارهای کامپیوتری به روز جهان مبالغ هنگفتی را هزینه می‌کنند، اما در هنگام اتصال به اینترنت با تحریم‌های فزاینده اینترنتی روبه‌رو می‌شوند.

فیلترشکن‌های اینترنتی امروزه بیش از آنکه کاربردی برای دور زدن فیلترینگ داخلی داشته باشند در دور زدن تحریم‌های اینترنتی کارآمدند. کاربران ایرانی با استفاده از فیلترشکن‌ها کارهای روزمره خود را انجام می‌دهند، نرم‌افزارهای عادی و مورد نیاز خود را دانلود می‌کنند و به کتاب‌های الکترونیک و منابع دانشی دسترسی می‌یابند که به دلیل تحریم‌های اینترنتی به ناحق از آنان سلب شده است.

در چنین فضایی پارادوکس ممنوعیت استفاده از فیلترشکن و سخت‌ترکردن دایره فیلترینگ، کاربران را با این پرسش مواجه کرده که چگونه می‌توان از فضای مجازی استفاده مجاز کرد.

اگر شورای عالی مجازی در قانونمند کردن فضای استفاده از VPN نگاهی تازه و واقع‌نگر به موضوع فیلترشکن‌ها و کاربرد واقعی آنها داشته باشد، بزرگ‌ترین کمک را به کاربران ایرانی در دورزدن تحریم‌های اینترنتی انجام داده است.