با موبایل تاکسی بگیرید

سونیتا سراب پور: کافی است برای گرفتن ماشین در خیابان منتظر باشید، از تاکسی گرفته تا ماشین شخصی برای سوار کردن شما جلوی پایتان ترمز می‌کنند. اگر خوش‌شانس نباشید و صندلی کنار راننده را مسافری پیش از شما اشغال کرده باشد، باید در کنار دو مسافر دیگر به‌صورت اشتراکی از صندلی‌های پشت تاکسی استفاده کنید. پخش شدن مکالمه تلفن مسافر کناری که سعی دارد معامله‌ای را جوش دهد،‌ تحمل آهنگ مورد علاقه راننده تاکسی، بوق‌های پی در پی ماشین‌های دیگر در خیابان و در نهایت جر‌و‌بحث بر سر کرایه تاکسی، معجون غیر قابل توصیفی را برای هر مسافری درست می‌کند، معجونی که هر یک از ما حتما هنگام استفاده از تاکسی در شهر شلوغی مانند تهران تجربه کرده‌ایم. اعتراض به این شرایط هم در نهایت یک جواب برای شما دارد و آن اینکه اگر این شرایط را دوست ندارید: از آژانس ماشین بگیرید.

استفاده از ماشین‌های آژانس هم امتیازات چندان قابل توجهی برای مسافران ایرانی به دنبال ندارد. کیفیت پایین ماشین‌ها، رانندگانی که گاه چندان خوش‌اخلاق نیستند و پرداخت هزینه‌‌ای که مسافر راضی نیست نیز از مشکلات استفاده از آژانس است. در یک کلام می‌توان گفت سیستم حمل و نقل ایران،‌سیستم عجیب و غریبی است که نه مسافران از آن راضی هستند و نه رانندگان. اما به باور بسیاری از کارشناسان استفاده از تکنولوژی می‌تواند روند استفاده از سیستم حمل و نقل در کشور را متعادل‌تر و نزدیک به تجربه جهانی کند. برای مثال حالا چند سالی است که در کشورهای آمریکایی و اروپایی سیستم‌های سفارش تاکسی به‌صورت آنلاین، بخش حمل و نقل این کشورها را متحول کرده است. نمونه بارز آن هم سرویس UBER است. اپلیکیشن موبایلی که آنقدر رشد کرده که بسیاری از شرکت‌های بزرگ خودروسازی و تکنولوژی خواهان سرمایه‌گذاری روی آن هستند. در ایران نیز در دو سال اخیر به‌صورت محدود شاهد حضور تکنولوژی مشابهی در سیستم حمل‌و‌نقل کشور بوده‌ایم. برای مثال نزدیک دوسال پیش یک برنامه موبایلی سفارش تاکسی که نسخه ایرانی شده یک سرویس خارجی در همین زمینه بود، برخی کاربران را با طعم متفاوت سفارش تاکسی به‌صورت آنلاین آشنا کرد. به تازگی نیز رقیب این سرویس شروع به کار کرده است. این دو سرویس هر چند حالا و با قرار گرفتن در کنار یکدیگر به دو رقیب سر سخت تبدیل شده‌اند؛ اما هر دو سرویس تنها یک هدف دارند آن هم ایجاد یک تجربه متفاوت در استفاده از تاکسی و پرداخت هزینه بدون جر و بحث. در همین حال خبرهای دیگری حاکی است رقبای خارجی و ایرانی دیگری هم در راهند.

سفارش آنلاین تاکسی از نوع ایرانی

عمر فعالیت سفارش آنلاین تاکسی در دنیا تقریبا به بیش از ۱۰ سال پیش باز می‌گردد. حالا کشورهای پیشرفته و مطرح دنیا هر کدام سرویس‌های خاص سفارش آنلاین تاکسی خود را دارند. حذف پرداخت از داخل تاکسی و دسترسی سریع به ماشین مناسب شاید از بزرگ‌ترین‌ مزیت‌های سرویس سفارش آنلاین تاکسی باشد، جایی که دیگر نیازی به کشیدن کارت یا دادن اسکناس نیست. در ایران نیز با توجه به سیستم پیچیده حمل و نقل و همچنین مسافران بی‌شمار، نزدیک به دو سال پیش اولین سرویس سفارش آنلاین تاکسی از طریق موبایل معرفی شد. این سرویس کار خود را با نام «تاکسی‌یاب» آغاز کرد؛ اما در ادامه کار نامش را به «اسنپ» تغییر داد. دومین سرویس که کار خود را به‌صورت رسمی از یک‌ ماه پیش آغاز کرده است TAP۳۰ نام دارد. هر دو سرویس در ظاهر و امکانات شبیه به هم هستند؛ اما تفاوت‌هایی هم با یکدیگر دارند. برای دریافت سوال‌های مختلف کاربران از اسنپ و برنامه‌های این شرکت در بازار حمل و نقل کشور با این شرکت تماس گرفتیم؛ اما مسوولان اسنپ گفتند در صورت حضور رقیبشان حاضر به گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» نمی‌شوند. بنابراین درخصوص نحوه کار برنامه اسنپ تنها می‌توان به تجربه کاربران این سرویس اکتفا کرد. برای مثال بسیاری از کاربران در شبکه اجتماعی توییتر با هشتگ‌های #اسنپ یا TAP۳۰ # تجربه استفاده از این دو سرویس سفارش آنلاین را با یکدیگر به اشتراک گذاشته‌اند.

برای نمونه برخی از کاربران نقشه آنلاین اسنپ را نه چندان به روز و عامل سر درگمی خود می‌دانند. در همین زمینه کاربری در حساب توییتر خود نوشته است: «در #اسنپ آدرس مقصد را ظفر انتخاب کردم؛ اما به خاطر اینکه سر ظفر پیاده نشدم و کمی جلوتر پیاده شدم، راننده هزار تومان بیشتر از رقم مشخص شده در برنامه از من دریافت کرد.» اعتراض کاربران به مسیریابی رانندگان اسنپ از دیگر مواردی است که کاربران گوناگونی به آن اشاره کرده‌اند. برنامه‌نویسی اسنپ که به باور برخی برنامه‌نویسان فارسی شده برنامه Easy Taxi متعلق به شرکت آلمانی «راکت اینترنت» است از دیگر انتقاد‌های وارد شده به برنامه موبایلی اسنپ است. با این حال کاربران دیگری هم به تمجید از این سرویس پرداخته‌اند. روشن بودن کولر هنگام سفر و نرخ پایین‌تر نسبت به TAP۳۰ از جمله نقاط مثبت اسنپ عنوان شده است. اما TAP۳۰ رقیب تازه نفس اسنپ که همین هفته قبل و در یک برنامه ویژه حضور رسمی‌اش را در بازار حمل و نقل تهران اعلام کرد، هدفش را در اختیار گذاشتن تجربه متفاوت سفر درون‌شهری در اختیار کاربران عنوان کرده است. هر چند TAP۳۰ هنوز تجربه زیادی در این بازار ندارد؛ با این حال برخی تجربه‌های کاربران درخصوص این سرویس هم جالب است. بسیاری نقطه قوت TAP۳۰ در برابر اسنپ را نقشه مسیریابی سریع آن می‌دانند. برخورد مناسب رانندگان، کارآیی بهتر اپلیکیشن TAP۳۰ و روشن بودن کولر هنگام سفر از نکات مثبت است که کاربران از تجربه خود هنگام استفاده از این اپ فارسی به آن اشاره می‌کنند. البته انتقاد‌هایی نیز نسبت به TAP۳۰ توسط کاربران در شبکه‌های اجتماعی دیده می‌شود. برای مثال تعداد قابل توجهی از کاربران بر این باورند که نرخ کرایه TAP۳۰ در مقایسه با نرخ اسنپ و حتی آژانس‌های شهر بالاتر است. همچنین بسیاری تاخیر در رسیدن ماشین یا مراجعه اشتباه رانندگان به مسیرهای دیگر را از جمله نقاط ضعف این سرویس ایرانی می‌دانند.

میلاد منشی‌پور، مدیرعامل TAP۳۰ در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با تایید برخی مشکلات در سیستم سفارش‌دهی ماشین اعلام می‌کند که TAP۳۰ یک برنامه جدید است که عمر آن به دوماه هم نکشیده است، بنابراین وجود برخی مشکلات در سیستم سفارش ماشین یا آدرس دهی کاملا طبیعی است. او با اعلام اینکه تیم فنی TAP۳۰ شبانه روز در حال کار روی نقشه و سرویس‌دهی این برنامه موبایلی هستند، می‌گوید: « چندی پیش یک باگ در سیستم آدرس‌دهی سرویس باعث ‌شد تا رانندگان به اشتباه مسیر برخی از مسافران را ببینند و در حالتی که از مسافران بسیار دور هستند به ثبت سفارش آنها برای دریافت ماشین پاسخ مثبت بدهند، اما تیم فنی ما به سرعت این باگ را پیدا و رفع کردند.» اما منشی پور در واکنش به انتقاد برخی کاربران نسبت به نرخ بالای تعرفه TAP۳۰ می‌افزاید:« در شهری مانند تهران تعرفه کرایه تاکسی یا آژانس نرخ ثابتی ندارد و به دلیل نبود نظارت دقیق ممکن است هر فردی بیشتر از رقمی که عرف است را از مسافران دریافت کند.همین امر نیز باعث نارضایتی بسیاری از مسافران شده و همیشه جر و بحث‌هایی در این خصوص وجود دارد، اما ما با بررسی تعرفه‌های مختلف در این بخش مناسب‌ترین تعرفه را برای سفارش ماشین در نظر گرفته‌ایم. حتی در این زمینه قیمت ما پایین‌تر از نرم بازار است.»

در حالی منشی‌پور، تعرفه سفارش تاکسی از طریق این برنامه را پایین‌تر از حد نرمال در بازار اعلام می‌کند که برخی کاربران هنگام سفارش ماشین برای یک مسیر ثابت، رقم‌های متفاوتی را دریافت می‌کنند. مدیرعامل TAP۳۰ درخصوص این تفاوت قیمت می‌گوید: «درست است که مکان‌ها ثابت است، اما ممکن است به دلیل تفاوت در ساعت ثبت سفارش،‌تفاوتی هم در تعرفه سفارش ماشین به وجود ‌آید. برای مثال تعرفه سفارش ماشین در ساعات شلوغ، بین ۱۵تا۲۰درصد بالاتر از ساعات معمولی است.» منشی پور با اعلام اینکه TAP۳۰ یک شرکت تکنولوژی است نه یک شرکت در بخش حمل و نقل تصریح می‌کند که هدف TAP۳۰ در اختیار گذاشتن یک تجربه متفاوت سفر در شهر برای مسافران تهرانی است. سفری که در آن نه جر و بحث درخصوص نرخ کرایه باشد و نه مسافران برای رسیدن به مقصد‌های موردنظرشان ساعت‌ها منتظر بمانند. او با اعلام اینکه فعلا تمرکز TAP۳۰ روی تهران است تاکید می‌کند که به زودی برنامه‌های توسعه‌ای این شرکت در بخش حمل و نقل اعلام می‌شود.

تجربه جهانی سفارش آنلاین تاکسی

همیشه مسافرانی هستند که می‌خواهند به مقصد مورد نظر خود برسند. همین شرایط به‌ایده خوبی برای برخی شرکت‌های استارت‌آپی تبدیل شده تا با کمک سیستم‌های تکنولوژیکی این مسافران را سریع‌تر و راضی‌تر به مقصدشان برسانند. مطرح‌ترین شرکت استارت‌آپی که در این زمینه با موفقیت ایده خود را به اجرا گذاشته Uber است. شرکت آمریکایی که سال ۲۰۰۹ کارش را در سان‌فرانسیسکو با نام UberCab شروع کرد و حالا این برنامه در ۶۶ کشور و ۴۴۹ شهر جهان(تا ۲۸ ماه مه سال ۲۰۱۶) مورد استفاده قرار می‌گیرد. Uber یک برنامه ساده موبایل است که به جابه‌جا کردن سریع مسافران در شهر کمک می‌کند. در واقع این اپلیکیشن (اندروید، ویندوزفون،ios) مسافران و رانندگان را به‌کمک امکانات موقعیت‌یاب گوشی به یکدیگر متصل می‌کند. پرداخت در اوبر به‌کمک کارت اعتباری انجام می‌شود. کار اوبر در سال‌های اولیه فعالیتش آنقدر خوب پیش رفت که توانست سرمایه ۱۰ میلیارد دلاری را به سمت خود جذب کند و تنها دو سال پس از آغاز فعالیت نیز سرمایه آن به ۴۹ میلیارد دلار رسید. همچنین در لیست سرمایه‌گذاران روی این برنامه موبایلی می‌توان نام افراد مشهوری را هم دید. برای مثال چندی پیش مارک اندرسون سرمایه‌گذار مشهور و عضو هیات مدیره فیس‌بوک خود را به یک سرمایه‌گذار اصلی Uber تبدیل کرد. همچنین خبرهای مختلفی نیز درخصوص ابراز تمایل شرکت‌ها و حتی کشورهای مختلف برای سرمایه‌گذاری روی این برنامه موبایلی شنیده می‌شود. سرمایه‌گذاری ۵/ ۳ میلیارد دلاری عربستان روی اوبر یا تلاش شرکت‌های خودروسازی تویوتا برای سرمایه‌گذاری روی این شرکت از جمله این خبرهاست.

افزایش حجم سرمایه‌گذاری روی اوبر باعث شد تا این شرکت به گسترش فعالیت‌های خود خارج از مرزهای آمریکا فکر کند. با این حال حالا این شرکت به جایی رسیده که خدمات خود را محدود به حوزه تاکسیرانی نمی‌کند و در فکر گسترش خدمات خود در بخش حمل و نقل هوایی، جابه‌جایی مرسولات و وارد کردن خودروهای بدون راننده به سیستم جابه جایی مسافران است. موفقیت چشمگیر اوبر در سیستم حمل و نقل شهری و برهم زدن نظم‌ سنتی تاکسیرانی تنها با یک برنامه ساده موبایلی،‌باعث شد تا شرکت‌های دیگر هم با کپی از ایده اوبر،‌برنامه‌های مختلف سفارش آنلاین تاکسی را در اختیار کاربران بگذارند. برای مثال بعد از اوبر، Lyft (لیفت) دیگر شرکت آمریکایی بود که در سال ۲۰۱۲ در سانفرانسیسکو کار خود را شروع کرد. برعکس اوبر، لیفت فعالیت خود را فعلا در محدوده کشور آمریکا دنبال می‌کند و در حال حاضر خدمات این شرکت در بیش از ۲۰۰شهر این کشور مانند سانفرانسیسکو، لس‌آنجلس، نیویورک و... در دسترس مسافران است. لیفت را که با نماد ویژه آن یعنی سیبیل صورتی می‌شناسند ارزشی برابر ۵.۵ میلیارد دلار دارد. همچنین لیفت نیز مانند اوبر در مدت سه سال فعالیت خود در سیستم حمل و نقل شهری توانسته توجه شرکت‌های بزرگ را به سمت خود جلب کند. برای مثال در ماه ژانویه ۲۰۱۶ شرکت جنرال موتورز ۵۰۰ میلیون دلار روی سرویس Lyft سرمایه‌گذاری کرد. اگر از آمریکا فاصله بگیریم دیگر کشورهای دنیا نیز تجربه سفارش آنلاین تاکسی را پیاده‌سازی کرده‌اند. برای مثال شرکت Didi Chuxing در چین به‌عنوان رقیب سرسخت اوبر شناخته می‌شود.

Didi Chuxing در سال ۲۰۱۵ میلادی با ادغام دو رقیب بومی چین یعنی Didi Dache و Kuaidi Dache به وجود آمد و خدمات آن محدود به سرزمین‌هایی می‌شود که تحت سلطه کشور چین است. این شرکت، خدماتی مشابه با اوبر را بر پایه به‌کارگیری نرم‌افزارهای مورد استفاده در گوشی‌های هوشمند ارائه می‌دهد که از جمله آنها می‌توان به سیستم به‌اشتراک‌گذاری خودرو، درخواست تاکسی یا حتی اجاره خودروهای سطح بالا (همراه با راننده) اشاره کرد. Didi با فاصله زیادی در بازار چین پیشتاز بوده و این در حالی است که اوبر نیز تمام تلاش خود را به کار بسته تا در کشور چین به رقابت با این شرکت بپردازد. اهمیت خدمات این شرکت تاجایی است که Didi چندی پیش به‌طور رسمی از کامل شدن جدیدترین دور جذب سرمایه مالی در قالب جمع‌آوری ۳/ ۷ میلیارد دلار از چند سرمایه‌گذار مطرح خبر داده است. در میان نام این سرمایه‌گذار‌‌ها، نام شرکت مهم اپل نیز دیده می‌شود که یک میلیارد دلار روی این شرکت چینی سرمایه‌گذاری کرده است. Easy Taxi یکی دیگر از برنامه‌های سفارش تاکسی است که مقر اصلی آن در شهر سائوپائولو برزیل قرار دارد. این سرویس که کار خود را از سال ۲۰۱۲ آغاز کرده حالا خدماتش در ۳۰ کشور و ۴۲۰ شهر دنیا در دسترس قرار گرفته است. براساس اعلام مدیران شرکت Easy Taxi،

این شرکت در دسامبر سال ۲۰۱۴ اعلام کرد توانسته ۱۷ میلیون کاربر و بیش از ۴۰۰ هزار راننده را از طریق شبکه‌ خود به یکدیگر ارتباط دهد. خدمات این سرویس نیز برای کاربران سیستم عامل اندروید، ‌ویندوزفون و ios قابل استفاده است. این شرکت در آخرین جذب سرمایه خود توانسته نزدیک به ۷۷ میلیون دلار سرمایه جذب کند. اما در دنیای عرب‌ها مطرح‌ترین سرویس سفارش آنلاین تاکسی متعلق به برنامه Careem است. این سرویس که مقر آن در شهر دبی قرار دارد در سال ۲۰۱۲ کار خود را آغاز کرد. حالا خدمات این سرویس سفارش آنلاین تاکسی علاوه بر مسافران شهر دبی در اختیار مسافران شهرهایی مانند ابوظبی، قاهره، بیروت،دوحه، عمان، اسکندریه، جده، اسلام‌آباد،ریاض، مدینه، مکه،منامه و... قرار گرفته است. این سرویس عربی تا پایان سال ۲۰۱۵ توانست ۶۶ میلیون دلار سرمایه جذب کند. سرویس Haxi (انگلستان، نروژ)، Car۲Go (اروپا و آمریکای شمالی)، Zipcar (اتریش، کانادا، فرانسه، اسپانیا، انگلستان و آمریکا) از دیگر سرویس‌هایی هستند که به کاربران در نقاط مختلف دنیا اجازه سفارش آنلاین تاکسی را می‌دهند.