تاثیر کارت‌های پرداخت بر تجارت الکترونیکی

لیدا ایاز: تجارت الکترونیک ایران پس از برجام در انتظار تحولات گسترده‌تری است. تحولاتی که تحت تاثیر برداشته شدن تحریم‌های اقتصادی رخ می‌دهد. چندی است که خبر ورود کارت‌های مسترکارت و ویزاکارت به ایران مطرح شده است.مسترکارت، شرکت خدمات مالی آمریکایی و چندملیتی است که از طریق پردازش پرداخت‌های بین بانکی درآمد کسب می‌کند و همچنین از راه صدور کارت‌های اعتباری به بانک‌ها این امکان را برای خریداران یا استفاده‌کنندگان عمومی ایجاد می‌کند که برای خرید انواع کالا یا خدمات اقدام ‌کنند. قابلیتی که این امکان را به عموم ‌مردم می‌دهد تا بتوانند از آن برای پرداخت‌ خریدهای خرد در فروشگاه‌های اینترنتی جهانی نظیر رزرو هتل‌ها و بلیت‌های شبکه حمل‌ونقل و... در سراسر جهان استفاده کنند.

اما امکان خرید و فروش در دنیای مجازی برای ایرانیان تا پیش از این تنها با دور زدن تحریم‌ها ممکن بود و این گردش با ریسک بالایی هم انجام می‌شد. حالا با وجود برداشته شدن تحریم‌ها هم کارشناسان معتقدند امکان اجرایی شدن فعالیت همین شبکه‌های پولی بین بانکی با اما و اگرهایی مواجه است و بیشترین خوش‌بینی را می‌شود برای فعالان تجارت الکترونیک در حوزه نرم‌افزاری و فضاهای آموزشی آنلاین متصور شد که از این پس می‌توانند به‌صورت مستقیم خرید و فروش خارجی انجام دهند.همچنین برای آن دسته از دانشجویان بیرون از مرز که از سوی خانواده‌هایشان حمایت مالی می‌شوند این امکان به وجود می‌آید که با استفاده از حساب‌های داخل کشور این کارت‌ها در بیرون از مرزها مورد استفاده قرار گیرد هرچند که تاکنون مقدمات استفاده از این امکان در کشور نهایی نشده است.

رشد مبادله تجاری شرکت‌های کوچک

حسن رئیسی، کارشناس حوزه‌ آی تی و امنیت شبکه به «دنیای اقتصاد» گفت: یکی از روشن‌ترین مزایای ورود این دست از کارت‌های بین‌المللی برای برندها و فروشگاه‌ها است که می‌توانند به‌صورت الکترونیکی و با ورود به این ارتباط مالی بین‌المللی بازار هدف خودشان را توسعه دهند و این ارتباط به راحتی برقرار شود. او افزود: «البته بیشترین مزایای این نوع تجارت با شرکت‌های بزرگ تجاری را شرکت‌هایی تجربه می‌کنند که از طریق بازگشایی ال‌سی اقدام می‌کنند چراکه شرکت‌های بزرگ و بین‌المللی به دلیل مشکلات امنیتی کمتر به‌صورت خرد تجارت می‌کنند. در ایران نیز برای مصرف‌کننده نهایی هم می‌توان این انتظار را داشت که شرکت‌های ایرانی که نماینده کوچک محصولات نرم‌افزاری هستند می‌توانند به سهولت از این امکان بهره بگیرند چراکه با رسمیت یافتن مسترکارت می‌توانند راحت‌تر به تجارت در این زمینه بپردازند، در واقع تا پیش از این آنها مجبور بودند اطلاعات غیرواقعی برای استفاده از این کارت‌ها ارائه کنند به‌عنوان مثال تا زمانی که مسترکارت برای ایران صادر نمی‌شد فعالان این حوزه مجبور بودند در خارج از کشور پول را به حساب شخص دیگری واریز کنند و به واسطه یک اطلاعات غیرواقعی به تجارت بپردازند اما حالا همین فعالان این‌قدرت را می‌یابند که پول حساب‌هایشان را به کارت‌هایشان انتقال دهند و می‌توانند به‌صورت مستقیم حساب باز کنند و این نوع از دسترسی برایشان آسان‌تر شده است و این مشکلات به حداقل می‌رسد.» او تاکید می‌کند: «به‌عنوان شخص عادی داشتن مسترکارت قدرت توسعه خرید بیشتری فراهم می‌کند که از هرجا و در هر حوزه‌ای به خصوص فعالیت نرم‌افزاری نقل و انتقال پول می‌تواند به راحتی صورت بگیرد و تا زمانی که برای فروشگاه‌های بزرگ چندملیتی در آینده امکان ارتباط پستی برقرار شود این امکان می‌تواند برای جامعه نکته مثبتی باشد و به‌صورت عمومی مورد استفاده قرار گیرد.»

ورود ویزاکارت با واسطه در کوتاه‌مدت

اما ورود رسمی و قانونی شبکه‌های الکترونیکی و بین بانکی قواعد خاص خودشان را دارند و در کوتاه‌مدت نمی‌توان از آنها انتظار زیادی داشت. مصطفی امیری، کارشناس حوزه پرداخت الکترونیک درباره چگونگی ورود ویزاکارت و مسترکارت به ایران به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «درباره ورود مسترکارت و ویزاکارت به ایران دو مساله عمده وجود دارد. اینکه ورود مستر کارت به ایران با چه شرایطی قرار است انجام شود و آیا در سطح پذیرندگی است یا صادرکنندگی؟ در مدل پذیرندگی این امکان به وجود می‌آید که افراد با ویزا کارت‌ها و مسترکارت‌های خود وارد ایران شوند و بتوانند پرداخت‌های خود را انجام دهند. اما در سطح صادرکنندگی بانک‌های ایران با حساب بانکی شخصی افراد در ایران کارت جدید صادرکنند که این امکان به وسیله شرکت‌های واسط در کشورهای همسایه همچون جمهوری آذربایحان، ترکیه و اوکراین فراهم می‌شود که به نظر می‌رسد با توجه به شرایط حال حاضر این اتفاق در سطح صادرکنندگی می‌ا‌‌فتد و این اتفاق هم در عمل به خروج ارز منجر می‌شود.» به گفته او به دلیل اینکه هنوز شرایط اقتصادی در ایران به ثبات لازم نرسیده و تحریم خزانه‌داری آمریکا برای مبادله شرکت‌های آمریکایی با ایران برداشته نشده است امکان حضور مستقیم این شبکه‌ها در ایران وجود ندارد و در همین وضعیت هم سهم بانک‌های ایرانی برای مشارکت با شرکت‌های واسط در کشورهای همسایه بسیار اندک و سهم سود شرکت‌های خارجی بسیار بیشتر است.

او ادامه می‌دهد: «وضعیت ایران در حال حاضر مشابه وضعیت بازار چین است که به دلیل وجود شبکه شتاب و شبکه‌های بین بانکی ریسک‌هایی برای ورود ویزاکارت به همراه دارد و همین ریسک‌ها در نهایت منجر به خروج این شبکه‌های بین بانکی از این کشور شده است. در ایران نیز وجود شبکه‌های بین بانکی همچون شتاب با سابقه ۱۰ساله به راحتی با فعالیت این کارت‌ها موافقت نمی‌کنند؛ بنابراین ویزا کارت و مسترکارت برای پیدا کردن بازار هدف‌شان در ایران باید به دنبال برقراری هر دو سطح پذیرندگی و صادرکنندگی باشند.»او معتقد است چیزی که در در کوتاه‌مدت می‌توان انتظار داشت این است که وضعیت به سال‌های قبل از تحریم ایران برگردد که شرکت‌های کوچک چینی و ترک یا چند شرکت از جمهوری آذربایجان و اوکراین تمایل به عرضه سرویس ویزاکارت و مسترکارت در ایران داشته باشند.به گفته وی بنابراین آنچه انتظار می‌رود این است که در کوتاه‌مدت پروسه خریدهای آنلاین تسهیل خواهد شد و واقعیت این است که در این صورت ما به دوران قبل از تحریم ایران بر می‌گردیم که کشورهای اطراف ایران که متصل به ویزاکارت هستند بخواهند سرویس‌هایشان را به کشورمان عرضه می‌کنند. همین قابلیت اگرچه امکان خرید و فروش‌های آنلاین را فراهم می‌کند و برای مردم تجربه خرید اینترنتی با دلار را فراهم می‌کند اما به دلیل حضور نداشتن مستقیم همین شبکه‌ها در ایران قیمت ارائه سرویس بالاتر از استانداردهای دنیا خواهد بود. چراکه تا پیش از این تمام سرویس‌های اینترنتی برای مصرف‌کنندگان ایرانی رایگان بود و در خرید اینترنتی شما کارمزد پرداخت نمی‌کردید. اما حالا مردم باید عادت کنند که در یک خرید ۱۰۰دلاری ۳ درصد کارمزد بدهند بنابراین حداقل حاشیه سود موقت برای شرکت‌های واسطه امکان این تبادل ریالی و مالی به ۳ درصد کارمزد ختم می‌شود.» به گفته امیری این امکان برای شرکت‌های کوچک نرم‌افزاری بیشتر از هر چیز مفید فایده است چراکه می‌توانند از طریق پرداخت‌های اینترنتی مثل اپل استور و گوگل اقدام کنند.