بازار پررونق آموزش‌های تخصصی تکنولوژی

لیدا ایاز: فرصت آموزش مهارت‌های تکنولوژی با پیشرفت لحظه‌ای این علوم نه تنها در ایران بلکه در تمام دنیا از لحظه‌ای به لحظه دیگر در حال کمتر شدن است. آموزش و تخصص در حوزه‌ای که نه تنها تکمیل‌کننده نیاز حوزه بازار‌ آی تی است بلکه در دیگر حوزه‌ها به دلیل هوشمند شدن و وابستگی به دانش کامپیوتری کاربردی است و می‌تواند مفید فایده باشد؛ چنانچه هنوز هم متخصصانی که دوره‌های دانشگاهی‌شان را به پایان می‌رسانند تحت آموزش‌های مستقل در این حوزه قرار می‌گیرند تا مهارت فنی شان را بعد از دانشگاه ارتقا دهند. کارشناسان می‌گویند ذات آموزش‌های آکادمیک دانشگاهی با آنچه به‌عنوان تخصص‌های فنی و مهارت در بخش‌های غیردولتی و مستقل ارائه می‌شود، متفاوت است و فراگیری آموزش‌ها در هر دو بخش ضروری است. به واسطه همین موضوع هم هست که با وجود تعداد بیشمار دانشجویان فارغ‌التحصیل شده در رشته‌های‌ آی تی آن دسته از افراد که آموزش مهارت‌های لازم را ندیده باشند فرصت شغلی زیادی عایدشان نمی‌شود.

به گفته مازیار گنجه‌ای، موسس و مدیر عامل و عضو هیات مدیره شرکت کاریار ارقام، در همه جای دنیا بخش آکادمیک و مهارت از یکدیگر جدا هستند. او به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: « همیشه در این مبحث بخش علمی به‌صورت جداگانه کار خودش را انجام می‌دهد، چراکه آموزش‌های دروس آی تی و این دوره‌ها خیلی سریع به روز و آپدیت می‌شوند و به‌صورت ماهانه نیاز به بازنگری در اطلاعات و مهارت است اما از سویی دیگر به دلیل اینکه شرکت‌های خصوصی فعالیت‌های پویایی دارند و با انواعی از پروژه‌هایی کار می‌کنند بیشتر از هر بخش دیگری با تغییرات و نیاز بازار آشنا هستند. همین امر هم نقطه قوت شرکت‌های خصوصی آموزشی محسوب می‌شود و با این آگاهی دوره‌های جدید را طراحی و بومی‌سازی می‌کنند. این درحالی است که فکر نمی‌کنم بازدهی مراکز آموزشی دولتی در مقایسه با شرکت‌های خصوصی حتی ۱۰ درصد هم باشد، چراکه مراکز دانشگاهی به‌طور ذاتی ماهیت لابراتوار و آموزشی دارند و کمتر جنبه مهارتی دارند. »به گفته این کارشناس در همه جای دنیا دانشگاه‌ها برای برطرف کردن این نیاز دانشجوها را به مراکز خصوصی معرفی می‌کنند.« مثلا کشوری مثل کانادا برای دانشجوها ترم اجباری گذراندن مهارت در بخش‌های مستقل در نظر می‌گیرد. »گنجه‌ای اعتقاد دارد بزرگ‌ترین مزیت مراکز خصوصی آموزشی اتصال آنها به بخش صنعت و بازار کار است؛« مراکز آموزشی با این مزیت از دغدغه مراکز صنعتی و کار به خوبی آگاهی دارد و به‌طور مثال شاهد هستیم که بیشتر شرکت‌ها بیش از هرچیز به ذخیره‌سازی اطلاعاتشان اهمیت می‌دهند و خواستار آموزش نیروهایشان در این بخش هستند، این درحالی است که دانشگاه به دلیل کندی روند آکادمیک وعلمی‌شان نمی‌توانند آموزش‌های همزمان با نیازهای روز را ارائه دهند. » اما مساله رقابت بخش دولتی و خصوصی در این بازار آموزش بخش دیگری از مساله این دو سر ماجرا است.

گنجه‌ای با اشاره به این موضوع می‌گوید: «دانشگاه‌ها با وجود اینکه از بودجه و فضای دولتی استفاده می‌کنند سعی دارند با همه این امکانات با بخش خصوصی رقابت کنند؛ این درحالی است که به دلیل نابرابر بودن امکانات و بودجه‌ای که این دو بخش در اختیار دارند، سیستم خصوصی و دولتی قیمت متفاوتی از یکدیگر برای ارائه خدماتشان ارائه می‌دهند. این درحالی است که مثلا در فضای خصوصی دانشجو مثل دانشگاه مجبور نیست ۴ سال درس بخواند و دانشجویان در این مراکز تنها با ۵۰ ساعت آموزش می‌توانند فارغ‌التحصیل شوند و به بازار متصل شوند.»او درباره بازار کار متخصصان این حوزه می‌گوید:« ما این کار را به دو طریق انجام می‌دهیم. در روش اول خیلی از شرکت‌هایی که با ما ارتباط دارند و علاقه‌مندند درخواست نیروی کارشان را به جای روزنامه برای ما بفرستند و ما نیز تمامی فرم‌های استخدامی که نیاز به نیرو دارند را به دانشجوهایی که در این مراکز آموزش تخصصی دیده‌اند، می‌فرستیم. در روش دیگر ما افرادی که با رتبه‌های بالا دوره‌های آموزشی خصوصی را سپری کرده‌اند جذب می‌کنیم یا اینکه خودمان شخصا آنها را به مراکز کار معرفی می‌کنیم. » او همین حجم عمده درخواست نیروی متخصص از سوی شرکت‌های دولتی و خصوصی را دلیل اصلی برای حمایت دولت از این بخش عنوان می‌کند. « به‌طور مثال کشوری مثل هند از سال‌های ۱۹۹۰ روی این بخش سرمایه‌گذاری زیادی انجام داد و حالا شاهد هستیم که در بخش صادرات نرم افزار درآمد چند صد هزار دلاری دارد. انتظار این نیست که دولت در حال حاضر کمک مالی چشمگیری به بخش خصوصی کند. دولت باید رقابت بخش دولتی با بخش خصوصی را کم کند و فرصت ارائه مهارت‌های به روز‌را در اختیار مراکز مستقل قرار دهد.اگر چنین رویکردی از سوی دولت شاهد باشیم طبعا در چند ماه آینده نتیجه اش به کشور و بازار کار بر می‌گردد.»

آموزش مستقل راهی برای کارآفرینی

از سویی دیگر برای تامین نیازهای مهارتی صاحبان کسب و کار سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران تفاهمی را با اداره کل آموزش فنی و حرفه‌ای استان تهران منعقد کرد تا فضای آسان تری را در اختیار شرکت‌های مستقل آموزش و پژوهش بگذارد.فریبا مهدیون، عضو هیات مدیره و مسوول کمیسیون آموزش و پژوهش سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران درباره کارکرد آموزش‌های مراکز خصوصی حوزه فاوا در ایران به «دنیای اقتصاد» می‌گوید:« تقریبا دو دهه است که شرکت‌های آموزشی بخش خصوصی در حوزه فاوا در حال فعالیت هستند. به واسطه همین مراکز هم تا امروز طیف وسیعی از نیروهای سازمان‌های خصوصی و مشاوران شرکت‌های بزرگ از همین مراکز فارغ‌التحصیل شده‌اند. اما امروز به این دلیل که فاصله بین دانشگاه و بازار کار و مشاغل صنعتی زیاد است نیاز به حضور بخش‌های آموزش خصوصی احساس می‌شود چراکه در حوزه صنعت رشد و پیشرفت تکنولوژیکی سرعت زیادی پیدا کرده که بدون گذراندن دوره‌های مهارتی قابلیت اجرایی ندارند.» به گفته او طبق آمار فوربس در سال ۲۰۱۵ ایران در بین ۱۲۴ هزار کشور دنیا در زمینه تربیت نیروی متخصص مقام سوم را کسب کرده است. «یعنی بعد از روسیه و آمریکا، ایران مقام سوم را در اختیار دارد این یعنی اینکه ایران از نظر نیروی متخصص در حوزه ‌ آی تی مشکلی ندارد و از سوی دیگر به دلیل نیاز به نیروی متخصص ‌ آی تی در تمام حوزه‌ها شاهد هستیم رده‌های شغلی جدیدی هم بر اساس این تخصص‌ها ایجاد شده است.» به گفته مهدیون در حال حاضر چیزی حدود ۱۵۰ دوره تخصصی در مراکز بخش خصوصی آموزش داده می‌شود. او ادامه می‌دهد:« با توجه به این امر هم بود که کمیسیون پژوهش سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران با عقد تفاهم نامه‌ای اداره کل آموزش فنی حرفه‌ای تهران قصد دارد برای شرکت‌های آموزشی احراز صلاحیت شده توسط این کمیسیون که دارای رتبه شورای عالی انفورماتیک هستند، مجوز صادر کند تا به این ترتیب سازمان‌های مورد تایید سازمان نظام صنفی بتوانند سطوح مختلفی از مهارت در رشته‌های ‌ آی تی را ارائه دهند که یک کارشناس ساده‌ آی تی را تبدیل به متخصص فنی می‌کنند.

به گفته او این دست از متخصصین آموزش‌دیده در بخش‌های خصوصی با بازار کار خوبی هم مواجه هستند. «در حال حاضر شاهد درخواست‌های استخدام زیادی به شرکت‌های آموزشی هستیم که سازمان‌های دولتی خواستار جذب نیروی متخصص این شرکت‌ها هستند. بنابراین بعد از کسب تجربه و مهارت لازم این نیروها می‌توانند به راحتی بازار کارشان را پیدا کنند.»او تاکید می‌کند:«به دلیل حمایت از این شرکت‌هاست که سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران و کمیسیون آموزش و پژوهش قصد دارد شرکت‌های آموزشی را جزو شرکت‌های دانش‌بنیان قرار دهد چراکه این شرکت‌ها خدمات خاص و پیچیده‌ای ارائه می‌دهند که نیاز به تخصص و توسعه مداوم دارد و اصولا آموزش در حیطه فناوری‌های بالا ارزش افزوده نیز ایجاد می‌کند چراکه عملا انتقال دانش فنی به افراد را انجام می‌دهند بنابراین این شرکت‌ها فعالیت دانش بنیانی دارند. در حال حاضر این موضوع در معاونت فناوری ریاست جمهوری و کمیسیون مشترکی که بین معاونت و سازمان ایجاد شده مطرح شده تا در این زمینه برای شرکت‌هایی که در حوزه آموزش و پژوهش فعالیت می‌کنند، تسهیلاتی ایجاد شود.» او به رقابت بخش دیگری که موازی با دانشگاه‌ها در حال‌ کارند با بخش‌های خصوصی آموزشی دوره‌های آی تی اشاره می‌کند و می‌گوید:« در ایران دانشگاه‌ها و مراکز وابسته به سازمان‌های فنی و حرفه‌ای از بودجه و امکاناتی بهره مند هستند اما برای شرکت‌های خصوصی هیچ تسهیلاتی وجود ندارد. همچنین در کنار دانشگاه‌هایی که آموزش آکادمیک پایه مهندسی می‌دهند مراکزی ایجاد شده است که از امکانات، تجهیزات، فضای دولتی و دانشگاهی استفاده می‌کنند و متاسفانه با استفاده از لوگوی دانشگاه‌ها تبدیل به رقیب بخش خصوصی شده‌اند که این مساله نیز قرار است از سوی سازمان و معاونت ریاست جمهوری راهکاری برایش در نظر گرفته شود.»او علت فعالیت شرکت‌های خصوصی را اعلام نیاز و درخواست شرکت‌های آزاد و دولتی می‌داند که می‌خواهند این اطمینان را پیدا کنند که نیروهایشان پس از کسب مهارت لازم کارآیی لازم را داشته باشند و حتی به سمت کارآفرینی و اشتغالزایی هم پیش روند.«آموزش‌های مکمل‌ آی تی و ‌آی سی تی به‌صورت مستقل به جز ایجاد تعداد زیادی شغل بر بستر ‌ آی تی راهی است برای پیشرفت و توسعه صنایع دیگر نظیر پتروشیمی، خودروسازی و... بنابراین افراد فارغ‌التحصیل در این رشته‌ها می‌توانند درتمامی صنایع جذب بازار کار شوند.»