«دنیای‌اقتصاد» از بازار ماهی‌های تزئینی گزارش می‌دهد
بازار «شانسی» ماهی‌های تزئینی
ماهی آب‌شیرین چند؟
بزرگراه نواب، راسته‌ای که «آکواریوم و ماهی» یکی در میان بر تابلوی مغازه‌ها نوشته شده است. یک ساعتی تا ظهر مانده، اما مغازه‌دارها تازه کرکره را بالا کشیده‌اند و شاگردها در حال نظافت کف مغازه و آکواریوم‌ها هستند. برخلاف سال‌های قبل «خلوت است. پرنده هم پر نمی‌زند. بازار شانسی شده است.» یکی از فروشندگان که جوانی است کمتر از ۳۰ سال با جثه‌ای متوسط و ریشی کم‌پشت از انتهای مغازه جلو می‌آید و دستش را روی آکواریومی می‌گذارد که ماهی‌های کوچک رنگی در آن شنا می‌کنند: «به اینها می‌گویند اسکات سبز و قیمتشان از ۴۰هزار تومان شروع می‌شود.» نامش بهمن است و بیشتر از ۵ سال است در این مغازه کار می‌کند: «وضعیت بازار که کساد است. شرایط جوری شده که شانس بیاوریم یک مشتری وارد مغازه ما بشود. تعداد مشتری‌های ثابت خیلی کم است و معمولا آماتورها دخل ما را پر می‌کردند که الان خبری از آنها نیست.» به گفته بهمن معمولا «آماتورها انواع ماهی را در آکواریوم می‌اندازند که تنوع داشته باشد، ولی خب ماهی بازهای حرفه‌ای آکواریوم را پر نمی‌کنند.»
به قدم زدن ادامه داد و به قسمت دیگری از آکواریوم‌های ردیف شده رسید: «این کوچولوهای خوشگل هم «کالر ویدو» هستن که قیمتشان از ۱۵هزار تومان شروع می‌شود. ماهی توپی نیز از ۲۰هزار تومان شروع می‌شود به بالا. اسکار هم ۲۵هزار تومان.» به گفته بهمن بیشترین تقاضا مربوط به ماهی خاصی نیست و «به کسی که ماهی می‌خرد بستگی دارد. سلیقه‌ای است دیگر. یکی ماهی بزرگ دوست دارد یکی کوچک. روی هم رفته تعداد کسانی که آکواریوم راه می‌اندازند و ماهی‌بازی می‌کنند خیلی کم شده است. نسبت به سه سال پیش بالای ۷۰درصد کاهش فروش داشتیم.» به قدم زدن در طول مغازه ادامه می‌دهد و انگشتش را روی ماهی‌هایی می‌گذارد که رنگی نقره‌ای دارند: «سیلور اسکات هم از ۳۰هزار تومان شروع می‌شود. ماهی آنجل هم ۲۰هزار تومان است. ماهی‌های لوچ‌دلقک هم از ۴۰هزار تومان شروع می‌شود و به ۱۴۰هزار تومان هم می‌رسد.» بهمن درباره بیشترین تقاضای سایز آکواریوم به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «سایز خاصی در صدر تقاضا نیست. متوسط اندازه طول یک آکواریوم معمولی ۶۰ سانتی‌متر است که حول‌وحوش ۱۵۰ تا ۲۰۰هزار تومان هزینه دارد. البته اگر از مرجان و لجن‌خوار استفاده بشود مسلما بیشتر هزینه دارد.» بهمن می‌گوید: لجن‌خوار در این مغازه «۳۰هزار تومان» به فروش می‌رسد و «اگر بخواهی نور بگذاری ۱۰۰هزار تومان دیگر هم باید اضافه کنی.» در باز می‌شود و بهمن سلام می‌کند. سهیل که صاحب مغازه است درباره بازار ماهی‌های تزئینی می‌گوید: «این راسته تا ته آکواریوم و ماهی فروشی بود، اما الان دوتا در میان بسته‌اند. خیلی از همکارها کلا از این صنف خارج شدند. چون بازار رایجی نیست و نمی‌توان روی آن زیاد حساب باز کرد، مخصوصا در شرایط کنونی.» به گفته سهیل «۸۰درصد از ماهی‌های تزئینی وارداتی است و مابقی تولید داخل. معمولا هم از کشورهای شرق آسیا وارد می‌کنند.» سهیل می‌گوید در این سه سال که تحریم‌ها اعمال شده و مراودات تجاری سخت، واردات ماهی‌های تزئینی به یک سوم کاهش یافته: «قبلا ماهانه بار وارد می‌شد، اما الان هر فصل یک بار وارد بازار می‌شود. یکی از دلایل افزایش قیمت هم همین کمبود واردات است.»
ماهی‌های چندمیلیونی
قیمت ماهی‌های آب‌شیرین از آب‌شور کمتر است. ماهی‌های تزئینی آب‌شور از ۱۰۰هزار تومان شروع می‌شوند. یکی از مغازه‌های نواب فقط ماهی آب‌شور می‌فروشد، ماهی ای که نگهداری آن هزینه بیشتری هم دارد. حسام فروشنده ماهی‌های تزئینی آب‌شور درباره شرایط بازار می‌گوید: «شرایط بازار آب شور بدتر از آب شیرین است. همین الان تو مغازه‌ها که قدم بزنی متوجه می‌شی که آکواریوم ماهی‌های آب‌شیرین پر تعداد هستند و آکواریوم‌های ما خلوت‌تر.» به گفته حسام دلیل این کاهش عرضه «نبود مشتری است. وقتی مشتری باشد هرجور که شده جنس وارد می‌شود، اما وقتی مشتری برای ماهی نباشد وارداتش هم فایده‌ای ندارد.» او به یکی از قفسه‌های مغازه‌اش اشاره می‌کند:«شرایط این‌قدر خراب شده که مجبور شدیم غذای سگ و گربه هم بفروشیم که بخشی از کاهش فروشمان جبران شود.» این فروشنده ، دلقک‌ماهی را ۱۰۰هزار تومان نرخ زده است «که تا ۲ میلیون تومان هم بالا می‌رود. ماهی جراحی هم انواع مختلفی دارد که کف قیمت آن ۳۰۰هزار تومان است و تا ۲۵میلیون تومان هم فروخته می‌شود.» این فروشنده درباره سفارش ماهی‌های تزئینی چندمیلیونی می‌گوید: « فروش این بخش از دخل کمتر است چرا که بعضی‌ها به اصطلاح این کاره هستند و قیمت برایشان زیاد توفیری ندارد. البته قیمت‌ها واقعا غیرمنطقی شده، ماه گذشته سفارش یک روباه ماهی داشتیم به قیمت ۵۰میلیون تومان، همین ماهی ۲ سال پیش بیشتر از ۲۰میلیون تومان فروخته نمی‌شد.»
فروشندگان درباره شرایط بازار ماهی‌های تزئینی می‌گویند عملا «شانسی است و مشتری ثابتی نداریم. مگر کسی رد شود و خریدی بکند.» گفت‌وگوی ما با فروشندگان نشان می‌دهد به سبب کاهش محسوس واردات تولید برخی از ماهی‌های تزئینی در کشور انجام می‌شود «اما کیفیت لازم را ندارند. برای مثال زود می‌میرند. ماهی هم مثل هر جانور دیگری نژادهای مختلفی دارد و نمی‌توان یک نژاد اصیل را اینجا پرورش داد. الان ماهی‌های ایرانی در بازار فراوان است، اما مشتری چندانی ندارد.» اما قیمت غذای ماهی چند است؟ مشاهدات میدانی ما از بزرگراه نواب نشان می‌دهد کف قیمتی غذای ماهی «۵۰هزار تومان است که ایرانی است. غذای خارجی هم داریم که ۱۵۰هزار تومان قیمت دارد و برای بعضی ماهی‌های خاص غذای ۵۰۰هزار تومانی هم موجود است.» به گفته کسبه تقاضا برای خرید غذای ایرانی ماهی از سال گذشته بیشتر شده «اما مشتری‌هایی که می‌دانیم این کاره هستند همان غذای خارجی سفارش می‌دهند. معمولا تازه‌کارها غذای ایرانی می‌گیرند چون ماهی‌هایشان قیمت چندانی ندارد.»
