بازار پوشاک در دوره فشار حداکثری چگونه عمل کرد؟
سبقت برند ایرانی در بازار پوشاک
تولیدکنندگان هنوز دهه ۷۰ را به یاد دارند که چگونه بازار انحصاری آنها یک‌شبه از بین رفت و دیگر نتوانستند بازار را کامل به دست آورند اما این‌بار نمی‌خواهند همین نیمچه بازار را از دست بدهند اما برای رقابت با برندهای خارجی نیاز به ماشین‌آلات جدید و مواد اولیه داخلی مرغوب دارند که تحریم‌ها فعلا مانع واردات آنها شده است. از سوی دیگر آنها نگران تکرار سیاست‌های ارزی هستند. سرکوب قیمت ارز سیاستی بوده که تمام دولت‌های بعد از انقلاب آن‌را اجرا کردند و همین امر باعث شده که برای مصرف‌کننده خرید کالای وارداتی به‌صرفه‌تر از تولید داخل باشد اما اکنون که بخش خصوصی و تولیدکنندگان به این بلوغ رسیده‌اند که برای حضور در بازار داخلی و خارجی نیاز به بالا‌بردن کیفیت و احترام به سلیقه مشتری است، اگر قرار باشد پس از گشایش سیاسی و بالا رفتن درآمد ارزی قیمت ارز ثابت بماند یا همگام با تورم افزایش پیدا نکند تمام سرمایه‌گذاری آنها بر باد خواهد رفت. بازار پوشاک ورزشی وضعیت خوبی ندارد. بعد از اینکه دولت با کمبود منابع ارزی روبه‌رو شد ممنوعیت واردات برای برخی کالاها اعمال شد که یکی از آنها پوشاک بود. این در حالی بود که ۳۷ برند ترکیه به‌طور رسمی در ایران مجوز فعالیت گرفته بودند و در نقاط مختلف تهران فروشگاه‌های بزرگ و بوتیک‌های خود را افتتاح کرده و با انواع تبلیغات و ترفندها به دنبال جذب مشتری بودند به‌طوری‌که تهران به‌عنوان پرجمعیت‌ترین شهر کشور محلی برای رقابت برندهای ترکیه شده بود و برندهای ایرانی که تا ۳۰ سال پیش جزو تامین‌کنندگان پوشاک خاورمیانه بودند فقط نظاره‌گر رقابت آنها در بازار ایران بودند. محدودیت‌های وارداتی در سال‌های جنگ سبب شده بود کالاهای ایرانی بازار داخل را به‌صورت انحصاری در اختیار داشته باشند و با این تفکر که این بازار همیشه برای ما است هیچ‌گونه خلاقیت و نوآوری در کارهای خود اعمال نکنند و حتی خود را بی‌نیاز از دستگاه‌های جدید بافت منطبق بر تکنولوژی روز ببینند.
اما با باز شدن مرزها همان بلایی که بر سر صنعت لوازم آرایشی و بهداشتی آمد صنعت پوشاک را نیز گرفتار خود کرد.بازار چنان تشنه کارهای باکیفیت و طرح‌های جذاب بود که واردات رسمی نمی‌توانست جوابگوی این عطش باشد و قاچاق پوشاک نیز رونق گرفت که در این بین پوشاک ورزشی به دلیل مواد اولیه خاص و برندهای محبوب در صدر واردات و قاچاق قرار گرفت. اما خروج آمریکا از برجام و ممنوعیت واردات پوشاک شانس دوباره‌ای بود که به این صنعت داده شد تا شاید این‌بار خود را به روز کنند و به دنبال احترام مشتری و تامین نیازهای او باشند. هومن کارگزار که بیش از ۲۰ سال است در این حوزه فعالیت دارد در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» درخصوص وضعیت تولید پوشاک ورزشی گفت: متاسفانه بیشتر تولید‌کننده‌ها در این حوزه فقط به دنبال سود هستند و نگاه بلندمدت ندارند. هنوز در کارگاه‌های ما از ماشین‌های ژیکو ژاپن که برای ۳۰ سال پیش است استفاده می‌شود هر چند برخی تولیدکنندگان ماشین‌های چینی جک که آن هم برای شش، هفت سال پیش است وارد کردند اما هیچ‌کدام از اینها جای کیفیت دستگاه آلمانی یا ایتالیایی را نمی‌گیرد، از سوی دیگر سطح توقع مشتری بالا رفته. الان کارهای روز دنیا را می‌توان به راحتی در اینستاگرام دید. در چین به ازای هر هزار چرخ ۶۰ نفر طراح با تحصیلات آکادمیک کار می‌کنند پس باید در این سطح هم خودمان را به روز کنیم. ضمن اینکه الان این بحث بین همکاران وجود دارد که شاید دولت دوباره قیمت ارز را ثابت نگه دارد و نگذارد قیمت آن واقعی شود، آن موقع است که دیگر نمی‌توان هیچ‌جوره جلوی کالای قاچاق رو گرفت و ما باید کار خود را تعطیل کنیم. وی ادامه داد: الان که همین بازار نصف و نیمه محل رقابت برندهای ایرانی شده باید طوری خودمان را تقویت کنیم که چند ماه دیگر که وضعیت بهتر دوباره واردات آزاد شد بازار را از دست ندهیم و حتی جنس‌های قاچاق هم نتوانند بازاری داشته باشند. تا پیش از این ۹۰ درصد بازار پوشاک ورزشی وارداتی جنس قاچاق بود و الان این رقم به ۴۰ درصد رسیده که آن هم به خاطر رکود بازار و کرونا است پس قاچاقچیان منتظر هستند و ما فرصتی نداریم. کارگزار درخصوص مواد اولیه این صنعت گفت: تا قبل از محدودیت‌های ارزی تولیدکنندگان ترجیح می‌دادند از نخ پاکستانی و مواد اولیه چینی استفاده کنند چون قیمت آنها پایین‌تر بود و کیفیت‌شان آنچنان تفاوتی با ایرانی نداشت که بخواهند بیشتر بابت آن پول پرداخت کنند ضمن آنکه تولید آنها نیز محدود بود اما الان ۹۰ درصد مواد اولیه مورد استفاده ایرانی است و برخی جنس‌هایی که در ایران تولید نمی‌شود مانند پارچه‌های شمعی یا پارچه‌های کشی لاکرام که برای لباس‌های استرچ و کشی استفاده می‌شود وارداتی است و انصافا کیفیت آنها نیز خوب شده است. منفرد یکی دیگر از فعالان این حوزه درخصوص بازار پوشاک ورزشی به «دنیای‌اقتصاد» گفت: قیمت‌ها نسبت به سال گذشته بیش از ۱۰۰ درصد افزایش داشته است به‌طور مثال شلوار ورزشی که سال پیش قیمت آن ۹۰ هزار تومان بود الان ۱۲۰ هزار تومان شده و کار درجه یک آن را ۱۶۰ هزار تومان می‌فروشیم.کاپشن شلوار ۱۷۰ هزار تومانی به ۳۶۰ هزار تومان رسیده یا تیشرت جودون (طرح لاگوست یقه هفت) از ۲۷ هزار تومان به ۶۰ هزار تومان رسیده است. این درحالی است که مشتری اصلی ما ارگان‌ها و سازمان‌ها هستند که مسابقات و لیگ برگزار می‌کنند و الان تمام آنها به خاطر کرونا تعطیل هستند. الان وضعیت طوری شده که مردم حتی می‌ترسند بروند پارک ورزش کنند چه برسد باشگاه یا سالن بروند برای همین نه وارد‌کننده و نه تولید‌کننده تمایلی به کار کردن ندارند و انبارها و فروشگاه‌ها مملو از جنس است. در حالی‌که ما مجبور هستیم مواد اولیه را نقدی بخریم اما فروش ما به‌صورت چک چهار، پنج ماهه است. وی درخصوص وضعیت تولیدکنندگان گفت: با وجود سختگیری‌ها هنوز در بازار جنس قاچاق وجود دارد و اگر بازار رونق بگیرد این جنس‌ها بیشتر خواهد شد اما این رکود سبب شده که بیش از ۳۰ درصد از تولیدکنندگان مجبور شوند کار خود را تعطیل کنند اما امیدواریم با تغییر رئیس‌جمهور آمریکا دوباره وضعیت اقتصادی بهتر شود و رونق به بازار بازگردد. با وجود آنکه هنوز بایدن به‌طور رسمی در کاخ سفید مستقر نشده اما بازار امیدوار است با آمدن دموکرات‌ها و بازگشت آمریکا به برجام وضعیت اقتصادی بهتر شود اما چالش اصلی انحصار در بازار است که به نظر می‌رسد این‌بار تولیدکنندگان از تجربه دهه ۷۰ درس گرفته‌اند و دیگر حمایت را در ممنوعیت واردات و دولتی بودن اقتصاد نمی‌بینند و به دنبال بالا بردن کیفیت کار خود و جلب رضایت مشتری هستند.
