عرضه دومین بنزین ارزان جهان در ایران
محمد ملک شاهی اگر کل کشورهای دنیا را به ترتیب ارزان بودن قیمت گازوئیل و بنزین رتبه‌بندی کنیم (نمودار شماره ۱)، ونزوئلا در هر دو قیمت رتبه اول را دارد، ایران رتبه دوم را به‌دست می‌آورد و عربستان نیز سوم است؛ و در نهایت کشور نفتی نروژ رتبه آخر دنیا را با افتخار کسب می‌کند! یعنی نروژی‌ها هر لیتر گازوئیل را حدود ۷۵۰۰ تومان و هر لیتر بنزین را حدود ۸۵۰۰ تومان تهیه می‌کنند. همه کشورهای یادشده نفتی هستند، اما در تعیین قیمت حامل‌های انرژی رفتار متفاوتی دارند. تعداد زیادی از کشورهای دارای منابع طبیعی سرشار، گرفتار دامی هستند که در علم اقتصاد به آن «نحسی منابع» می‌گویند؛ یعنی نفت در این کشورها به جای آنکه رشدشان دهد، باعث شده تا بیشتر در نکبت و بدبختی فرو روند.
محمد ملک شاهی اگر کل کشورهای دنیا را به ترتیب ارزان بودن قیمت گازوئیل و بنزین رتبه‌بندی کنیم (نمودار شماره 1)، ونزوئلا در هر دو قیمت رتبه اول را دارد، ایران رتبه دوم را به‌دست می‌آورد و عربستان نیز سوم است؛ و در نهایت کشور نفتی نروژ رتبه آخر دنیا را با افتخار کسب می‌کند! یعنی نروژی‌ها هر لیتر گازوئیل را حدود 7500 تومان و هر لیتر بنزین را حدود 8500 تومان تهیه می‌کنند.
همه کشورهای یادشده نفتی هستند، اما در تعیین قیمت حامل‌های انرژی رفتار متفاوتی دارند. تعداد زیادی از کشورهای دارای منابع طبیعی سرشار، گرفتار دامی هستند که در علم اقتصاد به آن «نحسی منابع» می‌گویند؛ یعنی نفت در این کشورها به جای آنکه رشدشان دهد، باعث شده تا بیشتر در نکبت و بدبختی فرو روند. در این میان، معروف‌ترین کشور توسعه‌یافته نفتی که گرفتار این دام نشده، نروژ است. درباره اینکه چرا کشورهای نفتی دچار «نحسی منابع» می‌شوند و چرا نروژ چنین نشده است، مقالات متعدد و مفصلی نوشته شده1، اما وقتی پای عمل به میان می‌آید، این مقاله‌ها توسط سیاست‌گذاران و مجریان کمتر به مرحله اجرا و عمل وارد می‌شوند.
گرچه مهم‌ترین کانال تاثیرگذاری نحسی منابع بر عقب‌ماندگی یک کشور، گسترش حجم دولت و فساد و رانت مبتلا به آن است، اما یکی دیگر از کانال‌های تاثیر این ثروت‌های خدادادی بر عقب‌ماندگی یک کشور نفتی، عدم تخصیص بهینه منابع است و ساده‌ترین مثال آن همین بنزینی است که ما مصرف می‌کنیم و بسیاری از ماشین‌آلات قدیمی و پرمصرفی را که استفاده از آنها توجیه اقتصادی ندارد در کشورمان مورداستفاده قرار می‌دهیم و طبیعت را آلوده می‌کنیم.
در نمودار(۲) قیمت بنزین را در چند کشور صادرکننده نفت می‌بینیم، به نظر می‌رسد هرچه کشورها صنعتی‌تر و توسعه‌یافته‌تر باشند، قدر و ارزش حامل‌های انرژی را بیشتر می‌دانند و قیمت بنزین در آنها گران‌تر است.
برخی استدلال می‌کنند که ما روی ذخایر نفتی دنیا نشسته‌ایم و نباید قیمت بنزین را افزایش دهیم، در پاسخ به این افراد باید از آنها پرسید چرا دولت نروژ که ۶۹ درصد صادراتش نفتی است گازوئیل و بنزین را با بالاترین قیمت جهانی به مردم خود می‌فروشد؟
اگر با افزایش قیمت بنزین و سایر سیاست‌های اقتصادی دولت ما به سمت توسعه گام برداریم، فشار و تنش ناشی از افزایش قیمت بنزین قابل توجیه است، چرا که هیچ گنجی بدون زحمت و سختی به‌دست نمی‌آید. اما همان‌طور که گفته شد، حرکت به سمت توسعه به مجموعه‌ای از سیاست‌گذاری‌ها و همکاری‌های دولت و مجلس و به ویژه همراهی و همدلی مردم نیازمند است.
در نمودار (۳) قیمت بنزین را در کشورهای همسایه ایران می‌بینیم که در همه آنها، قیمت نسبت به ایران بالاتر است، تفاوت قیمت بنزین در ایران با سایر کشورها قاچاق را توجیه می‌کند.
و همچنین جدول (۱) قیمت بنزین در هشت کشور صنعتی جهان را نشان می‌دهد که باز هم ارزان بودن سوخت ایران را نسبت به قیمت‌های جهانی، به وضوح نشان می‌دهد.
جدول۱- قیمت بنزین در هشت کشور صنعتی جهان
قیمت گازوئیل به دلار قیمت بنزین به دلار نام کشور
۰.۹۴ ۰.۹۴ روسیه
۱.۰۵ ۰.۹۵ آمریکا
۱.۲۸ ۱.۲۰ کانادا
۱.۷۹ ۲.۰۵ فرانسه
۱.۹۷ ۲.۲۲ آلمان
۱.۵۳ ۱.۳۲ ژاپن
۲.۲۶ ۲.۱۵ انگلیس
۲.۲۸ ۲.۴۲ ایتالیا
[۱]:روزنامه دنیای اقتصاد، ۳۰ بهمن ۹۲، ص ۲۸ و۲۹.
منبع قیمت بنزین و گازوئیل از سایت
www.globalpetrolprices.com است.
ارسال نظر