مفاهیم اقتصادی در زندگی روزمره
تاکسی‌ها در مشهد
محمدحسین رحمتی* این ستون مثال‌هایی ساده از کاربرد آموزه‌های اقتصاد در زندگی روزمره است و نشان می‌دهد که در هر رویدادی استفاده از مفاهیم اقتصادی به فهم بهتر مساله کمک می‌کند. چرا نرخ تاکسی‌ها در شب گران‌تر از روز است؟ چرا در مشهد تاکسی‌ها تاکسیمتر دارند و در تهران معمولا نرخ ثابت است؟ اگر با قطار به مشهد سفر کرده باشید می‌دانید که از ایستگاه راه آهن مسافران معمولا از تاکسیهای شهری استفاده می‌کنند. چند نکته جالب تاکسیهای میدان راه آهن این است که اولا کرایه شب گران‌تر است و دوما معمولا برای مشهدی‌ها نرخ ارزان‌تر درمی‌آمد و در نهایت همه تاکسی‌ها تاکسی متر دارند! گران‌تر بودن نرخ شب‌ها به دلیل کاهش عرضه است.
محمدحسین رحمتی* این ستون مثال‌هایی ساده از کاربرد آموزه‌های اقتصاد در زندگی روزمره است و نشان می‌دهد که در هر رویدادی استفاده از مفاهیم اقتصادی به فهم بهتر مساله کمک می‌کند. چرا نرخ تاکسی‌ها در شب گران‌تر از روز است؟ چرا در مشهد تاکسی‌ها تاکسیمتر دارند و در تهران معمولا نرخ ثابت است؟ اگر با قطار به مشهد سفر کرده باشید می‌دانید که از ایستگاه راه آهن مسافران معمولا از تاکسیهای شهری استفاده می‌کنند. چند نکته جالب تاکسیهای میدان راه آهن این است که اولا کرایه شب گران‌تر است و دوما معمولا برای مشهدی‌ها نرخ ارزان‌تر درمی‌آمد و در نهایت همه تاکسی‌ها تاکسی متر دارند! گران‌تر بودن نرخ شب‌ها به دلیل کاهش عرضه است. معمولا در تمام شبانه روز تقاضای تاکسی در مشهد وجود دارد درحالی‌که رانندگان ترجیح می‌دهند روز کار کنند و شب همراه خانواده باشند. افزایش قیمت در شب به این معنی است که عرضه بیشتر از تقاضا در شب کاهش می‌یابد. اگر چنین سیاستی در پیش گرفته نمی‌شد عرضه در شب خیلی کم می‌شد، چرا که راننده‌ها حاضر نبودند کار کنند. اما چرا معمولا برای مشهدی‌ها کرایه تاکسی ارزان‌تر در می‌آمد؟ راننده‌های تاکسی می‌دانند که مشهدی‌ها که شهر را بلد هستند اگر با نرخی معادل تهرانی‌ها مواجه شوند، از گرفتن تاکسی دربست امتناع می‌کنند و آنها چون شهر را بلد هستند می‌توانند روش دیگری برای طی مسیر انتخاب کنند. بنابراین هزینه فرصت سوار شدن تاکسی راه آهن برای مشهدی‌ها کمتر است. تاکسیهای راه آهن این نکته را می‌دانند و بنابراین به بهانه مسافر تو راهی یا استفاده از مسیرهای نزدیک تر، برای اینکه مسافران مشهدی را از دست ندهند، ایشان را ارزان‌تر به مقصد می‌رسانند. به عبارت دیگر تاکسیهای راه آهن نوعی قیمت‌گذاری غیرخطی که تابعی از اهلیت مشتریان است اجرا می‌کنند تا سود خود را بیشینه کنند. در نهایت چرا تاکسیمتر در مشهد بیشتر از بقیه کشور رواج دارد. تقاضای تاکسی در مشهد چندان استاندارد نیست. از هرکجا ممکن است شروع شود و به هر نقطه‌ای ممکن است ختم شود. درحالی‌که در تهران مسیرهای تاکسی معمولا استاندارد و بین چند مرکز مشخص است. از سوی دیگر مسافران تاکسیهای مشهد معمولا ساکن شهرهای دیگر هستند و نرخ تاکسی و مسیرهای شهری را نمی‌دانند. بنابراین تاکسیمتر به رانندگان کمک می‌کند که بدون دردسر از مسافران هزینه لازم را دریافت کنند. به عبارت دیگر تاکسیمتر در مشهد نهادی است که از هزینه مبادله بین مسافران و رانندگان به شدت می‌کاهد. * محقق در دانشگاه ایلینوی Mh.rahmati@gmail.com
ارسال نظر