مترجم: حامد جراح‌باشی

منبع: اکونومیست

بانک وی. تی. بی، دومین بانک بزرگ روسیه، تا پیش از موعد هفدهم فوریه این سال، به‌رغم سربرآوردن تزلزل‌های اخیر در بازار سرمایه، هیچ مشکلی در برداشت سهام ۳/۳ میلیارد دلاری نداشت. به‌علاوه این مقدار سهام که در قالب وصولات سپرده‌گذاری‌های جهانی عرضه هم شدند، فقط نشانگر ده درصد عایدی خالص برای این بانک است و ۵/۷۵ درصد اصلی همچنان در اختیار دولت است. اشتیاق سرمایه‌گذاران به تصاحب پس‌مانده‌های مایملک بانک‌های روسی چه چیزی را در مورد این صنعت بیان می‌کند؟

اول اینکه، به پیش بینی تحلیل‌گران این بخش با رشد ۲۰ درصدی امسال، فضای بسیاری برای رشد دربر‌دارد. میزان کل اموال نظام بانکی روسیه بالغ بر ۷۵ درصد ناقابل از تولید ناخالص داخلی است؛ میزانی که برخی بانک‌های خاص بریتانیا و سوئیس آن را بیش از ۱۰۰ درصد تولید ناخالص داخلی کشورشان تخمین می‌زنند.

دوم، این صنعت برای مدتی بسیار در اختیار دولت خواهد بود. ۵ بانک بزرگ روسیه ۴۸ درصد از تمامی دارایی‌های کشور را صاحبند؛ سبربانک، به‌عنوان بزرگ‌ترین بانک کشور، ۷۸ درصد کل سپرده‌های خرد را دراختیار دارد. ۱۰ درصد دیگر از سهام وی.تی.بی بانک در همین سال یا سال آتی و نیز ۶/۷ درصد از سهام سبربانک در سال ۲۰۱۴، به مزایده گذاشته می‌شود. ولی تا آن زمان هر دو بانک بزرگ‌تر و قدرتمندتر خواهند شد.

سبربانک در حال مذاکره برای خرید ترویکا دیالوگ است، بانکی در حیطه سرمایه‌گذاری و مدیریت دارایی‌های محلی. وی.تی.بی بانک به تازگی ترانس کردیت بانک را خریده، سیزدهمین بانک بزرگ این کشور را، و به احتمال زیاد مسکو بانک، پنجمین بانک بزرگ روسیه، را به جیب خواهد زد مگر آنکه بانک‌های خصوصی مانعش شوند. آلفا بانک به عنوان بزرگترین بانک خصوصی در حال اعمال فشار برای برگزاری مزایده عمومی مسکو بانک است، یعنی حراج بانکی که ۶۴ درصدش در تملک شهرداری مسکو می‌باشد و پس از اخراج یوری لوژکف، شهردار وقت مسکو، در سپتامبر گذشته، به معرض فروش گذاشته شد. بارکلیز، بانکی بریتانیایی که در سال ۲۰۰۸ یک بانک روسی فعال را در زمینه وام‌دهی خریده بود، از گود این کشمکش کنار کشید. این بانک در سیزدهم فوریه اعلام کرد مرکز فعالیت‌های مالی خرد خود را در روسیه، با قطع امید از سرقفلی ۲۴۳ میلیون پوندی (۳۹۳ میلیون دلاری) آن، خواهد فروخت. اما این بیشتر حاکی از تلاش عام بارکلیز برای خروج از تجارتی بی‌منفعت است تا نشانی برای تامل در اوضاع روسیه. بسیاری دیگر از بانک‌های خارجی همچنان در همین بازار به سر می‌برند. پاول گورین، رییس هیات مدیره بانک زی.ای.او ریفایزن به مالکیت گروه آر.زی.بی اتریش، می‌گوید: چشم‌انداز سودآوری به این بستگی دارد که چه موقع مالکیت اموال یا امتیازاتی را متقبل و در آن موقع چه فرضیاتی را متصور می‌شوید. حضور این بانک در کنار یونی کردیت ایتالیا و رز بانک که ۷۵ درصدش تحت مالکیت سوسایته جنرال فرانسه است، منجر به انتقادات مردمی علیه تجمع بانک‌های خارجی در روسیه می‌شود (انتقاداتی چنان گسترده که بانک مرکزی روسیه در طی بحران مالی اخیر طرح نقدینگی اضافی را پیش روی این بانک‌ها نهاد).

بانک ریفایزن، با بازدهی مشتمل بر ۵۲ درصد سود خالص پیش از کسر مالیات، سال فوق‌العاده‌ای را پشت سر گذاشت. آن بازده در سال ۲۰۰۹ به ۱۸ درصد تقلیل یافت، اما تحلیل‌گران برای سال ۲۰۱۰ بهبود اوضاع و برای ۲۰۱۱ تداوم آن را ارزیابی می‌کردند.

بیشترین امید، در عوض وام‌دهی خرد، به بانکداری مبتنی بر سرمایه‌گذاری و شراکت بسته شده، آنجا که قیمت‌ها توسط سبربانک تنظیم می‌شوند. ولی حتی در آنجا هم می‌توان پول درآورد. سوسایته جنرال در شانزدهم فوریه اعلام کرد که تجارت خرج‌بردار روسی‌اش برای نخستین بار پس از بحران دوباره به سودآوری رسیده است. غول‌های تحت مالکیت دولت شاید با تثبیت اوضاع حتی به غیر‌خودی‌ها هم سود برسانند. در روسیه هنوز بیش از هزار بانک کوچک‌تر حضور دارند. از این میان بسیاری باید تعطیل یا تحکیم، و برخی واجد مالکیتی مرموز و مشکوک شوند. اما براساس خبرهای محلی ۱۰۰ بانک بزرگ‌تر در راه شفافیتی بیشتر و عملکردی بهتر گام برمی‌دارند. پیشرفت آهسته لیکن همچنان پیشرفت است.