شماره روزنامه
۶۱۶۰
|
اخبار تاريخ و اقتصاد
-
فراز و فرود واردات و صنعت هواپیما در ایران
ماموریت ناتمام
ناصرالدین‌شاه در خاطراتش نوشته است: «روز سوم فروردین۱۲۵۶ (ه.ش) دو بالون به آسمان رفت. ما بودیم در بالای شمس‌العماره، کل تهران هم از زن و مرد روی بام‌ها و کوچه‌ها و غیره بودند. بالون اولی قرمز رنگ بود، هوا رفت، اما کم ... و بعد افتاد در باغِ سپهسالار (میرزا حسین قزوینی ملقب به مشیرالدوله و سپهسالار صدراعظم دوره ناصری) بعد بالون سفید بلند شد، این دفعه بالون بسیار خوب هوا رفت، نیم ساعت درست روی آسمان شهر ایستاده بود، خلاصه خیلی خیلی تماشا داد. هیچ‌وقت هم چنین تماشایی مردم نکرده بودند.» بالون بعدی در عصر مظفری خریداری شد. مظفرالدین‌شاه، پنجمین شاه قاجار در سفر به فرانسه یک بالون خرید؛ اما هیچ‌گاه بر آن سوار نشد تا زمانی که محمدعلی میرزا در دی۱۲۸۵ وارث تاج و تخت پدر شد. با بالا گرفتن نهضت مشروطه در دوره او، به پیشنهاد یکی از درباریان قرار به سرکوب مشروطه‌خواهان از طریق حمله هوایی با بالون مطرح شد؛ اما وقتی بالون برای پرواز آماده شد، معلوم شد بخش‌هایی از آن توسط موش‌ها جویده شده است. -
نظام ملوک‌الطوایفی
احمد اشرف برای توضیح موانع تاریخی توسعه‌یافتگی ایران، در عین استفاده از دیدگاه‌های مارکس و ماکس وبر، نظریات آنها را در توضیح همه تجربیات مرتبط با نظام سیاسی و اجتماعی در تاریخ ایران کافی ندانسته و مفهوم سومی را مطرح کرده که موسوم به نظام «ملوک‌الطوایفی» است.
یکشنبه، ۲۷ آبان ۱۴۰۳
-
نقش حواس و نشانه‌ها از منظر جامعه‌شناسی اقتصادی
نورواکونومیکس
وبینار «نقش حواس و نشانه‌ها در اقتصاد از منظر جامعه‌شناسی اقتصادی (درمقایسه‌ای با نورواکونومیکس)» با سخنرانی رضا مجیدزاده، دکتر علی‌اصغر سعیدی، دکتر احسان رحمانی‌خلیلی و جمعی از دانشجویان جامعه‌شناسی اقتصادی و علاقه‌مندان حوزه جامعه شناسی برگزار شد. -
مقوله مصرف در اندیشه گئورگ زیمل
از جمله شاخصه‌هایی که در اندیشه زیمل مورد توجه اندیشمندان پست‌مدرن قرار گرفته، بحث مصرف است. مصرف در تاملات فکری زیمل از مفاهیم حاشیه‌ای بوده است، با این حال تحلیل این مفهوم به همراه مُد جزئی از دلمشغولی‌های زیمل در بحث تناقضات فرهنگ مدرن است. تاملات زیمل درباره مصرف در مقاله «کلان‌شهر و حیات ذهنی» آمده است.
جمعه، ۲۵ آبان ۱۴۰۳
-
گذری به کتاب «ساختن بهشت در جهنم» نوشته ربه‌کا سولنیت
فاجعه و همدلی
ربه‌کا سولنیت در کتاب «ساختن بهشت در جهنم» به بررسی عمیق پنج فاجعه از زلزله۱۹۰۶ در سانفرانسیسکو تا توفان و سیل در نیواورلئان می‌پردازد. سولنیت در لابه‌لای کتاب سراع فجایع مختلفی رفته است که از میان آنها می‌توان نمونه‌های ویژه‌ای را بیرون کشید؛ از جمله فاجعه بمباران هوایی بلیتز لندن، زلزله در چین و آرژانتین، فاجعه هسته‌ای چرنوبیل، موج گرمای شدید شیکاگو در سال۱۹۹۵، زلزله ماناگوئه در نیکاراگوئه که به سرنگونی رژیم کمک کرد. اپیدمی آبله در نیویورک و فوران آتش‌فشان در ایسلند و همه این فجایع و بلایای طبیعی... با ذکر این تعبیر دیوید هاروی «که هیچ‌چیز طبیعی در هیچ فاجعه طبیعی وجود ندارد»، حاوی نیروی رهایی‌بخش و زندگی‌ساز مردمی است که در جهنم ساخته و پرداخته قدرت و ثروت، برای نجات جان‌ها و زندگی‌های بسیاری کوشیدند و دستاوردهای بزرگی را ارمغان آوردند. در اینجا بخش‌هایی از فصل زلزله سانفراسیسکو کتاب مذکور را با ترجمه زهرا زارعی می‌خوانید. -
گذری به خاطرات مهدی فرخ
وضعیت ایران در جنگ جهانی دوم
دنیای‌اقتصاد: سیدمهدی فرخ (۱۲۶۵– ۱۴ آذر ۱۳۵۲، تهران) ملقب به مبین‌السلطنه - و بعد معتصم‌السلطنه- دولتمرد ایرانی اواخر دوره قاجار و دوره پهلوی بود. او نخستین وزیر صنایع و نخستین وزیر خواربار ایران است. نزدیک به نیم قرن مشاغل و مقامات مختلف حکومتی و سیاسی داشت:
یکشنبه، ۲۰ آبان ۱۴۰۳
-
رسانه در ایران چگونه حکومتی شد؟
رقیب یکه‌تاز بخش خصوصی
نشریات در ایران از بدو پیدایش به لحاظ منابع مالی و سبک و سیاق نوشتاری حکومتی بوده‌اند. از «کاغذ اخبار» به‌عنوان نخستین نشریه ادواری ایران یاد می‌شود که ۷۰سال پیش از صدور فرمان مشروطه منتشر شد. اگرچه موسس این نشریه میرزا صالح شیرازی بود، اما محتوای محوری آن شامل وقایع دربار و «اقدامات شاهنشاه» بود. این روند تا مقطع انقلاب مشروطه ادامه داشت. در واقع فقط یک انقلاب اجتماعی می‌توانست رسانه را از حریم استیلای حکومت نجات دهد. «وقایع اتفاقیه» سومین روزنامه ایران از سال سوم پادشاهی ناصرالدین‌شاه زیر نظر میرزاتقی‌خان امیر نظام منتشر شد که آن نیز سراسر به اخبار و مطالب حکومتی اختصاص داشت. -
استثناگرایی آمریکایی
استثناگرایی آمریکایی مهم‌ترین بنیان هویتی ایالات متحده آمریکاست؛ به‌گونه‌ای‌که درک سیاست خارجی، اقتصاد سرمایه‌داری و پویایی سیاست داخلی این کشور از فهم استثناگرایی آمریکایی می‌گذرد. استثناگرایی آمریکایی، اسطوره بنیادین (Myth) هویت و سیاست آمریکاست؛ اسطوره‌ای هویتی که تاریخ ندارد. آمریکا اما خود را «شهری درخشان بر فراز تپه» (Shining City on a Hill) می‌خواند.
جمعه، ۱۸ آبان ۱۴۰۳
-
مالکیت معنوی فناوریهای بنیادی همچنان در ید ایالات متحده است
تبدیل اقتصاد جهانی به اسلحه‌خانه
پل کروگمن (برنده نوبل اقتصاد در سال ۲۰۰۸): «کتاب امپراتوری زیرزمینی: آمریکا چگونه اقتصاد جهانی را تبدیل به سلاح کرد»، نوشته هنری فارِل و آبراهام نیومن، درباره قدرت نظارت و تحریم‌گری واشنگتن است. این کتاب افشاگرانه توضیح می‌دهد که واشنگتن چگونه به چنین قدرت عجیب و غریبی دست پیدا کرده است و چگونه از آن استفاده می‌کند. فارِل و نیومن با جزئیات توضیح می‌دهند که حادثه ۱۱سپتامبر چگونه ایالات متحده را وادار به استفاده از قدرتش کرد و چگونه بسیاری از بخش‌های تشکیل‌دهنده آن چین و روسیه را تحت فشار قرار دادند. -
نقش فناوری تسلیحاتی در جنگ جهانی اول
اولین نسل بمب افکن‌ها
دنیای‌اقتصاد: جنگ جهانی اول (۱۹۱۸-۱۹۱۴) از جمله نقاط عطف تاریخ نظامی و فناوری تسلیحاتی بود. این جنگ، تحولی عظیم در استفاده از فناوریهای جدید و تسلیحات مدرن ایجاد کرد که تاثیرات عمیقی بر جنگ‌های آینده گذاشت. تفنگ‌های بولت اکشن و مسلسل‌های خودکار (مانند مسلسل مکسیم) به‌طور گسترده‌ای در این جنگ استفاده شدند. مسلسل‌ها امکان آتش سریع و پیوسته را فراهم کردند و به همین دلیل، تلفات انسانی بالایی را به دنبال داشتند. هواپیماها در جنگ جهانی اول برای اولین‌بار به‌عنوان ابزارهای نظامی مورد استفاده قرار گرفتند.
یکشنبه، ۱۳ آبان ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
آینده ؛ توسعه امپراتوری حقوق
برای هشتادوششمین سالروز تولد من، پسرم یک عکس اورجینال از سیاستمدار مشهور آمریکایی، الیهو روت، به من داد. روت این عکس را امضا کرده بود: «برای فیلیپ سی.جساپ، با احترام و محبت.» جساپ، شاگرد و زندگی‌نامه‌نویس روت، بعدها به‌عنوان یک دیپلمات ارشد آمریکایی خدمت کرد و در دهه۱۹۶۰، به‌عنوان قاضی دادگاه بین‌المللی دادگستری فعالیت کرد. همانند مدل کوچک کشتی CSS Alabama که همچنین یک هدیه ارزشمند از چیپ بود، این تصویر نیز یک هدیه دقیق و متفکرانه از یک وکیل بین‌المللی به وکیل دیگر بود. الیهو روت در نقش‌های مختلفی از جمله دبیر جنگ، وزیر امور خارجه و در نهایت سناتور آمریکا بین سال‌های ۱۸۹۹ تا ۱۹۱۵ خدمت کرد و در اوج دوران «دیپلماسی قایق توپدار» فعالیت داشت؛ یک روش نکوهیده برای وادار کردن دولت‌های ضعیف‌تر به پذیرش شرایط تجاری تحت تهدید توپخانه. تئودور روزولت، رئیس‌جمهور از ۱۹۰۱ تا ۱۹۰۹، یکی از برجسته‌ترین طرفداران این رویکرد بود. -
زوال اندیشه سیاسی در ایران
ارسطو رساله اخلاق نیکوماخوسی را چونان دیباچه‌ای بر سیاست نوشته است. رساله سیاست معلم اوّل، بر‌خلاف عمده رساله‌های او، در آغاز دوره اسلامی، به زبان عربی ترجمه نشد.
جمعه، ۱۱ آبان ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
پرونده‌های حقوق بشری
یک پرونده حقوق بشری که بیشترین شهرت را در آن دارم، موردی بود که به‌دلیل موقعیتم به‌عنوان قاضی منصوب توسط آمریکا در دیوان دعاوی ایران-آمریکا، فقط به‌صورت پنهانی توانستم در آن مشارکت کنم. این مورد، نظر مشورتی دیوان بین‌المللی دادگستری درباره دیوار اسرائیل در کرانه باختری بود که در آن من به کشور همسایه، اردن، کمک کردم. من برای اولین‌بار در دهه۱۹۸۰ به نمایندگی از اردن کار کردم؛ زمانی که ایرلاین‌های سلطنتی اردن به خاطر فروش بلیت‌های پرواز به بیروت توسط وزارت حمل‌ونقل آمریکا جریمه شدند. این فروش‌ها به‌دلیل جنگ داخلی در لبنان طبق قوانین آمریکا ممنوع اعلام شده بودند. پس از آن، بخش عمده‌ای از کار من برای اردن راجع به مسائل حقوقی مربوط به آوارگان فلسطینی در اردن بود که تقریبا ۴۰درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند. من همیشه به این کار افتخار می‌کنم؛ چراکه احساس عمیقی نسبت به فلسطینی‌ها دارم که به نظر می‌رسد در بسیاری از موارد با آنها ناعادلانه رفتار شده است. -
موانع باستان‌شناسی جزیره ابوموسی
فصل اول بررسی و شناسایی جزیره ابوموسی در پاییز سال ۱۳۹۱ و با مجوز پژوهشگاه و پژوهشکده باستان‌شناسی کشور انجام گرفت. هرچند پیش از این تاریخ، گروه‌های باستان‌شناسی تلاش زیادی در انجام این مهم داشتند، اما موفقیتی در این زمینه حاصل نشده بود.
یکشنبه، ۰۶ آبان ۱۴۰۳
-
اسناد چه می‌‌گویند؟
رفت و برگشت جزایر سه‌گانه!
آذر۱۳۵۰ در تاریخ جغرافیای طبیعی ایران روزی مهم محسوب می‌شود. نیروهای دریایی ارتش ایران بنا به برنامه‌ای از پیش تعیین‌شده وارد جزایر ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک شدند و این جزایر را پس از ۸۰سال بار دیگر به ایران برگرداندند. این واقعه پس از استقلال بحرین از بریتانیا روی داد. طی سال‌های ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۹ زمینه‌سازی برای استقلال این کشور فراهم شد.
یکشنبه، ۲۹ مهر ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
زندگی‌های موازی
در پاییز ۲۰۱۹، من در یک مراسم جمع‌آوری کمک مالی برای جامعه آمریکایی حقوق بین‌الملل شرکت کردم که در محیط باشکوه کلکسیون فریک برگزار شد، عمارتی در منهتن که اصالتا به‌عنوان خانه هنری کلی فریک، یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌داران، ساخته شده بود. در آن شب، بازیگر معروف، جورج کلونی، با ریش پرپشت خاکستری‌اش حضور داشت؛ اما ستاره واقعی مراسم، همسر او، امل کلونی، وکیل دادگستری لبنانی- بریتانیایی متولد بیروت (نام زمان تولد و قبل از ازدواج امل علم‌الدین) بود. او به خاطر کارش در دفاع از قربانیان نسل‌کشی، تروریسم، سانسور رسانه‌ای و دیگر نقض‌های حقوق بشر تجلیل شد. من به اندازه کافی به این جامعه کمک کرده بودم تا باعث شود بتوانم آن شب خودم و دو دستیارم را به پذیرایی ویژه VIP برسانم. به سمت امل کلونی که همیشه زیبا به نظر می‌رسد، رفتم و خودم را معرفی کردم. -
گذار جامعه ایران به سرمایه‌داری وابسته
جان فوران (۱۹۵۵)، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه کالیفرنیا در سانتا باربارا است. وی از جامعه‌شناسان و پژوهشگران تراز اول در زمینه «انقلاب‌های اجتماعی» در جهان است که به‌خاطر کتاب «مقاومت شکننده» در ایران شهرت دارد. در اینجا بخشی از این کتاب را با ترجمه احمد تدین می‌خوانید.
جمعه، ۲۷ مهر ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
کرکس‌های حقوقی؟
«با امضای معاهدات سرمــایـــه‌گــذاری و موافقت با داوری، کشورها در واقع پذیرفته‌اند که حتی توسط شیطان در دوزخ نیز مورد شکایت قرار گیرند.» این عبارت توسط یک گروه فعال هلندی در گزارشی در سال۲۰۱۲ با عنوان «سودجویی از بی‌عدالتی» درباره داوری بین‌المللی بیان شده است. بر اساس این گزارش، معاهدات دوجانبه سرمایه‌گذاری «صدها کشور» را در سیستمی که «متمایل به تجارت است» گرفتار کرده‌اند. این نظریه که معاهدات دوجانبه سرمایه‌گذاری آزادی دولت‌ها را محدود می‌کند، محور اصلی مطالعات مرکز سرمایه‌گذاری پایدار کلمبیا است که به‌طور مکرر در این زمینه مقالاتی منتشر می‌کند. -
شیوه حکمرانی در دوره قاجار
به‌دنبال مرگ آقامحمدخان در جریان یکی از نبردها، دیوان‌سالاران قاجاری، شامل میرزا محمدخان بیگلربیگی تهران و میرزا شفیع مازندرانی و حاجی ابراهیم‌خان کلانتر، باباخان را که پیش از این آقامحمدخان به‌عنوان ولیعهد و جانشین خود انتخاب کرده بود، به تهران دعوت کردند و با عنوان فتحعلی‌شاه بر تخت سلطنت نشاندند.
یکشنبه، ۲۲ مهر ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
دوران پرچالش
داوران بیش از هر نوع قاضی دیگری مشمول دموکراسی هستند. ما همیشه در حال «انتخاب» هستیم؛ زیرا به‌صورت دائم یا برای دوره‌ای مشخص منصوب نمی‌شویم، بلکه برای هر پرونده به‌طور جداگانه منصوب می‌شویم. حتی در این حالت هم، انتصاب‌های ما امن نیستند؛ زیرا همیشه سیستمی برای جرح۱ داور وجود دارد. به‌عنوان مثال، اولین جرح یک داور ICSID توسط من در سال۱۹۸۲، به نمایندگی از اندونزی در پرونده آمکوی آسیا انجام شد. از آن زمان، خود من (مانند بسیاری از داوران باتجربه) چندین‌بار مورد جرح قرار گرفته‌ام و گاهی اوقات، این جرح‌ها موفقیت‌آمیز بوده‌اند. به نظر می‌رسد گاهی اوقات خودم را به دام انداخته‌ام. -
وقتی هایک به دیدار پینوشه می‌رود
اکثریت، دنباله‌رو اقلیت!
نوامبر۱۹۷۷، غروب شرجی ساحل خلیج در ایالت لوئیزیانا. فریدریش هایک، اقتصاددان و فیلسوف اتریشی، سوار هواپیمایی به مقصد شیلی شد و در صندلی درجه‌یک خود نشست. او قرار بود به مدرسه کسب‌وکار بالپارایسو برود و مدرکی افتخاری بگیرد. این برنده جایزه نوبل در فرودگاه شهر سانتیاگو مورد استقبال رئیس مدرسه کسب‌وکار، کارلوس کاسِرِس، قرار گرفت.
جمعه، ۲۰ مهر ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
شکایت شرکت «داو» از کویت
سرمایه‌گذاری‌ها گاهی از دلایل کم‌آسیب‌تری نیز ممکن است لغو شوند. در اواخر۲۰۰۸، شرکت داوکمیکال میشیگان قراردادی با بخش پتروشیمی دولت کویت امضا کرد تا K-Dow، یک شراکت مشترک ۵۰-۵۰ که قرار بود بزرگ‌ترین تولیدکننده پلی‌اتیلن در جهان شود، تشکیل دهد. پلی‌اتیلن نوعی پلاستیک است که در همه چیز از کیسه‌های خرید گرفته تا جلیقه‌های ضدگلوله استفاده می‌شود. داو می‌خواست تا حد امکان از کسب‌وکار کالاهای اساسی خود دور شود که مشمول نوسانات بالا و پایین بازارهای کالا است و به جای آن تولید مواد شیمیایی تخصصی را افزایش دهد. از سوی دیگر، کویت خود را در حال کسب سهم بازار از طریق تولید کالا می‌دید. -
حذف «تاریخ» از درآمد اقتصادی کشور
دنیای‌اقتصاد: شهریورماه سال جاری گروه باستان‌شناسی دانشگاه رازی کرمانشاه به کشفیات مهمی در تپه تیلینه، واقع در منطقه سنجابی کرمانشاه دست یافت. یافته‌های این گروه که شامل ۴ هزار لوحه و مهر گلی و ظروف و سفالینه می‌شود نشان می‌دهد که منطقه مذکور مرکز اداری و اقتصادی تمدن اولیه ایلام بوده است. این خبرها به سرعت بایگانی می‌شوند و آثار مکشوفه نیز اگر بخت یار ارواح آفرینندگانشان باشد به موزه‌ها سپرده می‌شوند و به یغما نمی روند! دیده‌ایم که قاچاق آثار باستانی چه ضربه مهلکی به گردشگری تاریخی کشور زده است. سال گذشته نیز باستان‌شناسان ایرانی در دشت دهلران، کتیبه آجری به خط «اکدی» به همراه آجر نقش‌دار احتمالا از سیستم آبرسانی ایلامی‌ها را کشف کرده‌اند، که اهمیت سیاسی -اقتصادی «گاران» در سرحدات غربی تمدن ایلام را نشان می‌دهد. -
انتخابات و انتصابات
سیدحسین مکی (۱۲۹۰ میبد یزد - ۱۷ آذر ۱۳۷۸ تهران)، نویسنده، مورخ و چند دوره نماینده مجلس شورای ملی ایران از جمله نماینده اول تهران در دوره شانزدهم مجلس شورای ملی بود. کتاب «تاریخ بیست ساله ایران» جزو اسناد مهم دوران معاصر محسوب می‌شود. نگارش و نشر این اثر هشت جلدی بیش از چهل‌سال طول کشیده است.
یکشنبه، ۱۵ مهر ۱۴۰۳
-
ناهمزمانی زبانی، شیزوفرنی تاریخی!
دکتر علی‌اکبر سیاسی نوشته است: میرزامحمدخان قروینی که سال‌های متمادی در اروپا به سر می‌برد و به تتبع و تحقیق اشتغال داشت، از نظر فضایل اخلاقی و مقامات علمی کم‌نظیر و از نظر تبحر در تمدن اسلامی در ایران بی‌نظیر بود. او در میان خاورشناسان شهرتی بسزا داشت. حرف او را حجت می‌دانستند و به گفته‌های او استناد می‌کردند. او به توصیه محمدعلی فروغی (ذُکاءالمُلک) و دیگران بعد از جنگ جهانی دوم به ایران بازگشت. -
یوم کیپور؛ تحول در سیاست و اقتصاد خاورمیانه
جنگ یوم کیپور که از اکتبر۱۹۷۳ بین اسرائیل و ائتلافی از کشورهای عربی به رهبری مصر و سوریه رخ داد، هزینه‌های مالی و انسانی زیادی برای اسرائیل به همراه داشت. برآوردها نشان می‌دهند که هزینه‌های مستقیم نظامی اسرائیل در این جنگ به ۳میلیارد دلار رسید. همچنین هزاران سرباز کشته و زخمی شدند.
جمعه، ۱۳ مهر ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
رئیس‌جمهور خمیده، شاهد پنهان شده
از زمانی که چندین دهه پیـــش بـــا داوری بین‌الــمللی آشنا شدم، نه تنها خواسته‌ام که در دادگاه‌های داوری پرونده‌ها را ارائه دهم، بلکه خودم را نیز روزی به‌عنوان یک داور می‌دیدم. همان‌طور که دیدیم، پرونده‌ها می‌توانند بسیار بزرگ و مسائل پیچیده و جذاب باشند. بهتر از همه شما به عنوان یک داور، مانند یک قاضی، متعهد به موکل نیستید. تنها وظیفه شما این است که واقعیت‌ها را روشن و قانون را به بهترین توانایی خود اعمال کنید. به نظر من، این می‌تواند سنگ بنایی برای دوران حرفه‌ای من باشد. -
برشی از خاطرات آخرین سفیر آمریکا در ایران
ماموریت ناتمام
دنیای‌اقتصاد: «کتاب ماموریت در ایران» خاطرات ویلیام سالیوان، آخرین سفیر آمریکا در ایران است که اوضاع ایران در آستانه تحول سیاسی و اجتماعی را نشان می‌دهد. بخشی از این کتاب را با ترجمه ابراهیم مشفقی‌فر می‌خوانید.
یکشنبه، ۰۸ مهر ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
ایران شکایت می‌کند
دو پرونده ایران علیه ایالات‌متحده پس از مرگ دیوید در سال۲۰۱۸ به من به ارث رسید. البته تا آن زمان، دولت ترامپ در قدرت بود. کاخ سفید به دنبال انتقام از هر کسی در حزب جمهوری‌خواه بود که نامه‌ای موسوم به «ترامپ هرگز» را امضا کرده بود و افراد زیادی از میان مقامات سیاست خارجی چنین کرده بودند. -
نظرورزی کارل یونگ درباره معماری و ساختمان
جایگاه رویا و روان
معماری امری فیزیکی، ملموس و مادی است. معماری بتن است، فولاد است و شیشه است؛ چوب و آجر و سنگ است؛ پهنه‌های وسیعِ فضا را بخش‌بندی می‌کند و این‌گونه از ما مراقبت می‌کند و پناهمان می‌دهد. معماری ذاتا در عالم بیرونی وجود دارد و در عالم بیرونی محقق می‌شود؛ اما درباره عوالم درونی چه کاری از آن ساخته است؟ از نظر کارل یونگ؛ همه کار. یونگ در سراسر دوران زندگی تا زمان مرگش در سال ۱۹۶۱ از معماری به‌مثابه ابزاری مفهومی برای مطالعه ساختار روان آدمی بهره برد. ایده «ناهوشیار(ناخودآگاه) جمعی» دراصل محصولِ رویای خانه دوطبقه او بود. کاوش یونگ در این خانه رویایی آن‌چنان ژرف بود که رفته‌رفته خودش را در قامت یک معمار تصور کرد.
جمعه، ۰۶ مهر ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
پرونده‌های همچنان مفتوح
به‌طور کلی، قضات جدید ایرانی نــسبـت به بنیادگرایانی که در ابتدا با آنها روبه‌رو شده بودیم، دانش بیشتری داشتند و مودب‌تر بودند. اما یک استثنای بزرگ وجود داشت: اسدالله نوری که من با او در پرونده ریاحی برخورد داشتم. نوری که در سال۱۹۸۷ به دیوان منصوب شده بود تا اوایل قرن بیست‌ویکم در دادگاه باقی ماند و به سرعت به فریاد زدن متوسل می‌شد. در دهه۱۹۸۰، یک سرتیپ ارتش ایالات متحده که مسوول نیروهای هلی‌کوپتر ارتش بود، در لاهه در بخش جداگانه‌ای از B۱ که شامل عملکرد هلی‌کوپترهای بل بود که توسط ایران خریداری و استفاده شده بود، برای ما سخنرانی کرد. -
نتایج کاوش‌های باستان شناختی در «تپه تیلینه» کرمانشاه اعلام شد
مرکز اقتصادی و اداری ۵ هزار ساله
تازهترین کاوش‌های باستان شناختی و کشف حدود ۴۰۰۰ مهر و لوح گلی در تپه تیلینه کرمانشاه نشانگر این است که این منطقه مرکز اداری و اقتصادی تمدن ایلام بوده است.
یکشنبه، ۰۱ مهر ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
فهرست مفسدین فی‌الارض!
مانند بسیاری از شرکت‌ها، وایت‌اندکیس سیاست بازنشستگی اجباری در سن ۶۵سالگی داشت. برای من، این به معنای پایان کار در پایان سال ۲۰۰۰ بود. بیش از یک‌سال قبل از آن، شرکت پرسید که آیا مایلم به نحوی با شرکت همکاری کنم؟ من مایل بودم که برای پنج سال به‌عنوان مشاور ویژه این کار را انجام دهم. اما روزهای من به‌عنوان وکیل تمام‌وقت به پایان می‌رسید. نشستن در یک صندلی تاب‌دار و بازی ماهجونگ۱ هرگز واقعا سبک زندگی مطلوب من نبود. بنابراین این به معنای آن بود که باید راهی پیدا کنم تا خودم را به شیوه‌های معناداری مشغول کنم. در بهار سال۲۰۰۰، تماس فوری از وزارت خارجه دریافت کردم. چارلز تی.دانکن، یکی از قضات آمریکایی در دیوان دعاوی ایران و ایالات متحده، بیمار شده و تنها چند روز قبل از جلسه‌ای برنامه‌ریزی شده در یک پرونده جنجالی «تابعیت مضاعف» به بیمارستان منتقل شده بود. از من پرسیدند که آیا موافقم در لحظه آخر جایگزین شوم؟ من پذیرفتم و به زودی خودم را در لاهه یافتم و در حال شنیدن پرونده فردریکا لینکلن ریاحی علیه جمهوری اسلامی ایران در مرحله ماهیتی بودم؛ آخرین ادعای یک تبعه که در دیوان تصمیم‌گیری شد. -
بلوط زدایی از تاریخ
این سخن مدیرکل منابع طبیعی لرستان که گفته است: «ارزش هر درخت بلوط ۲۰۰ هزار دلار است»، ماه‌هاست در فضای مجازی می‌چرخد. فاجعه اینجاست که ۷میلیون هکتار از جنگل‌های بلوط طی ۷۰سال گذشته تخریب شده و چنانچه روند تخریب جنگل‌های بلوط با سرعت کنونی پیش برود، پنج میلیون هکتار جنگل بلوط باقی‌مانده نیز طی ۵۰سال آینده از میان خواهد رفت. -
دیپلماسی در عهد قاجار
پس از پایان جنگ نخست ایران و روسیه که به عهدنامه گلستان منجر شد، میرزابوالحسن‌خان ایلچی برای تبادل نسخه امضاشده عهدنامه به سن‌پترزبورگ سفر کرد.
یکشنبه، ۲۵ شهریور ۱۴۰۳
-
نگاهی به کتاب جدید برانکو میلانوویچ
صورت‌های نابرابری
برانکو میلانوویچ ،اقتصاددانی صربستانی-آمریکایی و نویسنده کتاب «داراها و ندارها تاریخ مختصر و خاص نابرابری جهانی» و رئیس دپارتمان پژوهشی بانک جهانی و استاد دانشگاه مِری‌لند در کالج پارک است.
جمعه، ۲۳ شهریور ۱۴۰۳
-
دزدان دریایی خریدار نفت ایران؟
یادداشت کوتاه تلگرامی دکتر امیر ناظمی با عنوان نفت، مصدق و هویت ملی! با وجود اینکه نکته مهمی را گوشزد می‌کند، در مقدمه بحث، دست‌کم از دو جهت قابل نقد است. نخست از زاویه اطلاعات نادرست تاریخی و دیگر، تحلیل تقلیل‌گرایانه‌ای که از شکست دولت مصدق ارائه می‌دهد. ناظمی در همان آغاز یادداشت می‌نویسد: «در فاصله میان ملی شدن نفت ایران تا کودتای ۲۸مرداد، مصدق در عمل جز یک کشتی نتوانست هیچ نفتی بفروشد. تنها یک کشتی نفت توسط شرکت ایده میتسوی ژاپن خریداری شد. یک شرکت کوچک جاه‌طلب که با نفتکش نیشومارو به ایران آمد.» اما این درست نیست. -
ثبت نام نامزدهای نمایندگی روی سان‌رستم!
سان رستم گوردخمه‌ای تاریخی واقع در شهرستان کرمانشاه است که در فاصله ۶۴کیلومتری از شهر کرمانشاه، در ۱۰کیلومتری روستای بوژان مرکز دهستان عثمانوند، در نزدیکی روستای چنار در حاشیه رودخانه جزمان و کنار جاده قرار دارد. -
نفتکش تحریم‌شکن!
پس از ملی شدن صنعت نفت در ایران و در اوج تحریم نفت ایران از سوی دولت انگلیس، شرکت نفتی «ایده میتسو» یکی از نفتکش‌هایش را به بندر آبادان فرستاد. این اتفاق تجاری در حالی رخ داد که انگلستان و آمریکا از پهلو گرفتن کشتی‌های نفتکش خارجی در بندرهای ایران و خرید نفت از ایران جلوگیری می‌کردند. در بهار۱۳۳۲ نفتکش ایده میتسو با ۲۲ هزار تن بنزین و نفت و گاز ایران، به بندر کاوازاکی در ژاپن بازگشت. رمان «مردی که او را با لقب دزد دریایی می‌نامیدند» (A Man Called Pirate) اثر نائوکی هیاکوتا که در سال۲۰۱۳ پرفروش‌ترین کتاب سال ژاپن شد بر این اساس نوشته شده است. همچنین با اقتباس از این رمان، فیلم سینمایی سوخت‌رسان در سال ۲۰۱۶ساخته شد.
یکشنبه، ۱۸ شهریور ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
منطقه نبرد
با فرا رسیدن هزاره جدید، حقوق بین‌الملل به وضوح در حال تکامل بود و با هدف حمایت از سرمایه‌گذاران پیش می‌رفت که این حمایت‌ها به جریان سرمایه‌گذاری‌های مهم، به ویژه به کشورهای در حال توسعه کمک می‌کرد. منشور حقوق و وظایف اقتصادی کشورها، با استاندارد جایگزین سست و ذهنی برای جبران خسارت ناشی از مصادره تا حدودی شکست‌خورده بود و این امر تا حدود زیادی به لطف اقدامات دیوان دعاوی ایران و ایالات متحده بود که به‌طور مداوم بر این موضوع تاکید داشت که جبران خسارت کامل لازم است. هزاران معاهده دوجانبه سرمایه‌گذاری وجود داشت. همچنین مکانیزم‌های قابل اعتمادی برای حل اختلافات بین کشورها و سرمایه‌گذاران از طریق نهادهایی مانند ICSID به وجود آمده بود. اما معمولا غرور پیش از سقوط می‌آید. پرونده بزرگ بعدی من نشان می‌دهد که واکنشی در جریان بود و این‌بار تهدید علیه حمایت از سرمایه‌گذاران نه از سوی کشورهای در حال توسعه بلکه عمدتا از جانب کانادا و ایالات متحده می‌آمد. -
درگذشت محمود مصدق
۹هزار جراحی در بیمارستان نجمیه
محمود مصدق، نوه محمد مصدق چهارشنبه هفته گذشته جهان را بدرود گفت. او متولد ۱۳۱۳ و متخصص طب زنان بود. محمود مصدق، لیسانس حقوق از دانشگاه هاروارد را داشت و دلش می‌خواست وکیل بشود؛ ولی با خواست پدرش مسیر زندگی‌اش تغییر کرد و دوره پزشکی در دانشگاه لوزان سوئیس را گذراند و به ایران برگشت و تا پایان زندگی‌اش یکی از قدیمی‌ترین پزشکانی بود که تجربه نیم‌قرن معالجه بیماران دچار نازایی را داشت. -
هیولای ماکیاولی و زوال اخلاق
نیکولو ماکیاولی، سیاستمدار قرن۱۶ ایتالیا را پدر معنوی سیاست و اخلاق در دوران مدرن نامیده‌اند؛ هیولایی که دستاورد نظام فکری او زدودن اخلاق و انصاف از ساختار سیاست و زندگی اجتماعی بوده است. از منظر اقتصادی نیز روش ماکیاولیستی در کسب درآمد مبتنی بر قساوت و بی‌رحمی است.
جمعه، ۱۶ شهریور ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
سه پرونده جنجالی
من از سال ۱۹۸۸ تا ۲۰۰۰، در سه پرونده (پرونده ICSID علیه یک کشور آمریکای لاتین Santa Elena علیه کاستاریکا)، یکی از بزرگ‌ترین آرای ICSID در تاریخ (۸۷۷ میلیون دلار در CSOB علیه اسلواکی) و یکی از اولین پرونده‌های NAFTA Mondev (علیه ایالات متحده) به عنوان وکیل ارشد بودم و اکنون به بررسی هر سه خواهم پرداخت.
جمعه، ۰۹ شهریور ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
درباره انگل‌ها و وام‌های نکبت‌بار
دوران ریاست‌جمهوری ریگان به‌‌رغم رسوایی ایران-کنترا، پابرجا ماند و در نهایت، معاون او، جورج هربرت واکر بوش، در ۲۰ژانویه۱۹۸۹ به‌عنوان جانشین سوگند یاد کرد. مراسم تحلیف را از جایگاهی ممتاز تماشا کردم: تراسِ گالری ملی هنر؛ جایی که رئیس سابق من، جک استیونسون، به لطف ارتباطات دیرینه بنگاه او با خانواده ملون، به ریاست هیات‌مدیره منصوب شده بود. -
تاریخ نگاری اجتماعی – اقتصادی در مکتب آنال
مکتب تاریخ‌نگاری آنال (Annales School) یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین مکتب‌های تاریخ‌نگاری در قرن بیستم است که در فرانسه شکل گرفت. بنیان‌گذاران این مکتب، مارک بلوخ و لوسیان فِبری از سال۱۹۲۹ نشریه‌ای به نام «Annales d'histoire économique et sociale» (سالنامه تاریخ اقتصادی و اجتماعی) منتشر کردند. دلمشغولی اصلی تاریخ‌نگاران آنال، بررسی ابعاد مختلف زندگی انسانی، از جمله فرهنگ، جغرافیا، اقلیم و روان‌شناسی اجتماعی است. این رویکرد چندبعدی به تحلیل عمیق‌تری از تاریخ کمک می‌کند. -
هوشنگ سیحون؛ معمار بناهای مدرن
هوشنگ سیحون، معمار برجسته معاصر در خانواده‌ای اهل هنر و موسیقی متولد شد. او در سال۱۳۱۸ در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران به تحصیل معماری پرداخت و سال۱۳۲۳ فارغ‌التحصیل شد. پس از پایان جنگ جهانی دوم به توصیه اولین رئیس دانشکده هنرهای زیبا به فرانسه اعزام شد و در مدرسه بوزار پاریس تحصیلات خود را ادامه داد. در آنجا، در کنار معماران برجسته‌ای چون آندره آرنود و لوکوربوزیه، به فراگیری مبانی معماری نوین پرداخت. بازگشت سیحون به ایران در سال۱۳۲۹ نقطه عطفی در تاریخ معماری کشور بود. او با ایده‌ها و رویکردهای نوین خود، به دنبال احیای هویت ایرانی در معماری بود.
یکشنبه، ۰۴ شهریور ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
ایران و برنامه راهبردی ریگان
چند روز پس از شروع پروژه‌مان در کاخ سفید، با وکیلی به نام برندان سالیوان ملاقات کردیم که از وکلای باتجربه و خبره شرکت بزرگ ویلیامز و کانولی در واشنگتن دی‌سی بود. سالیوان به ما گفت که وی وکالت ستوان کلنل الیور نورث، کارمند شورای امنیت ملی را که نقش محوری در ماجرای ایران-کنترا و تلاش‌هایی برای لاپوشانی آن داشته است، بر عهده دارد. در واقع، نورث با اولین محموله موشک‌ها به تهران سفر کرده و هدایایی مانند کیک شکلاتی و تفنگ‌های مگنوم، ۴۴کرومی به مقامات ایرانی داده بود. او همچنین پول‌ها را از طریق حساب‌های بانکی در سوئیس تطهیر کرده و به کنتراها منتقل کرده بود. نورث اسناد را به دستگاه‌های خردکن کاخ سفید فرستاده بود، زمانی که تحقیقات دادستان کل میس خیلی به آنها نزدیک شد. نورث به‌طور کامل در این رسوایی غرق شده بود. سالیوان گفت: «بهترین کار برای رئیس‌جمهور این است که موکلم را عفو کند.» این تلاش خوبی از طرف سالیوان بود -اگر من جای او بودم همان کار را می‌کردم- اما عفو نورث یک فاجعه سیاسی می‌شد. علاوه بر این، درخواست برای مصونیت، نشان‌دهنده سوءتفاهم اساسی نسبت به نقش ما بود. ما برای تحقیق نیامده بودیم، چه رسد به اینکه عفو ریاست‌جمهوری اعطا کنیم. همچنین ما حتی به‌عنوان وکلای دفاع ریگان نیز عمل نکردیم. رئیس‌جمهور ما را استخدام کرده بود تا به تحقیقات مختلف کمک کنیم تا به حقیقت برسند و این همان کاری بود که قصد انجام آن را داشتیم. -
سرای «ساروتقی» واگذار می‌شود!
در سال‌های اخیر چندین بنای تاریخی، شامل کاروانسرا، بازار و بیمارستان به دست مالکان خصوصی ویران شده یا تغییر کاربری داده‌اند. آخرین فاجعه از این دست در کرمانشاه رقم خورد؛ بیمارستان مسیح با نام اولیه بیمارستان وست‌مینستر، بنایی تاریخی مربوط به اواخر دوره قاجار بود که در کرمانشاه، سه‌راه شریعتی قرار داشت. این بیمارستان با حمایت میسیونرهای مسیحی و توسط دکتر بلانش ویلسون در سال۱۹۱۶ تاسیس شده بود که پس از کشمکش‌های فراوان میان مالک خصوصی و اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کرمانشاه دوم خرداد۱۴۰۳ توسط مالک آن به‌طور کامل تخریب شد. در ادامه این وضعیت اسف‌بار، حالا آگهی فروش «ساروتقی» اصفهان بر سر در این سرای تاریخی کوبیده شده است. سرای ساروتقی یکی از بناهایی است که در دوران صفوی و به دست ساروتقی ملقب به اعتمادالدوله وزیر اعظم شاه عباس دوم بنا شد. این سرا در جوار بازار بزرگ اصفهان و در جانب شمال شرقی میدان نقش جهان قرار دارد. -
سقوط مجلس شورای ملی در دوره رضاشاه
در زمان سلطنت رضاشاه ۸دوره انتخابات مجلس شورای ملی (دوره‌های ششم تا سیزدهم) برگزار شد. رضاشاه به مرور زمان بر قوه مجریه تسلط یافت و از آنجا که انتخابات مجلس توسط قوه مجریه برگزار می‌شد، به آسانی توانست نخست از طریق وزارت دربار و سپس از طریق وزارت داخله در امور انتخابات مجلس شورای ملی دخالت کند. رضاشاه با دخالت در امر انتخابات، مجلسی وفادار و مطیع فرامین خود پدید آورد که همچون مهر لاستیکی و ابزاری بی‌اراده به نهادینه‌سازی تصمیمات شاه و وجهه قانونی بخشیدن به برنامه‌های شبه مدرنیستی وی پرداخت و زمینه تحکیم دیکتاتوری او را فراهم کرد.
جمعه، ۰۲ شهریور ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
ایران کنترا: آنچه ریگان می‌دانست
در پایان نوامبر۱۹۸۶، دوست قدیمی‌ام، دیوید ابشایر، مرا همان‌طور که از زمان ورودم به دیوان هر سال انجام داده بود، به شام شکرگزاری در خانه‌اش دعوت کرد. دیوید تا آن زمان به‌عنوان سفیر آمریکا در ناتو منصوب شده بود. بنابراین شام در محل اقامت رسمی او، ترامن هال نزدیک بروکسل برگزار شد. شام امسال خاص بود؛ زیرا به نوعی شام خداحافظی محسوب می‌شد. دیوید تا آن زمان استعفای خود را به‌عنوان سفیر از ژانویه آینده اعلام کرده بود و قصد داشت به مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی (CSIS)، اندیشکده‌ای که سال‌ها پیش با ادمیرال آرلی بورک به کمک یکدیگر بنیان‌گذاری کرده بودند، بازگردد. موضوع دیگری که بسیار مورد بحث قرار گرفت -و این تعجب‌آور نبود- سیاست بود. حدود سه‌هفته پیش از آن، مجله لبنانی به نام الشراع گزارش داده بود که ایالات متحده به ازای آزادی گروگان‌های آمریکایی که توسط حزب‌الله در لبنان نگهداری می‌شدند، سلاح به ایران فروخته است. به نظر می‌رسید این اطلاعات توسط تندروها در تهران که مانند کاشانی خواهان هیچ تماسی بین ایران و ایالات متحده نبودند، افشا شده باشد. داستان به زودی توسط سخنگوی مجلس علنا تایید شد.
یکشنبه، ۲۸ مرداد ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
پرونده پر دردسر ایران
عضویت در دادگاه داوری ایران-ایالات متحده بدون دردسر نبود. برای مثال، در پرونده «آموکو اینترنشنال فاینانس»، برداشت من با آرای قبلی دادگاه مطابقت داشت- به ویژه رای موقت در پرونده «سدکو علیه شرکت ملی نفت ایران» که رسیدگی به آن در دوره مدیریت مانگارد در دادگاه ما آغاز شده بود. ویرالی در هیات آن پرونده حضور نداشت؛ اما عدم پیروی او از پرونده «سدکو» نمونه‌ای از یک منبع سرخوردگی برای دادگاه، حداقل برای یک حقوقدان آموزش‌دیده در نظام کامن‌لا (common law) انگلستان، ایالات متحده و سایر حوزه‌های قضایی بود: سه دادگاه جداگانه‌ای که به پرونده‌های اتباع رسیدگی می‌کردند، هیچ نظام واقعی برای استناد به رویه‌های قبلی یکدیگر را رعایت نمی‌کردند. حتی درباره مسائل ابتدایی مانند هزینه‌ها و بهره، احکام سه دادگاه هرگز کاملا با هم مطابقت نداشت. -
ریشه‌های اقتصادی انقلاب مشروطه
سیزدهم مردادماه سالروز امضای تشکیل مجلس شورای ملی توسط مظفرالدین شاه قاجار در سال ۱۲۸۵خورشیدی بود. [یک‌روز بعد در تاریخ ۱۴مرداد۱۲۸۵ فرمان مشروطیت صادر شد.] انقلاب مشروطه ایران (اسفند۱۲۸۳- مارس۱۹۰۵ تا مرداد۱۲۸۵- اوت۱۹۰۶) دوره‌ای کلیدی در تاریخ ایران است که جدا از عوامل سیاسی و اجتماعی، محرک‌های اقتصادی مهمی هم داشت. همراستایی این عوامل اقتصادی با پویایی‌های اجتماعی و سیاسی، موجب تقویت نیروی انقلاب شد. در این یادداشت کوتاه ریشه‌های اقتصادی این انقلاب را در سه محور اصلی به اختصار بررسی می‌کنیم: وابستگی اقتصادی و نفوذ قدرت‌های خارجی، نارضایتی‌های اقتصادی داخلی و ظهور بورژوازی ملی.
یکشنبه، ۲۱ مرداد ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
همه‌چیز درباره پرونده «آموکواینترنشنال فاینانس»
به نظر می‌رسد که حمله به نیلز منگارد از قبل توسط کاشانی و شفیعی طراحی شده بود. پس از گفت‌وگوی دوستانه با برخی از کارمندان ایرانی، من دلیل این کار را فهمیدم. کاشانی به این نتیجه رسیده بود که توافق‌نامه‌های الجزایر اشتباه بوده‌اند. بنابراین او خود را با جناح تندرو در ایران که خواهان قطع کلیه روابط با ایالات متحده بود، همسو کرده بود؛ دیوان آخرین نماد عمومی این ارتباطات بود. کاشانی ماه‌ها برای خروج ایران از دیوان تلاش کرده بود. دولت آیت‌الله [خامنه‌ای] با این نظر موافق نبود و آنها خواستار حفظ دیوان بودند. حدود یک هفته قبل از حمله، به نظر می‌رسید که تهران یک مقام بلندپایه را به لاهه فرستاده بود تا به‌صورت حضوری به کاشانی بگوید که مخالفت با دولت در این مورد را متوقف کند. در نهایت، کاشانی تصور کرد اگر او و شفیعی به یک قاضی همکار حمله کنند، تهران مجبور خواهد شد از آنها حمایت کند. ایالات متحده هرگز چنین اقدامی را تحمل نمی‌کرد و بن‌بست حاصل از آن باعث فروپاشی دیوان می‌شد. -
مشروطهخواهی و حقوق مدرن
مفهوم حق در غرب تطور در منبع و مفهوم داشته است، چنانچه در قرون وسطی منبع آن تغییر کرد و در اندیشه فلسفی از منبع وحی به منبع عقل تبدل یافت. با گسترش گفتمان پروتستان این اصل نهادینه شد و مورد بررسی‌های متفاوت در مفهوم از جانب فلاسفه قرن۱۷ قرار گرفت؛ اما با ظهور تفکر گروسیوس حق سکولار تبدیل به گفتمان غالب شد که به عبارتی مفهوم «حق داشتن» را می‌توان به معنای کامل برآیند گفتمان وی دانست. -
سقوط مجلس شورای ملی در دوره رضاشاه
در زمان سلطنت رضاشاه ۸دوره انتخابات مجلس شورای ملی (دوره‌های ششم تا سیزدهم) برگزار شد. رضاشاه به مرور زمان بر قوه مجریه تسلط یافت و از آنجا که انتخابات مجلس توسط قوه مجریه برگزار می‌شد، به آسانی توانست نخست از طریق وزارت دربار و سپس از طریق وزارت داخله در امور انتخابات مجلس شورای ملی دخالت کند.
جمعه، ۱۹ مرداد ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
پرونده پیچیده ایران
از لحظـــه‌ای که مسوولیت‌هایم را آغاز کـــردم، بی‌وقفه مشغول به‌کار بودم. یک جلسه استماع معمولی نهایتا یک هفته طول می‌کشید و شعبه من دو جلسه در ماه برای ۹ماه از سال برگزار می‌کرد، علاوه بر جلسات گاه به گاه طولانی‌تر پرونده‌های «A» که در حضور کامل دیوان انجام می‌شد. آماده‌سازی برای هر پرونده مانند آمادگی برای یک آزمون بود. حقایق متغیر از مصادره‌ها گرفته تا نقض قراردادها و موارد اخراج ناعادلانه از ایران بود. ما با سرعتی آرا را صادر می‌کردیم که سایر شعب را به چالش می‌کشید. -
تاریخ و فلسفه حق هگل
کتاب «عناصر فلسفه حق» یکی از آثار مهم و تاثیرگذار در تاریخ فلسفه سیاسی و اجتماعی است. فریدریش هگل این اثر را در سال۱۸۲۰ منتشر کرد و در مواجهه با تاریخ به واکاوی مفهوم حق، آزادی و دولت پرداخت و رابطه بین فرد و جامعه را تحلیل کرد. هگل در مقدمه کتاب می‌نویسد: « این است وظیفه فلسفه: فهم هر آنچه هست. تا آنجا که به فرد مربوط می‌شود، هرفردی در هر صورت فرزند زمان خویشتن است. -
حقوق اساسی به روایت فروغی
کتاب «حقوق اساسی؛ یعنی آداب مشروطیت دول» نوشته ذکاءالملک فروغی، اولین اثری است که در حوزه حقوق اساسی به فارسی تالیف شده است. فروغی این کتاب را در دوران اولین مجلس شورای ملی و یک سال بعد از صدور فرمان مشروطیت نگاشته و در آن اصول حقوقی دولت مشروطه و وظایف پارلمان و نقش ملت در نظام سیاسی تازه را تبیین کرده است.
یکشنبه، ۱۴ مرداد ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
حرکت به سوی لاهه
دیوان داوری دعاوی ایران و آمریکا که به‌طور معتبر تشکیل شده بود، در لاهه گرد هم آمد و حدود یک‌سال وقت صرف کرد تا قواعد آیین دادرسی خود را مشخص کند، سپس به‌طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد. پس از رد دادخواست شرکت AIG در دادگاه فدرال بر اساس توافق‌نامه‌های الجزایر، این شرکت پرونده‌ای را به دیوان ارائه داد. وکلای ایران سعی کردند ثابت کنند که الزامات سنتی برای جبران خسارت سریع، کافی و موثر برای مصادره، با استانداردهای ملایم‌تری که در منشور حقوق و تکالیف اقتصادی کشورها در سازمان ملل مطرح شده است، جایگزین شده‌اند که این منشور یک سند حقوقی الزام‌آور نیست. دیوان این استدلال را رد کرد و خسارت به مبلغ ۱۰میلیون دلار تعیین شد که تنها حدود یک‌چهارم از مبلغ مورد ادعای AIG بود. اما دست‌کم پرداخت این مبلغ توسط حساب امانی یک‌میلیارد دلاری تضمین شده بود. به‌عنوان وکیل، من در چندین پرونده در دیوان داوری کار کردم، از جمله یکی برای شرکت تایم اینک، که در نهایت شرکت تقریبا به همان اندازه که ادعا کرده بود پیروز شد؛ اما همیشه مراقب بودم که هرگز به‌عنوان وکیل مدافع ظاهر نشوم تا احتمال تعارض منافع، شانس من برای انتصاب به آن دیوان هنگام باز شدن یک جای خالی را خراب نکند. این ایده در نهایت مفید از آب درآمد؛ سال‌ها بعد، زمانی که برای تعیین به‌عنوان یکی از کمیسیونرهای کمیسیون جبران خسارت سازمان ملل تلاش کردم، حضور مکرر من در جلسات آن نهاد، شانس‌های مرا به خطر انداخت. -
المپیک؛ بازگشت به مفهوم باستانی بازی
دنیای‌اقتصاد: بازی‌های المپیک به تعبیر یک مورخ، بازگشت انسان مدرن به مفهوم باستانی بازی است. این روزها که المپیک در پاریس، این پایتخت مدرنیته به قول والتر بنیامین، فیلسوف مکتب فرانکفورت جریان دارد، بشریت بیشتر از هر زمان دیگری به منطق بازی در زندگی‌اش نزدیک شده است؛ از اقتصاد ورزش که سراسر مبتنی بر سازوکار بازی است، تا بازی در عرصه‌های سیاسی و دیپلماتیک و نیز بازی‌های رایانه‌ای و اشکال نوین درآمدزایی، همچون رمزارزها.
جمعه، ۱۲ مرداد ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
چرا معاون حقوقی ریگان نشدم!
رونالد ریگان، همانند بری گلدواتر، دیدگاه‌هایی به مراتب راست‌گراتر از دیدگاه‌های من داشت؛ اما او همچنان یک جمهوری‌خواه بود و من مشتاق خدمت بودم. با این حال، یک منبع احتمالی ناراحتی وجود داشت؛ زیرا پدرم -که او نیز چارلی براور نام داشت - این موقعیت نادر را داشت که رونالد ریگان را از شغل تلویزیونی‌اش اخراج کرده بود. همان‌طور که پیشتر اشاره کردم، پدرم در زمینه تبلیغات فعالیت داشت و خاطرات او با عنوانی غیرمعمول، «من و دیگر استعدادهای تبلیغاتی» منتشر شده بود. در سال۱۹۵۴، آژانس تبلیغاتی او، BBD&O، توافقی را امضا کرد تا رونالد ریگان مجری یک برنامه تلویزیونی تامین مالی‌شده توسط جنرال الکتریک شود. این برنامه، طی دو سال به سومین برنامه پربیننده در آمریکا تبدیل شد و بیش از ۲۵میلیون بیننده داشت. -
نگاهی به برخی مفاهیم بنیادی در اندیشه میشل فوکو
قدرت، تاریخ و اقتصاد
میشل فوکو (۱۹۸۴-۱۹۲۶) فیلسوف و نظریه‌پرداز فرانسوی بود که به‌خاطر تحلیل‌هایش در زمینه قدرت، دانش و تاریخ شناخته می‌شود. فوکو به بررسی چگونگی شکل‌گیری و کارکرد نظام‌های اجتماعی و فرهنگی در تاریخ پرداخت و اندیشه‌های او تاثیر عمیقی بر علوم انسانی و اجتماعی گذاشت.
یکشنبه، ۰۷ مرداد ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
تحریم کارتر علیه ایران
هرچند توقیف دارایی‌ها توسط کارتر برای وکلایی مانند من مفید بود، اما این اقدام در اصل با هدف کمک به احقاق حقوق اشخاص خصوصی برای جبران زیان‌هایشان طراحی نشده بود. این توقیف به‌عنوان یک ابزار مذاکره در چارچوب تحریم‌ها ایجاد شد تا به تعادل بخشیدن به ابزار مذاکره‌ای که گروگان‌ها برای ایران به ارمغان آورده بودند، کمک کند. این توقیف ایرانیان را به میز مذاکره کشاند؛ اما آنچه واقعا آنها را تحت فشار قرار داد، یک بازیگر سابق هالیوود بود؛ رونالد ریگان که به‌شدت در مسائل خارجی موضع سخت‌گیرانه‌ای داشت، نامزدی معتبر برای ریاست‌جمهوری داشت. تهران از این می‌ترسید که اگر با کارتر به توافق نرسد و ریگان به قدرت برسد، دستیابی به توافق بسیار دشوارتر شود. -
خودروی برقی چگونه به نروژ رسید؟
من درحالی‌که ادای یکی از سلبریتی‌های جذاب دهه۱۹۸۰ را درمی‌آورم، بیرون خانه پادشاه در کنار مردی به نام هارالد و یک خودروی برقی روی برف‌ها زانو زده‌ام. احتمالا این موقعیت نیاز به کمی توضیح بیشتر دارد. -
جام حسنلو؛ یادمان تمدنی بزرگ
وقتی گروه حفاری رابرت هریس دایسون در سال۱۳۳۶ ه.ش از زیر خروارها خاک و سنگ به جام حسنلو دست یافتند، درواقع نشانه‌های تمدنی دیرینه را کشف کردند که تا آن روز از چشم مورخان دور مانده بود و هنوز نیز در هاله ابهام قرار دارد. دایسون (۲اوت۱۹۲۷ - ۱۴فوریه۲۰۲۰) ایران‌شناس و باستان‌شناس آمریکایی بود که سرپرستی تیم‌های مختلف کاوش و حفاری در مناطقی از ایران را برعهده داشته است. او به‌دلیل کاوش‌هایش در تپه حسنلو به شهرت جهانی در میان باستان‌شناسان رسید. دایسون در سال۱۹۶۶م. موفق به اخذ مدرک دکترای باستان شناسی از دانشگاه هاروارد شد. او در زمان تحصیل در هاروارد به کارهای میدانی، عملی باستان‌شناسی و قوم‌شناسی در سه کشور اردن، عراق و ایران پرداخت.
جمعه، ۰۵ مرداد ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
انقلاب چین و بحران تایوان
۹روز پس از آغاز بحران گروگان‌گیری، برای رسیدگی به موضوعی مهم در سیاست خارجی ایالات متحده، در دادگاه استیناف ایالات متحده برای ناحیه کلمبیا حاضر شدم. پرونده مطرح‌شده هیچ ارتباطی با ایران نداشت؛ در حقیقت، این درام بین‌المللی در فاصله هزاران مایل به شرق، در تنگه تایوان در حال وقوع بود. تاریخ اخیر تایوان به خوبی نشان می‌دهد که روابط بین‌الملل می‌تواند تا چه حد درهم‌تنیده و پیچیده باشد. هنگامی که کمونیست‌های طرفدار مائو در سال۱۹۴۹ سرزمین اصلی چین را تصرف کردند، دولت ملی‌گرای چیانگ کای‌شک به تایوان گریخت. ملی‌گرایان طرفدار چیانگ تایوان همچنان ادعای حکومت بر کل چین را داشتند. ایالات متحده که از کمونیسم بیمناک بود، آنها را به رسمیت شناخت؛ اما با تثبیت قدرت دولت مائو در سرزمین اصلی، این موضع به‌طور فزاینده‌ای غیرقابل دفاع شد. -
انقلاب صنعت سینما در آمریکا
شکل‌گیری و اعتلای صنعت فیلم آمریکایی در اوایل قرن بیستم درواقع یک دوره تحول‌آفرین در تاریخ سینما بود. تاثیر جنگ جهانی اول بر صنعت ساخت فیلم در اروپا، به صنعت فیلم آمریکا اجازه داد تا بازار جهانی را فراچنگ آورد. تاسیس شرکت‌های تولید تجاری در نیویورک، نیوجرسی و شیکاگو، زمینه‌های رشد این صنعت را فراهم کرد. از سال ۱۹۰۱ که صنعت فیلم‌سازی به‌صورت بسیار محدود در بندر نیویورک شکل گرفت تا یک دهه پس از آن که کالیفرنیا مهد سینما شد، این بزرگان سینمای کشورهایی مثل آلمان و فرانسه و انگلستان بودند که عوامل تولید را در آمریکا فراهم می‌کردند.
یکشنبه، ۳۱ تیر ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
مناقشه ایران دعوای سه قاضی در لاهه* !
در سوم سپتامبر۱۹۸۴، درست زمانی که وارد جلسه‌ای با سایر قضات دیوان دعاوی ایران و ایالات متحده شده بودم، شاهد یکی از شوک‌آورترین حوادث دوران حرفه‌ای‌ام شدم. ناگهان دو قاضی ایرانی به سمت یک قاضی سوئدی هجوم برده، شروع به کتک زدن و خفه کردن او کردند و تلاش کردند تا او را با زور از ساختمان بیرون بیندازند.۱ درباره این واقعه آزاردهنده هنوز بسیار چیزهایی برای بیان دارم؛ اما در حال حاضر، تنها می‌خواهم به ارتباط حمله به قاضی سوئدی و ریشه‌های تنش میان ایران و ایالات متحده اشاره کنم. رهبر این حمله در لاهه، قاضی محمود کاشانی بود که نمایانگر نمونه‌ای از نوعی تندروی ایرانی است. به نظر می‌رسد که روحیه ضد غربی در خانواده او رایج است. پدرش، آیت‌الله ابوالقاسم کاشانی، نقش کلیدی در آغاز اختلافات ایران با آمریکا داشت. -
زاگرس، خاکستر می‌شود
زاگرئوس در اساطیر یونان پسر زئوس و پرسیفونه و خدای سرخوشی و شکار بوده است. همچنین به‌عنوان نخستین تجسد (تناسخ) دیونیسوس شناخته می‌شود. ریشه زاگرس همین zagreus یونانی است که در زبان اوستایی به‌صورت زاگر Za-G'R درآمده است. واژه زاگرس در هیچ‌یک از کتاب‌های تاریخی و جغرافیایی یا مسالک و الممالک و نوشته‌های دوره اسلامی نیامده است. محمد قزوینی می‌نویسد: «زاگرس نام یونانی سلسله جبال غربی ایران به‌ویژه منطقه لرنشین در غرب ایران است.» -
فروش جنگل به روس‌ها
دولت در عصر قاجار، به‌ویژه پیش از مشروطه، سیاست ثابت و پایداری درباره جنگل نداشت؛ مسوولان دولتی، گاهی قطع درختان جنگلی را منع می‌کردند (حکمی که کمتر اجرا می‌شد) و گاهی بریدن درختان به شکل بی‌قاعده‌ای انجام می‌شد. افزون بر این در پاره‌ای موارد جنگل همانند دارایی خصوصی و خانوادگی به افرادی نظیر کامران میرزا و میرزا سعیدخان، مؤتمن‌الملک، واگذار می‌شد.
جمعه، ۲۲ تیر ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
حفاری برای نفت در الجزایر
آمکو آسیا آغاز دخالت من در داوری‌های بین‌المللی علیه یک کشور بود. وقتی که این روند آغاز شد، چهل و پنج ساله بودم و زمانی که سرانجام به پایان رسید، ۵۶ساله بودم. فکر می‌کنم دیر به این عرصه پا گذاشتم؛ اما در همان حال، خود حوزه داوری بین‌المللی نیز تازه در حال شکل‌گیری بود! پس از اینکه چند پرونده را تجربه کردم، خودم را یک کارشناس دانستم که با توجه به محدودیت‌های داوری بین‌المللی در آن زمان، احتمالا واقعا همین‌طور بود. سپس در مجمع‌های سخنرانی شرکت کردم؛ جایی که برای گروه‌های مشاوران حقوقی داخلی و دیگران که ممکن بود به خدمات من علاقه‌مند باشند، سخنرانی می‌کردم. به این ترتیب شهرتم را ساختم و پرونده‌هایی را به‌دست آوردم. -
شکلات؛ شیرینی سابقه‌دار
تاریخچه مواد غذایی و ورود تنقلات و مواد غذایی جدید در ایران، از مباحث مهم در تاریخ اجتماعی است؛ زیرا دریچه‌های جدیدی را پیش چشم ما می‌گشاید که تا پیش از آن نسبت به آن بی‌اطلاع بودیم. شکلات به‌عنوان یک ماده غذایی از نوع تنقلات خوراکی تاریخچه‌ای طولانی دارد؛ درحالی‌که بسیاری تصور می‌کنند قدمت و تاریخچه شکلات مربوط به دوران مدرن است؛ اما این ماده از دوران باستان وجود داشته و تاریخچه و داستان مختص به خود را دارد. در این پژوهش تلاش شده است، ابتدا این ماده را از دوران باستان بررسی کرد و سپس به زمانی رفت که این ماده خوراکی متداول‌تر از گذشته شدو در نهایت پرسش و ابهام این است که این خوراکی چه زمانی وارد ایران شد و در ایران چه سیری را گذراند؟ -
علل و عوامل بیرونی انحطاط و عقب‌ماندگی ایران
توسعه سیاسی ایران و به‌تبع آن توسعه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی‌اش، در روزگار معاصر همواره با موانع برونی و سیاست بیگانه برخورد کرده است. اجازه بدهید یک مقدمه کوتاه بیاوریم و یکی دو نمونه تاریخی نقل کنیم. در اندیشیدن به مساله بسیار پیچیده علل و عوامل انحطاط و عقب‌ماندگی ایران از کلان‌روایت‌ها و یکسویه‌نگری‌ها پرهیز باید کرد.
یکشنبه، ۱۷ تیر ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
طرح دعوی علیه اندونزی
سی‌اویل پایان کار من برای اندونزی نبود، بلکه در واقع تنها آغازی بر آن بود. در ژانویه۱۹۷۷، کمی بیش از دو ماه پس از اولین سفرم به جاکارتا، در حال تماشای مراسم تحلیف کارتر بودم که تلکسی از رئیس کل صالح به دستم رسید. او از من پرسید آیا شرکت وایت اند کیس حاضر است به‌عنوان وکیل عمومی خارجی برای اندونزی در تمام معاملات بین‌المللی‌اش، چه مالی و چه سایر موارد، خدمت کند. ما البته این نمایندگی برجسته را پذیرفتیم که از آن زمان تاکنون ادامه داشته است. برای ۷سال، از آن اولین سفر تا زمانی که در پایان سال۱۹۸۳ به لاهه رفتم، من ۴بار در سال به مدت یک هفته تا ۱۰روز به جاکارتا سفر کردم و شاهد رشد مستمر شرایط اندونزی بودم؛ زیرا کمک‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها به سمت آن سرازیر شدند. یکی از مهم‌ترین پرونده‌های من برای اندونزی، پرونده‌ای بود که در آن به صورت رسمی حاضر نشدم. -
گذشته را نابود می‌کنیم!
روشن است که به‌صرف دیدن این چند قطعه عکس نمی‌خواهم بگویم که مردم در فرنگ، ابدا به بناها و کوچه‌ها و خیابان‌هایشان دست نمی‌زنند؛ ولی این هم معلوم است آنها مثل ما عطش نوسازی یا شاید نیازی به هر روز عوض کردن ساختمان‌ها و معابر ندارند. چرایش بماند که مایه هزاران ساعت بحث است. من این عکس‌ها را به‌عنوان نمونه‌هایی از معماری باثبات و شهرسازی پایدار آورده‌ام که علی‌الحساب نشان می‌دهند که دست‌کم در این مکان‌ها، با گذشت هشتاد سال و البته پس از جنگی ویرانگر، ساختمان‌ها و کوچه‌ها بلکه درخت‌ها و باغچه‌ها و گل‌ها و حتی برخی از کوچک‌ترین عناصر صحنه، سر جایشان ثابت و دست‌نخورده مانده‌اند. ساکنان این مکان‌ها با این ثبات در ساختار شهری، دچار تشویش و فقدان حافظه دیداری در خاطره هویتی‌شان از مکان و طبعا از این لحاظ، درگیر عاطفه‌پریشی هم نمی‌شوند و نسل امروزشان همان منظره‌هایی را از محل تولد و رشد و زیستش می‌بیند که پدران و مادرانشان و چند نسل قبلشان دیده‌اند.
جمعه، ۱۵ تیر ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
چگونگی حل‌وفصل یک اختلاف تجاری
ممکن است ما با استفاده از قدرت کاخ سفید و وزارت امور خارجه، لوئی لوفور را آزاد کرده باشیم؛ اما در برخی دیگر از زمینه‌ها، شاید بهتر بود اگر شاخه اجرایی از دخالت در امور خودداری می‌کرد. یکی از این زمینه‌ها، مصونیت حاکمیتی بود که وزارت امور خارجه با وجود تلاش‌های بی‌وقفه من، هنوز موظف بود در نقشی شبه‌قضایی عمل کند. در سال۱۹۷۲، برای دو روز، رئیس‌جمهور نیکسون در هاوایی نشست اقتصادی‌ای را با نخست‌وزیر تاناکا از ژاپن برگزار کرد. یکی از موارد دستور کار، کسری تجاری عظیمی بود که ایالات متحده انباشته بود، نتیجه‌ای از رشد بخش تولیدی ژاپن و اقتصاد راکد آمریکا. برای «کاهش این نابرابری به اندازه‌ای قابل مدیریت‌تر»، ژاپن موافقت کرد بیش از یک‌میلیارد دلار کالا و خدمات از ایالات متحده خریداری کند. -
در آغاز پوشاک بود، نه خط
بعضی‌ها معتقدند تاریخ با خط آغاز شده است، اما ما معتقدیم تاریخ با پوشاک آغاز شده است. در آغاز، انسان‌های اولیه از پوست حیوانات برای خود لباس درست می‌کردند؛ آنها پوست حیوانات را جدا می‌کردند، فرآوری می‌کردند و سپس متناسب بدن انسان می‌ساختند. از این روش هنوز هم در قطب شمال استفاده می‌شود. سپس، صنعت نساجی وارد میدان شد. نخستین بافندگان منسوجات را به‌شکل پوست حیوانات می‌بافتند یا کرک سطح پارچه را بیشتر می‌کردند تا شبیه خز شود و پارچه گرم و نرم‌تر شود.
یکشنبه، ۱۰ تیر ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
لرزه در لاگوس
تجربه کار در وزارت امور خارجه باعث شد تا علاقه من به حل و فصل اختلافات بین‌المللی بیش از پیش تقویت شود. دهه۱۹۷۰ دوره‌ای هیجان‌انگیز از گذار را نشان می‌دهد. همان‌طور که نوئل ماورر، تاریخ‌دان اقتصادی، در مطالعه برجسته خود به نام «تله امپراتوری» نوشته است: قبل از ۱۹۴۵، تنها راه‌حل موجود برای یک شرکت آمریکایی که در یک مناقشه سرمایه‌گذاری با دولت خارجی گرفتار می‌شد، استفاده از قدرت قهری (زور) شاخه اجرایی ایالات متحده بود. اما تا دهه۱۹۹۰، سرمایه‌گذاران آمریکایی به طیفی از ابزارهای حفاظت از حقوق مالکیت دسترسی پیدا کردند که به اختیار اجرایی وابسته نبود. سرمایه‌گذاران خصوصی اکنون می‌توانستند دولت‌های خارجی را بدون دخالت دولت متبوع خود به داوری بکشانند. در دور دوم حضورم در شرکت وایت و کیس، من شاهد آن دوران گذار بودم. دیپلماسی «ناو جنگی» به یادگار گذشته تبدیل شده بود، اما سیستم قدیمی توسل به قوه قهریه به سختی کنار رفت. -
تلگراف، کندتر از پست!
بسیار مایه تاسف است که طی دو سال اخیر آنها (مردم یزد) خط تلگراف محلی را از دست داده‌اند. طی سفرم به شمال در ۶سال پیش این وسیله موجب علاقه و حیرت پایان‌ناپذیر من در طول سفر بود. اول از همه تیرک‌ها به چشم می‌خوردند آنها چوب‌های ناصافی هستند، درست شبیه آن چه زنان رختشور در انگلستان برای نگهداری بند رختشان به‌کار می‌برند.
جمعه، ۰۸ تیر ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
کلاه‌برداری، سرمایه‌گذاری و تهدیدات اقتصادی
در شرایط دیگری شاید من در وزارت خارجه می‌ماندم؛ اما تا میانه‌های سال۱۹۷۳، نشانه‌ها روشن شده بود و این موضوع ارتباطی به رسوایی واترگیت نداشت. راجرز سرانجام تصمیم گرفته بود که من برای سمت مشاور حقوقی جوان‌تر از آن هستم که فکر می‌کرد. او تمایل داشت فرد مسن‌تری به نام استوارت اسکات، یکی از شرکا در شرکت حقوقی دیوی بالانتاین را که با منافع راکفلر همکاری داشت، نامزد کند. در واقع، ساحل اسکات در مجموعه تفریحی سابق راک‌ریزورتس در کانیل بی، واقع در جزیره سنت جانز در جزایر ویرجین ایالات متحده (که متاسفانه اکنون توسط یک توفان ویران شده) به افتخار او نام‌گذاری شده بود. -
اندیشه‌ورزی شاهرخ مسکوب
تمایز میان «تاریخ» و «گذشته»
مسکوب یکی از محبوب‌ترین ادیبان و روشنفکران ایرانی در میان طیف‌های مختلف فکری است؛ به‌گونه‌ای‌که اغراق نیست اگر بگوییم کمتر از دیگران محل نزاع بوده است. با وجود این، زوایا و خبایای اندیشه او، مسیر فکری‌اش در طی زندگی و نقدهای تند و تیزش که گاه دامن روشنفکران برجسته تاریخ معاصر را گرفته است، او را محل داوری قرار می‌دهد. هدف این یادداشت، توجه به مفهومی مهم در سیر اندیشه مسکوب است که کمتر به آن پرداخته شده است. مسکوب مورخ به معنای رایج نبود و خودش نیز هیچ‌گاه خود را مورخ نمی‌دانست؛ اما به تاثیر تاریخ در وضعیت حال و آینده جامعه ایران واقف بود و بر آن تاکید بسیار داشت. -
عکس‌های روزگار سپری‌شده
عکس‌هایی از دوره قاجار در فضای مجازی همرسانی شده است؛ عکس‌هایی از آنتوان سوروگین، ارنْست هولْتْسِر و... به گفته سوزان سونتاگ، هر عکس همچون پرتوهایی از یک ستاره با تاخیر ما را لمس می‌کند. صدها عکسی که از بایگانی کاخ گلستان بیرون آورده شده نشانگر زندگی اجتماعی و اوضاع و احوال دربار در دوران قاجار است؛ از عمارت‌های تاریخی و کالبد شهرهایی همچون تهران، مازندران، گیلان، اصفهان، سمنان، خراسان، قم، خوزستان، لرستان، تا تصاویر درباریان، دولتمردان، خدمت‌کاران، زنان، رعایا و علما.
یکشنبه، ۰۳ تیر ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
مشاور وزیر بازرگانی آمریکا
در سال ۱۹۷۲، به‌عنوان مشاور به پیتر جی. پیترسون، وزیر بازرگانی آمریکا، معرفی شدم تا به هیاتی که او برای مذاکره درباره یک توافق‌نامه تجاری با شوروی رهبری می‌کرد، مشاوره دهم. این مذاکرات پس از توافق نیکسون و برژنف در نخستین اجلاس مسکو در ماه مه همان سال، برنامه‌ریزی شده بود. ما در ماه ژوئیه برای شرکت در مذاکرات به مسکو سفر کردیم و در هتل گاستینیزا روسیا اقامت داشتیم، هتلی مدرن با سه‌هزار اتاق که تنها چند قدمی از میدان سرخ فاصله داشت. بخشی از رستوران طبقه بالا برای هیات آمریکایی محفوظ بود و به صورت ۲۴ساعته در دسترس بود و در آن خوراکی‌های روسی از جمله خاویار و ودکا به صورت نامحدود تامین می‌شد. در هر طبقه، یک زن مسن به نام دژورنایا مسوولیت داشت تا حرکات ما را زیر نظر بگیرد و به کا‌گ‌ب گزارش دهد. شب‌ها تماس‌های تلفنی فریب‌آمیزی دریافت می‌کردیم: «سلام، من سوتلانا هستم. می‌خواهید به اتاق شما بیایم؟» اما ما با ترفندها آشنا بودیم و فریب نخوردیم. -
با همکاری شهرداری و مالک
بیمارستان تاریخی «مسیح» کرمانشاه ویران شد
بیمارستان مسیح یک بنای تاریخی مربوط به اواخر دوره قاجار در کرمانشاه بود که پس از کشمکش‌های فراوان میان مالک خصوصی و اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کرمانشاه در نهایت ۲خرداد۱۴۰۳ توسط مالک آن به‌طور کامل تخریب شد. این بیمارستان با حمایت میسیونرهای مسیحی و توسط دکتر بلانش ویلسون استد در سال۱۹۱۶ تاسیس شده بود.
یکشنبه، ۲۰ خرداد ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
مذاکره با شوروی سابق
همکارانم در وزارت امور خارجه به من توصیه کردند که یک بند دیگر به برنامه سفرم اضافه کنم: بازدید از زندان نظامی متفقین اسپاندو، یکی از آثار نادر حکومت چهار قدرت بر برلین در دوران ۱۹۴۵ تا ۱۹۴۸. اسپاندو برای نگهداری صدها زندانی ساخته شده بود، اما تا سال۱۹۷۰ تنها یک زندانی در آن باقی مانده بود: معاون سابق فوهرر رایش سوم، رودولف هس که در دادگاه‌های نورنبرگ در سال۱۹۴۶ به حبس ابد محکوم شده بود. این زندان در بخش بریتانیایی واقع شده بود؛ اما به‌عنوان محل نگهداری جنایتکاران جنگی نازی محکوم‌شده توسط گروه‌های نظامی بریتانیا، فرانسه، آمریکا و شوروی به‌صورت دوره‌ای و ماهانه محافظت می‌شد. -
اندیشیدن در تاریکی
چرا باید تاریخ بخوانیم؟
اگر هنوز هم به گذشته توجه می‌کنیم تا اکنون را درک کنیم، پس روی‌آوردن به گذشته به‌گونه‌ای جهانی مطلقا ضرورت دارد. اما امروزه معنای «جهانی‌اندیشیدن» چیست؟ تاریخی که حقیقتا جهانی باشد به چه صورت است؟ گرچه تاریخ جهانی به‌گونه‌ای شتابان به یکی از پویاترین، هرچند گیج‌کننده‌ترین، زیررشته‌های رشته تاریخ بدل می‌شود، به‌سادگی نمی‌توان تعریفی از آن به دست داد.
جمعه، ۱۸ خرداد ۱۴۰۳
-
چگونه قرارداد نفتی۱۳۱۲ تاریخ معاصر ایران را تغییر داد
حکمرانی خسارت‌بار
دوشنبه ۷ خرداد، سالگرد تصویب قرارداد نفتی ۱۳۱۲ در دوره نهم مجلس شورای ملی بود؛ قراردادی که می‌توان آن‌را یکی مهم‌ترین و اثرگذارترین حوادث در تاریخ معاصر ایران در فاصله بین جنبش مشروطه تا ۱۳۵۷ به‌شمار آورد.این قرارداد که جایگزین امتیازنامه دارسی ۱۹۰۱ شد، یکی از سرنوشت‌سازترین قراردادهایی است که در تاریخ معاصر ایران با یک طرف خارجی امضا شده است. به جرات می‌توان گفت اگر این قرارداد منعقد نمی‌شد تاریخ معاصر ایران مسیر متفاوتی می‌یافت؛ نه ملی شدن صنعت نفت لازم می‌شد نه کودتای ۲۸ مرداد اتفاق می‌افتاد و نه حوادث بعدی رخ می‌داد. قرارداد ۱۳۱۲ را که با حفظ ماهیت استعماری امتیازنامه دارسی و با شرایط خسارت‌بارتر تجدید و تمدید شده بود، می‌توان مهم ترین دلیل شکل‌گیری جنبش ملی کردن صنعت نفت دانست. مصدق که بعد از فروپاشی دولت رضاشاه در آذر ۱۳۲۳ طی نطقی در مجلس چهاردهم برای اولین بار از خسارات این قرارداد سخن گفت، نتیجه گرفت که "شاید مادر روزگار دیگر نزاید کسی را که به بیگانه چنین خدمتی کند." (حسین کی‌استوان، موازنه منفی، ص. ۱۷۷).
جمعه، ۱۱ خرداد ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
حق با کسی است که زور دارد
کمی پیش از پیوستنم به وزارت امور خارجه در نوامبر۱۹۶۹، ویلی برانت به‌عنوان صدراعظم آلمان غربی سوگند یاد کرد. بلافاصله، برانت به اجرای سیاست شرقی نوین خود موسوم به Neue Ostpolitik پرداخت که با کاهش تنش‌ها بین آلمان غربی و شرقی آغاز شد. این زمان بسیار هیجان‌انگیزی برای شروع کار من به‌عنوان مشاور حقوقی تازه‌کار امور اروپایی بود. دولت نیکسون نیز پیش از آن شروع به پیگیری سیاست دتانت خود با اتحاد جماهیر شوروی کرده بود و وضعیت حقوقی و سیاسی برلین تقسیم‌شد، به یکی از اجزای کلیدی آن سیاست تبدیل شد. به وضوح، این شهر نقش بزرگی در پرتفوی من داشت. در سطح شخصی، من از مدت‌ها پیش ارتباطی ویژه با برلین داشتم. در دبیرستان عمومی وستفیلد در نیوجرسی، دانش‌آموزان می‌توانستند سه زبان مدرن فرانسوی، اسپانیایی و آلمانی را یاد بگیرند. معلم فرانسوی کمی عجیب و غریب تلقی می‌شد؛ او در جنگ جهانی اول مسموم شده بود و شایعه بود که یک پلاک فلزی در جمجمه‌اش دارد. -
هلی کوپتری که فاجعه آفرید
هلی‌کوپتری که حامل ابراهیم رئیسی و همراهان او بود و فاجعه آفرید یک بالگرد غیرنظامی بود که در سال۱۹۷۱ وارد ناوگان هوایی شد. این هلی‌کوپتر یک نسخه نظامی به نام «توین هوی» (Twin Huey) داشت که توسط نیروهای آمریکایی در جریان جنگ ویتنام مورد استفاده قرار گرفت.
جمعه، ۰۴ خرداد ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
ماجرای جادوگر وال‌استریت
در سال۱۹۵۷، کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) توانست برل را گیر بیندازد و او را احضار کند. اما برل با فرار به کوبا و سپس با به قدرت رسیدن کاسترو در سال۱۹۵۹، به برزیل گریخت. چند سال بعد، پس از یک کودتای نظامی و امضای معاهده استرداد مجرمان بین برزیل و آمریکا، برل که از فرار خسته شده بود، سرانجام برای روبه‌رو شدن با عواقب کارهایش به آمریکا بازگشت. او به توطئه برای دستکاری سهام شرکت نفت آمریکایی لِدِو (American Leduc Petroleum) و فروش غیرقانونی ۳.۵میلیون سهم ثبت‌نشده این شرکت متهم شده بود. -
روایت خرید کشتی و تشکیل بحریه (نیروی دریایی)
احمد مهبد، دیپلمات و مشاور شاه در امور نفتی طی دهه۱۹۵۰ بوده است. او در گفت‌وگو با تاریخ شفاهی هاروارد بخشی از وقایع سیاسی و اقتصادی معاصر را روایت کرده است.
یکشنبه، ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳
-
خاطرات مهدی سمیعی، ر ئیس بانک توسعه صنعتی و معدنی، رئیس بانک مرکزی و رئیس سازمان برنامه
تکنوکرات سیاست‌گریز
«تنها یک بانکدار برجسته نبود. به موسیقی، به نقاشی و به سینما هم دلبسته بود. هم مایه‌گذار و هم پیش‌برنده کار دست‌اندرکاران این هنرها بود. در شیوع و پیشبرد نقاشی در ایران ابتکارهای فراوانی کرد و به کارهای نقاشان برجسته مانند هوشنگ پزشک‌نیا و سهراب سپهری و بهمن محصص توجه فراوان داشت و از آنان برای هدیه به بانکداران بزرگ جهان می‌فرستاد و سبب فروش کارهایشان می‌شد. چنان‌که وقتی مرکز مطالعات بانکی را در تهران به راه انداخت، آن را با ده‌ها نمونه برگزیده از کارهای این نقاشان آراست و به نوعی موزه کرد.» این توصیف ابراهیم گلستان، نویسنده و فیلم‌ساز بزرگ، از شخصیت مهدی سمیعی است. -
خاطرات چارلز براور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
جاسوس‌ها و کلاه‌بردارها
گاهی اوقات، شرکا در وایت و کیس تماس‌هایی از قضات دادگاه‌های جنایی دریافت می‌کردند که می‌گفتند متهمی خاص به وکیل نیاز دارد و توانایی پرداخت هزینه‌ها را ندارد. آنها از شرکت می‌خواستند که یک همکار جوان و توانمند را برای دفاع از متهم بی‌بضاعت اعزام کنند. شرکا در بخش دعاوی نمی‌توانستند به قضاتی که اغلب باید پیش آنها حاضر می‌شدند، نه بگویند؛ علاوه بر این، این فرصت برای همکاران جوان مفید بود؛ چراکه تجربه ارزشمندی در دادگاه کسب می‌کردند.
یکشنبه، ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۳
-
تعریضی بر نقد دکتر موسی غنی‌نژاد
سنت نامبارک انگ‌زنی
کورش احمدی، پژوهشگر تاریخ سیاسی در مورخ ۲۷فروردین ماه جاری یادداشتی در باب نقد دکتر موسی غنی‌نژاد به مقاله نیکلا گرجستانی (دنیای‌اقتصاد، ۱۴اسفند۱۴۰۲) با عنوان «فروکاستن تاریخ‌پژوهی به عیب‌جویی» نوشت. دکتر غنی‌نژاد متعاقبا در واکنش به یادداشت مذکور، مقاله‌ای در«دنیای اقتصاد» با عنوان «افسانه شیرین مصدق در برابر واقعیات تلخ تاریخی» (۴اردیبهشت سال جاری) به چاپ رساند. آنچه می‌خوانید نقد کورش احمدی بر آن مقاله است: -
خاطرات چارلز برآور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
وکیل اتفاقی
من هیچ‌وقت قصد نداشتم به‌صورت جدی وکالت کنم. من همیشه خودم را متعلق به دنیای دیپلماسی می‌دانستم. از دوران دبیرستان شروع به یادگیری زبان آلمانی کردم و به حدی در آن مهارت پیدا کردم که وقتی معلممان ناگهان کلاس را ترک کرد، من در سن هفده‌سالگی به‌عنوان معلم جایگزین انتخاب شدم. تا زمانی که از دانشگاه فارغ‌التحصیل شدم، به زبان آلمانی روان صحبت می‌کردم و فرانسه و کمی روسی هم می‌دانستم.
جمعه، ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز برآور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
طرح دعوی؛ زمینه‌سازاتحاد
در کتابخانه‌ام، میان کتاب‌ها، اوراق و یادگاری‌هایی که نشان از پنج دهه فعالیت در حقوق بین‌الملل دارند، مدل زیبایی از یک کشتی، CSS Alabama، نگهداری می‌کنم. پسرم، استاد حقوق بین‌الملل در دانشگاه وین استیت، به مناسبت هشتادمین سالگرد تولدم، این مدل را به‌عنوان هدیه‌ای به من اهدا کرد. هدیه‌ای بسیار مناسب از یک وکیل حقوق بین‌الملل به وکیل دیگر. CSS Alabama که نامش بیانگر خصوصیات یک کشتی تندرو با کف مسی است، در دوره گذار از عصر بادبان به بخار خدمت می‌کرد. این کشتی برای ایالات متحده کنفدرالی که دوران وجود کوتاهی داشت، فعالیت می‌کرد. با این حال، به‌دلیل تهدیدات ناشی از محاصره دریایی که نیروهای اتحادیه در طرح «آناکوندا» تحت رهبری ژنرال وینفیلد اسکات اجرا می‌کردند، این کشتی در هیچ کارگاه کشتی‌سازی در جنوب ساخته نشد، بلکه Alabama در بیرکنهد، انگلستان ساخته شد. -
ادوارد تامپسون و بازتعریف آگاهی طبقاتی
ادوارد پالمر تامپسون (۳مارس۱۹۲۴ - ۲۸اوت۱۹۹۳) را بزرگ‌ترین مورخ معاصر جهان پس از فرناندو برودل - از بنیان‌گذاران مکتب آنال - دانسته‌اند. او مورخی با روش‌شناسی خاص خود بود؛ کنان مالیک، تحلیلگر گاردین در مقاله‌ای شهامت، دقت‌نظر و درایت در تبیین وقایع تاریخی را از مشخصه‌های کار فکری عظیم او تلقی کرده است. -
پسته سوغاتی در دادگاه لاهه!
کتاب خاطرات دکتر «امیراصلان افشار» برای من بسیار جالب بود. یکی به‌خاطر نکات مهمی که در آن آمده است و دیگر به‌دلیل کنجکاوی شخصی، زیرا زمانی که دیپلماتی جوان در واشنگتن بودم، او سفیر و رئیس من بود. در اینجا قصد من فقط بازگویی یکی دو نکته بسیار جالب از آن کتاب درباره خاطره‌ای از سفر مرحوم دکتر مصدق به لاهه و حضورش در دادگاه لاهه در تابستان۱۳۳۱ است.
یکشنبه، ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۳
-
خاطرات چارلز برآور از ۶ دهه فعالیت در دیوان بین‌المللی دادگستری - لاهه
قضاوت درباره ا یران
شش دهه کار حرفه‌ای قاضی چارلز ان.براور در زمینه حقوق و خدمات عمومی، او را به دور دنیا برده است؛ از کاخ سفید تا لاهه، با توقف‌های بسیاری در میانه. قاضی براور پس از فارغ‌التحصیلی در مقطع لیسانس با درجه ممتاز از دانشگاه هاروارد، به‌عنوان کارمند سرویس خارجی ایالات متحده پذیرفته شد. از او خواستند به تحصیل در رشته حقوق ادامه دهد و او در سال ۱۹۶۱ مدرک حقوق خود را از هاروارد دریافت کرد، پس از یک‌سال در آلمان به عنوان بورسیه فولبرایت پذیرفته شد. کار کردن در دفتر وکالت وایت‌اند کیس در وال‌استریت، نیویورک، برای او جذاب بود؛ زیرا علاقه‌مند به فعالیت‌های دادگاهی بود و می‌خواست در ایالت خود، نیوجرسی، وارد عرصه سیاست شود. با این حال، فقط چهار ماه پس از ارتقا به‌عنوان شریک، از این دفتر استعفا داد تا به وزارت خارجه ایالات متحده بپیوندد و در آنجا، پس از سه سال، به‌عنوان مشاور حقوقی موقت منصوب شد. این تجربه مقدمه‌ای بود برای پیشرفت او در سمت دیپلمات حرفه‌ای. -
لایحه خروج یا اصلاحیه عضویت در ایکوموس؟
همزمان با ۲۹فروردین‌ماه، روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی خبر انصراف ایران از عضویت در شورای بین‌المللی موزه‌ها (ایکوم) و شورای بین‌المللی محوطه‌ها و بناها (ایکوموس) منتشر شد؛ خبری تعجب‌بر‌انگیز که در آغاز گمان می‌رفت یک بازی رسانه‌ای است، اما دیری نگذشت که متن لایحه هیات دولت همرسانی شد. ماجرا از این قرار است که دولت در تاریخ ۲۶فروردین سال جاری لایحه‌ای را که در جلسه ۱۸بهمن۱۴۰۲ به پیشنهاد معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری به تصویب هیات وزیران رسیده بود، به مجلس شورای اسلامی ارسال کرد. -
هرتسفلد؛ باستان‌شناس قاچاقچی!
ارنست امیل هرتسفلد (زاده ۲۳ژوئیه۱۸۷۹ - درگذشته ۲۰ ژانویه۱۹۴۸) باستان‌شناس و ایران‌شناس آلمانی بود که در سال۱۹۲۰ کرسی استادی جغرافیای تاریخی مشرق‌زمین در دانشگاه برلین و مقام نخستین استاد رسمی باستان‌شناسی خاور نزدیک را به‌دست آورد و همزمان به تدریس در رشته زبان‌شناسی شرق پرداخت. ۳خردادماه ۱۳۰۷ شمسی مجلس شورای ملی «قانون استخدام پروفسور ارنست هرتسفلد تبعه دولت آلمان برای معلمی السنه قدیمه (زبان‌های باستانی) و تاریخ قدیم ایران» را تصویب کرد که در آن آمده بود: «ماده اول- مجلس شورای ملی به دولت اجازه می‌دهد که پروفسور ارنست هرتسفلد معلم دارالعلوم برلن و تبعه دولت آلمان را برای مدت سه‌سال از تاریخ تصویب به جهت معلمی السنه قدیمه و تاریخ قدیم ایران و جغرافیای تاریخی و معرفت (شناسایی) به آثار عتیقه استخدام نماید.
یکشنبه، ۰۹ اردیبهشت ۱۴۰۳
-
گذری به خاطرات ابوالقاسم خردجو، رئیس بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران؛
هواخواه اصلاحات اقتصادی
ابوالقاسم خردجو را به‌عنوان مدیری تکنوکرات می‌شناسند که در دوره نخست‌وزیری مصدق، عضو هیات خلع ید بوده و پس از کودتا، کارشناس سازمان برنامه و بودجه و رئیس بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران. او سمپات حزب توده در دهه۱۳۲۰ بوده؛ دهه‌ای که اغلب جوانان تحصیل‌کرده به احزاب مخالف حکومت روی آورده و سودای تغییر ساختار سیاسی کشور را داشتند. خردجو سال۱۲۹۴ در یک خانواده مذهبی و بازاری در اصفهان به دنیا آمد. تحصیلات خود را در مدرسه دارالفنون و دانش‌سرای عالی پی گرفت و در مدرسه اقتصاد لندن (رشته حسابداری) به سرانجام رساند. از پاییز سال۱۳۳۵ تا سال۱۳۳۹ کارمند بانک جهانی در واشنگتن بود. پس از تاسیس بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران مدیریت آن را به عهده گرفت و تا سال۱۳۵۷ به‌عنوان مدیر آن بانک باقی ماند. به دنبال انقلاب اسلامی او نیز تحت تعقیب قرار می‌گیرد، اما خود را از طریق ترکیه به آمریکا می‌رساند و تا زمان مرگ در تابستان۱۳۶۵ زندگی خود را در واشنگتن می‌گذراند. آنچه می‌خوانید بخش‌هایی ویراسته از گفت‌وگوی خردجو با پروژه تاریخ شفاهی دانشگاه هاروارد است. -
خردجو؛ آن‌گونه که بود
در آغاز برنامه عمرانی سوم (۱۳۴۶- ۱۳۴۱ش) دولت ایران معتقد بود که به راه‌انداختن سرمایه‌گذاری صنعتی در بخش خصوصی نیازمند تاسیس یک موسسه اعتباری و سرمایه‌گذاری مجهز به یک مدیریت آزموده و کارمندان صلاحیت‌دار است که سیاست‌های سرمایه‌گذاری سالم را به‌طور مداوم تعقیب کند. به علاوه معتقد بود چنین موسسه‌ای باید به موسسات بانکی و سرمایه‌گذاری کشورهای صنعتی دسترسی داشته و با آنها در تماس دائم باشد تا موسسات ایرانی از تجارب ارزنده‌ای که آنها به‌دست آورده‌اند، بهره‌مند شود و نیز بتواند تماس‌ها و روابط مفیدی برای جلب سرمایه‌گذاری‌ها و تخصص‌های فنی مورد نیاز برای پیشرفت صنایع ایرانی فراهم کند.
یکشنبه، ۰۲ اردیبهشت ۱۴۰۳
-
داستان کارخانه ذوب آهن؛ از طرح امین‌الضرب تا قرارداد با شوروی
۷۰ سال تاخیر!
در سال ۱۳۰۶ش پس از سفر تیمورتاش به آلمان، زمینه برای ورود شرکت‌های صنعتی و حضور متخصصان آلمانی در ایران فراهم شد. تیمورتاش با «براون» نماینده کشور آلمان به توافق رسید که صنایع سنگین آن کشور با اعتباری حدود ۴۰میلیون مارک ظرف مدت هشت‌سال در ایران طرح‌های بزرگ صنعتی را اجرا کنند. در این میان، شرکت «کروپ» طراحی و اجرای کارخانه ذوب آهن را به عهده گرفت. این شرکت که در سال۱۸۸۱ راه اندازی شده بود در نوع خود جزو پیشگامان ساخت کوره‌های ذوب آهن در دنیا بود. هدف اولیه از ساخت این کارخانه، تامین ریل‌های مورد نیاز برای راه‌اندازی شبکه راه‌آهن سراسری بود. کارشناسان هزینه ساخت کارخانه ذوب‌آهن را ۱۲میلیون تومان برآورد کردند که برای دولت ایران مقرون به صرفه نبود. قرار بر این شد که دولت، ساخت راه‌آهن را با ریل وارداتی آغاز کند و همزمان، ساخت کارخانه ذوب‌آهن کوچکی را پی بگیرد که هزینه ساخت آن ۴.۵میلیون تومان و مدت زمان ساخت، پنج سال برآورد می‌شد. این شرکت تا سال۱۳۱۸ش ابزار و ادوات بخش زیرساختی یک کارخانه ذوب آهن را وارد ایران کرد که ارزش مجموع آنها چهار میلیون و ۱۲۵هزار رایش مارک بود. -
پل آهنی؛ نماد انقلاب صنعتی
عصر مدرن را به درستی عصر سازه‌های فولادی نامیده‌اند؛ دو نماد این عصر یکی پل آهنی تک‌دهانه روی رودخانه سورن در جنوب غربی انگلستان بود که در فاصله سال‌های ۱۷۷۷ و ۱۷۸۱ ساخته شد و دیگری برج ایفل که در سال ۱۸۸۹ از دل پاریس سربرآورد.
جمعه، ۳۱ فروردین ۱۴۰۳
-
واکاوی نقد دکتر غنی‌نژاد بر مقاله دکتر گرجستانی درباره مصدق
فروکاستن تاریخ‌پژوهی به عیب‌جویی
دکتر نیکلا گرجستانی، محقق و از مقامات پیشین بانک جهانی در تاریخ ۱۴اسفند۱۴۰۲ طی مقاله‌ای که در «دنیای‌اقتصاد» منتشر شد در نقد اظهارات مخالفان مصدق نوشت: «منتقدان مصدق، به‌ویژه اقتدارگرایان، می‌کوشند میراث مصدق را نادیده بگیرند و او را تخریب کنند؛ چون آن میراث نمونه بومی و موفقی است از یک حکومت ملی و در مسیر سوسیال دموکراسی. به‌عبارت دیگر، میراث مصدق یک گزینه «بهتر» در کنار گزینه‌های به‌اصطلاح « بد و بدتر» را به مردم ارائه می‌کند؛ در واقع دو طیف اقتدارگرای امروز از این هراس دارند که مردم روزی به‌دنبال گزینه «بهتر» بروند و به‌اصطلاح بازار اقتدارگرایان را از سکه بیندازند. -
پیامدهای کودتا
سرنگونی مصدق اولین تغییر رژیم یک کشور به دست آمریکا و بریتانیا از زمان جنگ جهانی دوم بود. پس از کودتا، دو اولویت اصلی شاه و زاهدی، تحکیم قدرت و از سرگیری صادرات نفت بود. در یک معامله فاوستی، علی امینی، وزیر دارایی دولت کودتا قرارداد کنسرسیوم نفت را امضا کرد. با پذیرش کنترل کامل عملیات نفتی به دست شرکت‌های خارجی، این قرارداد حاکمیت ملی را عملا پایمال کرد؛ راهکاری که مصدق هرگز نمی‌پذیرفت.
یکشنبه، ۲۶ فروردین ۱۴۰۳
-
هتل بلندمرتبه بلوار کشاورز که بی‌سرانجام ماند
هیچ بزرگ
داستان طرح‌ها و پروژه‌های ناتمام در ایران از دوره باستان تا دوران مدرن، قصه پرغصه‌ای است که یک دلیل عمده داشته است؛ سرنگونی حکومت‌ها و دگرگونی سیاست‌ها. کالیستنس، مورخ همراه اسکندر گفته است اگر اسکندر به ایران حمله نمی‌کرد این کشور از حیث تمدن شهری و معماری، و به‌دنبال آن فرهنگ و فلسفه، از یونان و روم جلو می‌افتاد. در مجلس اول مشروطه نیز ده‌ها طرح صنعتی و مدرن تصویب شد که با سقوط آن مجلس و بازگشت استبداد، تنها برخی از آنها مانند کارخانه نخ‌ریسی و فلزکاری صنیع الدوله –که خود رئیس مجلس اول مشروطه بود – به مرحله احداث رسید و مابقی طرح‌ها معلق ماند. جلوتر که بیاییم در دوره‌های پهلوی اول و دوم و نیز دوران جمهوری اسلامی، صدها پروژه مهم که اغلب به‌صورت مشارکت با شرکای خارجی بوده به دلایل دیپلماتیک و برخی ملاحظات و مسائل دیگر، از جمله تحریم‌ها، ناتمام مانده یا کلا به بوته فراموشی سپرده شده است. در این سلسله گزارش‌ها تلاش می‌کنیم پروژه‌ها و طرح‌های شهری و صنعتی ناتمام در کشور را با توجه به مقالات و اسناد، بازخوانی کنیم. -
کنزو تانگه و متابولیسم ساختمان
کنزو تانگه، معمار بزرگ ژاپنی و برنده جایزه پریتزکر، درباره معماری ایرانی گفته است: «باید سنت را با خلق روش زندگی نو برای جامعه معاصر گسترش دهیم. شما ایرانی‌ها در گذشته فرهنگ عظیمی داشته‌اید؛ در ۲۵۰۰سال پیش. اکنون دوره جدیدی دارید. شاید بتوانید شیوه زندگی کامل معاصری برای جامعه و تمدن فعلی بیافرینید، سپس می‌توانید سنتی خلق کنید.
جمعه، ۲۴ فروردین ۱۴۰۳
-
جواهر لعل نهرو تاریخ هند را روایت می‌کند
حکومت یک کمپانی انحصاری؛ بدترین نوع حکومت
جواهر لعل نهرو (۱۴ نوامبر ۱۸۸۹ –۲۷ مه ۱۹۶۴) از رهبران جنبش استقلال و کنگره ملی هند بود. همچنین وی یک تاریخ‌دان بود. او پس از اعلام استقلال در ۱۵اوت۱۹۴۷ (۲۳مرداد۱۳۲۶) به‌عنوان اولین نخست‌وزیر هند انتخاب شد. مجموعه سه جلدی «نگاهی به تاریخ جهان» از جمله آثار ارزشمند اوست که آن را هنگامی که در زندان بوده به شیوه نامه‌نگاری برای دخترش، ایندیرا گاندی نوشته است. در اینجا بخشی از این کتاب را با ترجمه محمود تفضلی می‌خوانید: -
تمدن مهاباد
ما استادهای برجسته‌ای داشتیم؛ مثل دکتر حسین میرجعفری، دکتر لطف‌الله هنرفر، دکتر مهدی کیوان، دکتر میردامادی. بعضی اوقات دکتر ذبیح‌الله صفا هم می‌آمد و برای ما یک چیزهایی می‌گفت. اما استادی که بر من بیش از همه تاثیر گذاشت استاد هنرفر بود که بسیار متین و دوست‌داشتنی بود.
یکشنبه، ۱۹ فروردین ۱۴۰۳
-
فرانسیس پرکینز
زنی که روزولت را رئیس‌جمهور کرد
در بوستون به دنیا آمد، اما ریشه‌های فکری‌اش در مین (نیوانگلند) جا مانده بود. پدر و مادرش، سوزان و فردریک پرکینز، کشاورز بودند و همزمان در یک کارگاه آجرپزی کار می‌کردند. پس از جنگ داخلی، اقتصاد روستایی مین ضعیف‌تر شد. کارگاه‌های آجرپزی از رونق افتادند و مردان مجبور به مهاجرت شغلی شدند. فردریک، برای رهایی از فقر، به ماساچوست رفت و کمی که اوضاع مالی او بهتر شد به بوستون بازگشت تا با خانواده‌اش به ووستر بروند. -
برآمدن پرکینز از درون آتش‌سوزی بزرگ
۲۵مارس۱۹۱۱ ساختمان تولید پوشاک « Triangle Shirtwaist» در شهر نیویورک دچار حریق شد و فاجعه به بار آورد. در کمتر از ۲۰دقیقه، ۱۴۶ کارگر که بیشتر آنها زنان جوان بودند، بر اثر استنشاق دود یا آتش‌گرفتگی جان باختند، حدود ۵۰ نفر که در میان دود و آتش گرفتار شده بودند از طبقات هشتم و نهم ساختمان به پایین پریدند و جان خود را از دست دادند. -
قیطریه؛ نماد تمدن باستانی تهران
«قیطریه» طی نوروز سال جاری سوژه داغ رسانه‌ها بود؛ اینکه تصمیم شهردار تهران برای ساخت مسجد در این مکان باستانی محقق خواهد شد یا نه، یک مساله است و شکل‌گیری حساسیت روزافزون اجتماعی به اهمیت تاریخی این مکان، مساله‌ای دیگر. سیف‌الله کامبخش‌فرد، باستان‌شناس، در سال۱۳۴۷ به کاوش در تپه‌های قیطریه پرداخت. در این کاوش، ۳۵۰گور باستانی و نزدیک به پنج هزار شیء کشف شد.
جمعه، ۱۷ فروردین ۱۴۰۳
وب گردی
- ارزانترین ویزای دبی در سال ۲۰۲۴ (نکات مهم + شرایط جدید)
- حضور هلدینگ بهسازان فردا در یازدهمین همایش بانکداری نوین و نظام‌های پرداخت
- یک هفته در ترابزون بمانید!
- باغات بادام سرسبز، معادن طلای کشاورزان
- چگونه بهترین سوئیتهای تهران را اجاره کنیم؟ نکات و توصیهها
- کلنگ زنی فاز دوم پروژه بیمارستان ۱۵۰تختخوابی شهربابک
- خرید نهال، راز ثروتمند شدن از طریق کشاورزی
- نهال گردو و بادام با کمترین قیمت ممکن در نهالستان طبیعت سبز
- رکورد درشت ترین گردوها و ژنوتیپ های برتر نهال گردو در ایران
- چرا نرم افزار حسابداری آنلاین، امروزه یک ضرورت است؟
پربازدیدهای سایت خوان
- چراغ سبز اروپا برای مذاکره هسته‌ای با ایران
- ورود سامانه بارشی به کشور از امروز/ این استانها بارانی می‌شوند
- بحران بزرگ در اروپا زودتر از انتظار کلید خورد
- خبر مهم درباره اصلاح احکام متناسبسازی حقوق بازنشستگان/ زمان دقیق مشخص شد؟
- برف و باران در راه است
- یک نماینده مجلس استعفا داد
- اولین واکنش امارات به ناپدید شدن یک خاخام صهیونیست در این کشور
