شماره روزنامه ۵۹۷۵
|

  • بهار تیفوسی ۱۳۲۲

    دنیای اقتصاد -گروه تاریخ و اقتصاد: بهار ۱۳۲۲ در ایران و بسیاری از کشورهای منطقه و جهان آمیخته به هراس از ادوات نظامی و بیماری‌های واگیر بود. قحطی گسترده و فلاکت عمومی بیداد می‌کرد؛ دولت در ۱۱اسفند۱۳۲۱ اعلام کرد که تیفوس به‌صورت اپیدمی درآمده است. در بیانیه دولت، علل شیوع تیفوس دشواری‌های ناشی از اشغال نظامی ایران، کمبود خواربار و در نتیجه سوءتغذیه (به سبب انتقال مواد غذایی به شوروی) و نیز استقرار نظامیان خارجی که از جبهه‌های دوردست و آلوده به بیماری‌ها منتقل شده بودند، اعلام شده بود.
  • اوپنهایمر؛ نابودگر انسان‌ها

    دنیای‌اقتصاد: فیلم اوپنهایمر، ساخته کریستوفر نولان، هفت جایزه اسکار سال۲۰۲۴ از جمله جایزه بهترین فیلم را درو کرد؛ فیلمی تاریخی که زندگی رابرت ژولیوس.اوپنهایمر، سازنده بمب اتم در آمریکا را روی پرده آورده است.
  • نوروز از چشم مستوفی

    عبدالله مستوفی (۱۳۲۰–۱۲۵۷) کارگزار و دولتمرد اواخر عصر قاجار و پهلوی اول و نویسنده و مترجم بوده است. کتاب «شرح زندگانی من» در واقع شرح جزئیات حیات اجتماعی و سیاسی مردم در دوران زندگی اوست. این کتاب از جمله منابع مستند دوره‌ای به شمار می‌رود که سبک زندگی مردم تدریجا تغییر کرده و گذار از سنت به مدرنیته همچون «زایمانی غیر طبیعی»، به نظر می‌رسیده است. در اینجا بخش‌هایی از این کتاب را که به مراسم نوروز و شیوه برگزاری آن مربوط می‌شود، می‌خوانید:
  • آوای موسیقی در گذر زمان

    دنیای اقتصاد -گروه تاریخ و اقتصاد: از موسیقی باستانی ایرانی اطلاع دقیقی نداریم؛ اما آثار آن در حجاری‌ها و اشعار قدیم و کتاب‌های لغت باقی مانده است. نام هنرمندانی مانند باربد و نکیسا و اسم آوازها و لحن‌های موسیقی که در اشعار فارسی و کتاب‌های لغت دیده می‌شود و نقش سازهای قدیم و نوازندگان درباری در حجاری‌ها همه حکایت از عظمت و جلال موسیقی دارد.
  • فلوت ۳۵هزارساله و نی‌نوازان مرموز چغامیش

    اکبر یاوریان
    آنچه تاکنون به‌دست آمده، نشان می‌دهد: قدیمی‌ترین‌سازبادی که می‌تواند نیای کهن فلوت و نی امروزی باشد در دهکده‌ای در آلمان کشف شده است. باستان‌شناسان در دهکده Ach در جنوب آلمان فلوتی به قدمت ۳۵هزار سال کشف کرده‌اند که عنوان قدیمی‌ترین ابزار موسیقی جهان را گرفته است.
  • عبدالقادر مراغی؛ موسیقی‌دان بزرگ

    اهمیت عبدالقادر مراغی در وهله اول به‌خاطر آخرین حلقه بودنش است؛ در زمانی که تمام رساله‌های صفی‌الدین ارموی به زبان عربی بوده است، رساله‌های عبدالقادر به زبان فارسی روزگار خودش نوشته شده که آمیخته به زبان عربی و اصلاحات قدیم ایران است.
  • موزیکانچی‌‌باشی‌های دارالفنون

    عباس‌میرزا از حامیان موسیقی نظامی به سبک اروپایی بود و برای ایجاد گروه موسیقی به سبک اروپایی تلاش بسیار کرد. طی دوره ۱۳۲۷ـ۱۲۱۳ نقاره‌چی‌ها و دسته موسیقی نظامی اروپایی در مراسم تشریفات رسمی حضور داشتند.
  • تنبور؛ کارگاه تولید راز

    دنیای‌اقتصاد: تنبور، ‌سازی رازآمیز است که ذکر آن در کلام مولانا جلال‌الدین رومی آمده است؛ آنجا که از بانگ ها،یاهای‌های دهر سخن می‌گوید و اینکه خلق می‌نوازندش به تنبور و به حلق. تنبور، روایتی اسطوره‌ای دارد.
  • شکل و اندازه کاسه در انواع عود

    در متون موسیقی کهن ایران همواره به برتری ‌ساز عود نسبت به سازهای دیگر تاکید شده و این‌ ساز با القابی چون «ساز کامل»، «شاه سازها»، «اشرف سازها» و «کامل‌ترین ساز» عنوان شده است. افزون بر این، نظریه‌پردازان موسیقی قدیم ایران، برای تشریح مباحث مهم موسیقی نظری و عملی مانند استخراج نغمات و فواصل موسیقایی، استخراج گام‌ها و ادوار، شیوه دستان‌بندی و غیره از‌ ساز عود بهره می‌بردند. معنی لغوی عود به زبان عربی، چوب است. اغلب بر این اعتقاد هستند که واژه عود را به آن سبب بر این ‌ساز نهادند که بین آن و بربط ساسانی که دارای اشتراکات فراوانی با هم بودند، افتراق قائل شوند.
  • ایستایی، کارآیی و زیبایی

    دنیای اقتصاد -گروه تاریخ و اقتصاد: جی پریتزکر و همسرش در سال ۱۹۷۹ جایزه‏‏‌ای را در زمینه معماری بنیاد نهادند که اکنون به نوبل معماری مشهور شده است. خانواده پریتزکر همه عمر در زمینه ساخت‌و‏‏‌ساز فعال بودند و مجموعه هتل‏‏‌های موسوم به «هایت» از جمله دستاوردهای ماندگار آنها محسوب می‌شود. آنها بر این باور بودند که یک جایزه معنامند نه‌تنها موجب آگاهی عمومی بیشتر نسبت به فرآیند ساختمان‏‏‌سازی می‌شود، بلکه الهام‏‏‌بخش خلاقیت بیشتر و فراگیرتر در حرفه معماری خواهد شد. دفتر مرکزی این جایزه در شیکاگو قرار دارد. خانواده پریتزکر به دلیل حمایت از فعالیت‏‏‌های آموزشی، علمی، پزشکی و فرهنگی شناخته شده بودند.
  • پیش‌زمینه‌ نهادهای دموکراتیک

    نویسنده: دارون عجم اوغلو / مترجم: علی ارومیه‌ای
    شکست شیلی در پیش‌نویس قانون اساسی جدید (باوجود حمایت گسترده رای‌دهندگان)، نتیجه قابل پیش‌بینی مجوز دادن به احزاب و ایدئولوگ‌ها برای رهبری این روند است. همان‌طور که تاریخ سوسیال‌دموکراسی شمال اروپا نشان می‌دهد، نهادهای دموکراتیک با ارائه آنچه رای‌دهندگان عادی از دولت انتظار دارند و می‌خواهند، ساخته می‌شوند. الگوهای مناسب زیادی برای کمک به کشورهای در حال توسعه و صنعتی وجود دارد تا بتوانند نهادهای دموکراتیک بهتری بسازند؛ اما تلاش‌های ناموفق شیلی برای نگارش پیش‌نویس قانون اساسی جدید، درسی دارد برای اینکه بدانیم باید از چه چیزهایی اجتناب کرد.
  • از ماشین بخار تا هوش مصنوعی

    عیسی عبدی
    جهان به سرعت چهره عوض می‌کند. در قرون گذشته، اسب چهارنعل می‌تازید، فاصله‌های دور را با مشقت در می‌نوردید و ماه‌ها و سال‌ها سپری می‌شد تا از مبدایی به مقصدی برسد، اما دیری نپایید که با اختراع ماشین بخار، تاریخ سرعت گرفت. اسب تبدیل به اسب آهنی شد و به تدریج جای خود را به قطار و طیاره داد. زمان کوتاه‌تر و سال‌ها به ماه و ماه به روز تبدیل شد. بدین‌سان ساعت‌ها هم از شکل سنتی و مکانیکی به قالب ساعت‌های دیجیتال درآمدند. دقیقه‌ها و ثانیه‌ها در چراغ راه‌ها و... مهم و معنادار شدند. واحد زمان دقیق و مهم شد و کارها هم سنجش‌پذیر و ظریف! سرعت زمان با برآمدن رایانه‌ها و... شتاب بی‌سابقه‌ای پیدا کرد و زمان و مکان در هم تنیده و فشرده شد. دوره‌بندی و تفکیک متعارف تاریخی به هم خورد؛ زمان تاریخی دیگری برآمد که با قرون گذشته بسیار بسیار متفاوت بود. ذهنیت‌ها دگرگون و جوامع پیچیده‌تر شدند. دگرگونی‌های بنیادین همه‌جا نمایان شد.
  • بلوچستان و برنامه‌های استعماری بریتانیا

    به دنبال خیزش صنعتی غرب و نیاز آنها برای دستیابی به مواد اولیه و بازار مصرف کالاهای تولیدی‌شان، توجه غربی‌ها به مناطق شرق و جنوب شرقی ایران معطوف شد و این مناطق که از یک طرف به منزله دروازه ارتباطی شرق و غرب و از طرف دیگر به‌عنوان حائلی برای سایر مستعمره‌های غرب و به‌ویژه انگلیس شناخته می‌شد، میدان تاخت‌وتاز و عرصه قدرت‌طلبی استعمارگران رقیب قرار گرفت.
  • صندوقچه عدالت

    دنیای اقتصاد -گروه تاریخ و اقتصاد: عیلامی‏‏‌ها از نخستین اقوامی به شمار می‏‏‌روند که دارای نظام حقوقی نانوشته‏‏‌ای بودند که سراسر قلمرو آنها را در بر می‏‏‌گرفت؛ سرزمین گسترده‏‏‌ای که از خوزستان و سواحل خلیج‌فارس و لرستان و پشتکوه گرفته تا سرزمین بختیاری و ایلام امروزی را شامل می‏‏‌شد. در گستره جهانی نیز حدود ۲هزار سال پیش از میلاد مسیح مجموعه قوانین موسوم به «ارنامو» تالیف و تدوین شد که احتمال می‌رود نخستین مجموعه قوانین مکتوب جهان باشد.
  • روش‌های دستگیری

    محمد احمدآبادی
    در حکومت قاجار کلانتر، کدخدا، داروغه، سردمدار، عسس، گزمه و... از مناصبی بودند که تا سال‌های میانی حکومت ناصرالدین‌شاه و قبل از تشکیل پلیس به شیوه نوین، عهده‌دار نظم و امنیت در کشور بودند. آنها برای کشف جرائم و دستگیری مجرمان تلاش می‌کردند، ولی به‌دلیل نبود تخصص‌های لازم و آموزش و امکانات اولیه همیشه در این کار ناکام بودند.

پربازدیدهای سایت خوان

بیشتر