زادروز نظریه‌پرداز برنامه‌ریزی خطی
گروه تاریخ و اقتصاد: 19 ژانویه سالروز تولد لئونید کانتوروویچ (Leonid Kantorovich) اقتصاددان برجسته روس و برنده نوبل اقتصاد در سال 1975 است. نام او به دلیل توسعه برنامه‌ریزی خطی ( linear programming) و کاربرد این تکنیک برای مسائل مربوط به تخصیص بهینه منابع در یادها مانده است و به پدر برنامه‌ریزی خطی مشهور شده است. وی در زندگی حرفه‌ای خود از روش‌های بهینه‌یابی برای حل مسائل مختلفی استفاده کرد. او در مرحله آخر زندگی حرفه‌ای خود از این روش برای حل مسائل مربوط به پیشرفت فنی نیز بهره برد.
لئونید کانتوروویچ در سال ۱۹۱۲ در سن‌پترزبورگ روسیه به دنیا آمد. زندگی حرفه‌ای وی را می‌توان به سه بخش اصلی تقسیم کرد؛ بخش نخست به تحصیلات دانشگاهی، بخش دوم به تدریس و بخش سوم به پژوهش اختصاص دارد. کانتوروویچ در سن ۱۴ سالگی وارد دانشگاه سن‌پترزبورگ شد و در سال ۱۹۳۵ دکترای خود را در رشته ریاضیات دریافت کرد. وی در دهه ۱۹۳۰ به تدریس ریاضیات در دانشگاه مشغول بود و در سال ۱۹۳۴ توانست به درجه استادی نائل آید. او طی سال‌های ۱۹۴۸ و ۱۹۶۰ رئیس دپارتمان ریاضیات در دانشکده علوم مسکو بود. بخش دوم زندگی حرفه‌ای کانتوروویچ که مربوط به سال‌های ۱۹۷۱ تا ۱۹۷۶ است، به حضور وی به‌عنوان مدیر موسسه ریاضیات سیبری مربوط می‌شود. بالاخره بخش پایانی زندگی حرفه‌ای او به کار در مسکو اختصاص دارد. وی از سال ۱۹۷۱ تا ۱۹۷۶ رئیس موسسه مدیریت اقتصاد ملی و از سال ۱۹۷۶ تا سال ۱۹۸۶ رئیس موسسه تحلیل سیستم‌ها در آکادمی علوم بود. برخی از افتخارات متعدد کانتوروویچ عبارتند از: عضو دائم آکادمی علوم شوروی سابق در سال ۱۹۶۴، برنده جایزه استالین در ریاضیات در سال ۱۹۴۹ و برنده جایزه اقتصاد لنین در سال ۱۹۶۵. او در سال ۱۹۷۵ به همراه کوپمنس (اقتصاددان هلندی) برنده جایزه نوبل اقتصاد شد. این جایزه به‌خاطر سهم این دو اقتصاددان در نظریه تخصیص بهینه منابع به آنها اعطا شد. کانتوروویچ طی سال‌های زندگی حرفه‌ای خود به‌عنوان یک ریاضیدان و اقتصاددان نقش مهمی در حوزه‌های مختلف تحلیل ریاضی از خود به جای گذاشت.

نظریات اقتصادی کانتوروویچ
برنامه‌ریزی خطی؛ مهم‌ترین سهم کانتوروویچ در علم اقتصاد به توسعه برنامه‌ریزی خطی و به‌کارگیری آن در حوزه وسیعی از مسائل عملی مربوط می‌شود. برنامه‌ریزی خطی یک تکنیک تحلیلی است مشتمل بر فرمول‌ها و راه‌حل‌های مربوط به بهینه‌یابی مقید از طریق حداکثر‌سازی یا حداقل‌سازی توابع خطی. او در سال ۱۹۳۹ یک روش ریاضی برای برنامه‌ریزی تولیدی یک کارخانه طراحی کرد. مقاله مستخرج وی از این کار تا سال ۱۹۶۰ به زبان انگلیسی منتشر نشد تا اینکه با اندکی تغییر در سال ۱۹۶۴ انتشار یافت. این پژوهش راه را برای کاربرد این تکنیک نه‌تنها در برنامه‌ریزی تولید برای بنگاه‌های خصوصی بلکه برای مسائل متعددی از جمله بهینه‌یابی حمل‌ونقل هموار ساخت.• تخصیص بهینه منابع؛ تاثیرگذارترین و معروف‌ترین کار کانتوروویچ کتابی به نام «استفاده بهینه از منابع اقتصادی» بود که در سال ۱۹۵۹ به زبان روسی منتشر شد. این کتاب برای حل مسائل مربوط به تخصیص بهینه منابع برای یک اقتصاد سوسیالیستی تهیه شده بود. در این کار که بر اهمیت سیستم قیمت تاکید شده، پیشنهادهایی برای تمرکززدایی از تصمیمات تولید و بهبود برنامه‌ریزی اقتصادی در اقتصاد شوروی سابق ارائه شده بود. او در سایر کارهای منتشر شده خود مدل‌های ایستا و پویا برای برنامه‌ریزی اقتصادی طراحی کرده است. وی یکی از بزرگ‌ترین ریاضیدانان قرن ۲۰ میلادی بود که توانست از ریاضیات به کاربردی‌ترین شکل برای کمک به زندگی انسان‌ها استفاده کند و دستاوردهای بسیار مهمی در نظریه‌های ریاضی نظیر نظریه تقریب، نظریه تحلیل تابع و نظریه آپراتور را از خود برجای گذاشت.لئونید کانتوروویچ سرانجام در تاریخ ۷ آوریل سال ۱۹۸۶ در شهر مسکو دیده بر جهان فروبست.

مهدی اشرفی‌وند

زادروز نظریه‌پرداز برنامه‌ریزی خطی