به‌رغم آشفتگی‌های اوایل دوران صفوی که به تجارت لطمه بسیار زد، گاهی مسافرانی با مقاصد تجاری و سیاسی از کشورهای اروپایی به ایران مسافرت می کردند و به مرور با برقراری ثبات سیاسی، سیاحتگری در ایران رو به بهبود گذاشت.

به‌طور کلی تا قبل از سال ۱۶۰۰ م. شمار اروپاییانی که از ایران، دیدار کرده بودند بسیار اندک بود، اما با آغاز قرن هفدهم میلادی روند دیدار آنان از ایران تغییر یافت. مهم‌ترین عواملی که سبب افزایش دیدار اروپاییان از ایران شد، عبارت بودند از:

۱- تجارت سودمند شرق و آغاز فعالیت کمپانی انگلیسی هند شرقی در سال ۱۶۰۰ م. که پس از مجاهدت‌های بسیار ادواردکوناک یک شعبه از کمپانی در اصفهان تاسیس و به این وسیله تسلط انگلستان را در خلیج‌فارس تثبیت کرد.

همین‌طور تاسیس کمپانی هلندی هند شرقی در سال ۱۶۰۲ م. که بنابر اساسنامه‌اش انحصار تمامی تجارت هلند را با سرزمین‌هایی که از طرف شرق بین دماغه امید نیک تا تنگه ماژلان واقع بودند، در اختیار داشت. در سال ۱۶۲۳ م. هویبرت ویس نیخ یک دفتر بازرگانی برای کمپانی، در بندر گمبرون (بندرعباس) تاسیس کرد.

۲- وحدت نظر ایران و اروپا در دشمنی با ترکان عثمانی که بسیاری از مسیحیان متعصب را به سمت ایران روانه گرداند تا به خیال خود با حضور در جنگ علیه عثمانی‌ها، عقده‌های چند ساله خود را خالی کنند.

۳- وحدت‌نظر مذکور باعث شد تا شاه عباس رفتاری محبت‌آمیز و دلگرم‌کننده با مسیحیان داشته باشد. به‌عنوان مثال امتیازات فراوانی که شاه عباس به ارامنه جلفا داده بود؛ مثل حق آزادی در عبادت کیش خویش، رهایی از بندگی و بردگی، انتصاب یک کلانتر از هم‌نژادهای خود ایشان و وام بدون بهره به آنان که محله آنها را تبدیل به قصبه‌ای مرفه و پر جمعیت کرده بود و علاوه بر مسکن کلنی مسیحی، اقامتگاه اروپاییانی بود که به پایتخت سفر می‌کردند.

۴- آزاد شدن بنادر خلیج‌فارس از سلطه پرتغالی‌ها که «در سال ۱۶۱۴ م. لشکریان ایران به فرماندهی داوود خان برادر امامقلی‌خان حکمران نامی فارس، بندر گمبرون را از اشغالگران پس گرفتند و در سال ۱۶۲۲م. نیروی متفق انگلیسی و ایرانی بعد از تصرف قلعه پرتغالی‌ها در قشم با هم به تصرف هرمز پرداختند.

۵- ارسال گزارش‌هایی به اروپا درباره شگفتی‌های ایران، به‌ویژه پایتخت جدید و با شکوه آن، که گوش به گوش یا از طریق انتشار سفرنامه‌ها، در اروپا رواج یافته بود.

۶- بهبود وضعیت مادی اروپاییان و تمایل روزافزون آنان به مسافرت که خود دلایل متعددی را در بر داشت از جمله تغییرات اوضاع سیاسی، اجتماعی که منجر به تغییرات فرهنگی شده بود. کاهش جنگ‌های خانمانسوز در داخل اروپا و تمایل وافر اروپاییان به اشغال کشورهای ضعیف‌تر به‌عنوان مستعمره.

۷- پیشرفت تاسیسات اقامتی در عصر صفویه که در جلب رضایت مسافران بسیار موثر بوده است. به موازات مرمت راه‌های قدیمی و ایجاد راه‌های جدید، شاه عباس به آسایش و رفاه مسافران نیز توجه خاص داشت. به فرمان او کاروانسراهای مخروبه درسراسر کشور تعمیر و کاروانسراهای جدیدی نیز ساخته شد و برای تامین آب آشامیدنی مسافران، به‌ویژه در نواحی کویری و نقاط کم آب، آب انبارهای بزرگ همراه با بادگیر بناشد به شیوه‌هایی که در گرمای سوزان تابستان در کلیه منازل راه‌های کشور آب خنک و گوارا در دسترس مسافران قرار داشت.

-به نقل از مقاله «نقاشان اروپایی در ایران عصر صفویه»، نوشته زهرا شجاعی و احمد نادعلیان، فصلنامه تحلیلی - پژوهشی نگره، شــماره۶ بهار ۸۷.