پالایشگاه سه‌جانبه

گروه تاریخ و اقتصاد: قرارداد ایجاد پالایشگاه مدرس، بین ایران، هند و آمریکا در ۲۷ آبان ماه ۱۳۴۴ امضا شد. پالایشگاه مدرس هند تنها میراث به‌جامانده از زنجیره پالایشگاه‌هایی است که زمانی ایران در خارج از کشور در اختیار داشت. قرارداد ساخت پالایشگاه مدرس در سال ۱۳۴۴ بین ایران و خانم ایندیرا گاندی نخست‌وزیر وقت هند امضا و درنهایت در مهرماه سال ۱۳۴۸ (۱۹۶۹ میلادی) با مشارکت مالی و فنی ایران و با ظرفیت ۵۰ هزار بشکه در روز در ایالت مدرس در جنوب هند راه‌اندازی شد.

براساس توافق اولیه، ۷۴ درصد از سهام پالایشگاه مدرس به دولت هند، ۱۳ درصد شرکت نفت ایران و ۱۳ درصد به شرکت آمریکایی آموکو (پان آمریکن) واگذار شد؛ هرچند که شرکت آمریکایی مدتی بعد با واگذاری سهم خود به دولت هند از شراکت در این پالایشگاه صرف‌نظر کرد.

قرار بود نفت خام مورد نیاز این پالایشگاه از میدان نفتی دورود ایران در خلیج‌فارس تامین شود و بخشی از محصولات آن به رفع نیاز هند اختصاص یافته و مازاد آن صادر شود. با ساخت پالایشگاه دوم مدرس در سال ۱۳۵۹ و بهره‌برداری از آن در سال ۱۳۶۳ ظرفیت این پالایشگاه افزایش یافت. همچنین با کشف میادین نفتی در جنوب هند، پالایشگاه دیگری در این ایالت ساخته شد که شرکت نفت ایران نیز در آنها سهم داشت. سپس یک مجتمع پتروشیمی نیز در این ایالت احداث شد که سهم ۲۰ درصدی از آن به ایران واگذار شد.