پادشاه رعیت‌پرور

گروه تاریخ و اقتصاد: هیچ کشوری وجود ندارد که در آن وظایف پادشاه بیشتر از ایران باشد. . . هنگامی که او در اردوگاه است، اشتغالاتش با پایتخت تفاوتی ندارد و می‌توان گفت که هر روز بین شش تا هفت ساعت در میان عموم است که طی آن افراد زیادی از همه درجات نه‌تنها قادر به دیدن او بلکه تماس با او نیز هستند. غیرممکن است پادشاهی که آداب و رسوم او را تا این حد ملزم به آمیزش با رعایایش می‌سازد از شرایط آنان بی‌اطلاع باشد و این اطلاع باید منجر به پیشبرد رفاه حال آنان شود مگر آنکه شاه ذاتا بسیار بی‌خرد باشد.

گروه تاریخ و اقتصاد: هیچ کشوری وجود ندارد که در آن وظایف پادشاه بیشتر از ایران باشد... هنگامی که او در اردوگاه است، اشتغالاتش با پایتخت تفاوتی ندارد و می‌توان گفت که هر روز بین شش تا هفت ساعت در میان عموم است که طی آن افراد زیادی از همه درجات نه‌تنها قادر به دیدن او بلکه تماس با او نیز هستند. غیرممکن است پادشاهی که آداب و رسوم او را تا این حد ملزم به آمیزش با رعایایش می‌سازد از شرایط آنان بی‌اطلاع باشد و این اطلاع باید منجر به پیشبرد رفاه حال آنان شود مگر آنکه شاه ذاتا بسیار بی‌خرد باشد. قطعا شاه‌عباس از وضع رعایایش بی‌خبر نبود، زیرا با لباس مبدل به قهوه‌خانه‌ها، چایخانه‌ها و حتی روسپی‌خانه‌های اصفهان سر می‌زد و چنان با جمعیت انبوه میدان نقش‌جهان می‌ آمیخت که برای پلیس‌های امنیتی امروزی موجب نگرانی خواهد شد. او ازاین فرصت برای آزمایش صداقت مقامات و تجار استفاده می‌کرد. تاورنیه نقل می‌کند که شبی شاه‌عباس در لباس یک دهقان از قصر خارج و یک من نان (۹۰۰ درهم) و یک من گوشت از دکان‌هایی که در میدان نقش جهان برپا شده بود خرید. شاه‌عباس اجناسی را که خریده بود به قصر آورد و دستور داد وزیر در حضور مقامات ارشد کشور آنها را وزن کند. نان ۸۴۳ درهم و گوشت ۸۵۷ درهم وزن داشت. به سختی توانستند شاه را از اعدام فوری رئیس امنیه و فرماندار اصفهان منصرف کنند. شاه به این رضایت داد که نانوا را در تنور خودش اندازند و قصاب را به سیخ بکشند و کباب کنند.

منبع: ایران عصر صفوی، راجر سیوری

ترجمه: کامبیز عزیزی

نشر مرکز