جشن‌های مهرگان و بزرگداشت آیین آن

گروه تاریخ و اقتصاد: روزهای ماه در ایران باستان دارای نام خاص بودند که شانزدهم هر ماه «روز مهر» بود و روز مهر در ماه مهر مهم‌ترین روز آیین‌های مهرگان بوده است. جشن‌ها و آیین‌های ۶ روزه مهرگان در ایران باستان در روز مهر از ماه مهر (شانزدهم مهرماه) پایان می‌یافت. ایرانیان از هزاره دوم پیش از میلاد مهرگان را هم ردیف نوروز گرامی داشته و شروع کارهای مهم از جمله ازدواج را به این ایام موکول و مدارس از همین ماه آغاز به‌کار می‌کردند که دولت روم شرقی (قسطنطنیه = استانبول) بعدا این رسم (بازگشایی سال تحصیلی) را از ایران اقتباس کرد که با چند روز تفاوت جهانی شده است. آیین‌های مهر (جشن مهرگان) پس از نوروز مهم‌ترین اعیاد ملی ایرانیان بوده است که نوروز با بهار و شکوفه و نوید برکت آغاز می‌شد و مهرگان به خاطر پایان جمع‌آوری محصول و آغاز ۶ماهه شب‌های طولانی تر و سرما.طبق نوشته‌های فلاسفه ایرانی قرون وسطا از جمله خیام، هدف از برپایی آیین‌های مهرگان، سپاسگزاری به درگاه خداوند بوده است که آن همه نعمت، احساس محبت و مهربانی کردن و کشش به سوی رعایت عدالت ارزانی داشته و نیز تحکیم دوستی و محبت میان ایرانیان. در ایام مهرگان مهمانی‌های بزرگ برپا می‌شده و پذیرایی با انواع میوه و آجیل (خشکبار) رسم بوده است.طبق نوشته مورخان قدیم غرب (یونان و روم باستان) فرهاد دوم، شاه ایران از دودمان اشکانی (خراسانیان)، از سال ۱۳۱ پیش از میلاد مروج این رسم شد که سران دولت ایران در یکی از روزهای جشن مهرگان اشتباهات دولت در یک سال گذشته را در یک مراسم عمومی اعلام و پوزش خواهی کنند و تعهد به جبران آن بسپارند و خود فرهاد نخستین اعتراف از این دست را در چهارمین روز از جشن‌های مهرگان سال ۱۳۱ پیش از میلاد بیان کرد. پس از پیروزی مشروطه‌طلبان، مجلس شورا اولین جلسه نخستین دوره خود را در جریان جشن‌های مهرگان ایرانیان (۱۴ مهرماه ۱۲۸۵) در کاخ گلستان با حضور مظفرالدین شاه برگزار کرده بود و مقرر شده بود که سال قانونگذاری در ایران از مهرماه آغاز شود. این مجلس ۱۵ مهر ماه سال ۱۲۸۶ هجری خورشیدی نیز متمم قانون اساسی را تصویب کرد. بیشتر اصول قانون اساسی وقت در همین متمم گنجانیده شده بود؛ زیرا که اصل قانون اساسی، شکل مقدمه و اعلامیه داشت و حقوق ملت در همین متمم آمده بود.