کارکردهای اجتماعی اصناف
بنابراین، نظام صنفی و نهاد پیشه وری در ساختار سیاسی اجتماعی ایران، نهادی تاثیرگذار بود و نقش بسیاری در تحولات ایفا میکرد. بازار نیز محلی برای تجمع و فعالیت بازاریان و پیشهوران بوده و به عنوان یک اصطلاح پربار، یک مکان، یک اقتصاد، یک روش زندگی، یک طبقه و نمادی از حیات اسلامی بود؛ بنابراین، بازار و اصناف در ایران دوره اسلامی، نهادی پربار و تاثیرگذار بودند.
با توجه به حمایت گسترده بازاریان از رهبران مشروطه و مخالفان حکومت استبدادی قاجار و اینکه به لحاظ کمی، بزرگترین طرفداران مشروطه را تشکیل میدادند، در شهرهای سردمدار مشروطهخواهی مانند تهران و تبریز، بازارها که اصناف عناصر اصلی تشکیلدهنده آنها بودند، اهمیت خود را حفظ کرده بودند. بورژوازی مشروطه خواه در واقع، شامل دو گروه بود: تجار کوچک و بزرگ و طبقه متوسط رو به پایین، یعنی اصناف و پیشهوران که جمعیت این گروه، بیشتر از دستۀ اول بود.
عبدالرفیع رحیمی