نگاهی کوتاه بر شکل‌گیری تاریخ مدرن بهداشت وپزشکی در ایران
در ایران تجربه گذار از طب سنتی و مواجهه با مفهوم متجدد پزشکی و بهداشت در دوره قاجار رقم خورد. تجدد همزاد انقلاب علمی بود که در سایه آن خرد ناسوتی، فردی و نسبی انسان جای خرد مطلق و بی‌کران ملکوتی را می‌گرفت. (میلانی، ۱۳۸۷:۱۰) آموزش علوم جدید، از جمله پزشکی مدرن، در صدر برنامه‌های نوسازی دولت قاجار قرارگرفت و در دوره صدارت امیرکبیر تلاش‌هایی همچون تاسیس مریضخانه دولتی، تصدیق اطبا و قانون آبله برای بهبود بهداشت عمومی و فردی صورت گرفت، تا گسست ازجهان طب سنتی وجوه عینی داشته باشد. (آدمیت، ۱۳۷۸: ۳۳۲-۳۳۴) طب سنتی این سرزمین که از بسیاری از مبانی طب آکادمیک و علمی مکتب بوعلی سینایی جدا افتاده بود در هاله‌ای از دوگانه گرمی و سردی جالینوسی، متوقف شده بود. سیستم طب ایران به جای طب تجربی و بالینی مبتنی بر مکتب شیخ‌الرئیس، گرفتار طب مبتنی بر تحلیل عامه و غیرعلمی بود. این سیستم پزشکی، از دانش علوم پایه، تشریح، فیزیولوژی و پاتوفیزیولوژی مبتنی برپایه تجربه، معاینه فیزیکی و اصول مدرن جراحی تمدن اسلامی، بی‌بهره بود و فاقد سازمان و زیرساخت‌های بهداشتی، بیمارستانی و آموزشی بود.
از آنجا که نفوذ طب مدرن اروپایی در ایران برخلاف هندوستان و شمال آفریقا، زیر چتر قدرتمند استعمار نبود. بنابراین تمام اصول و مبانی آن از سوی توده مردم وطبقه ممتاز جامعه پذیرفته شد و با مقاومت ضد استعمارگرایانه روبه‌رو نشد. همچنین همگام با حذف آموزش طب سینایی در دارالفنون و وضع قانون ۱۹۱۱مجلس ملی درخصوص صدور گواهینامه اجازه طبابت تنها به پزشکان تحصیلکرده به شیوه غربی، طب افول یافته مکتب سینایی ایران قاجار، در این پارادایم، جای خود را به طب مدرن غربی داد. با تاسیس دارالفنون فصل تازه‌ای از فراگیری طب و داروسازی نوین غربی آغاز شد و با همت دکتر پولاک، معلم طب دارالفنون و دکتر فوکتی، معلم داروسازی برای نخستین بار دروسی مانند علم تشریح و استفاده از داروهای خارجی تدریس شد که سابقه آموزشی نداشت (فلور، ۱۳۸۶:۲۲۸). حتی در جامعه نیز با آن ضدیتی به وجود آمده بود. (شهری، ۱۳۸۳: ۲۶۸). تا قبل از سال ۱۳۰۵ه.ش امور بهداشتی و درمانی کشور زیر نظر مجلس حفظ‌الصحه دولتی قرار داشت. اما از آبان ۱۳۰۵ تمام واحدهای وابسته به امر بهداشت، درمان و دارویی کشور در وزارت داخله تحت عنوان اداره کل صحیه متمرکز شد. در سال ۱۳۱۴ ه.ش با تصویب فرهنگستان، نام این اداره به «اداره کل بهداری ایران» تغییر یافت. در شهریور ۱۳۲۰، محمدعلی فروغی، نخست‌وزیر وقت، لایحه تشکیل وزارت بهداری را به مجلس تقدیم کرد و سرانجام ۸ آبان با تصویب «قانون اصلاح بودجه کل کشور» این اداره به وزارت بهداری تبدیل شد.
