بزرگداشت دانشمند کانی‌شناس

۱۳شهریور ماه روز بزرگداشت ابوریحان بیرونی (۴۴۰-۳۶۲ ه ق) است. او ریاضیدان، اخترشناس، پژوهشگر تاریخ و جغرافیدان و کانی‌شناس ایرانی است. بیرونی دوران کودکی را در خوارزم گذراند، در کودکی برای یک دانشمند یونانی نمونه‌های گیاهان و دانه‌ها و میوه‌ها را گرد می‌آورد و از همان زمان به مطالعه طبیعت علاقه‌مند شد. دانش اخترشناسی (نجوم) و ریاضی را نزد ابونصر عراق که از دانشمندان نامدار آن زمان بود آموخت. بیرونی جوان، بسیاری از دانش‌های زمان خود را در خوارزم فرا گرفت، در آن زمان خوارزم مرکز دانشمندان نامدار آن زمان بود. ابن‌سینا، پزشک و فیلسوف بزرگ ایرانی نیز در خوارزم زندگی می‌کرد. از جمله آثار مهم بیرونی کتاب «الجماهر فی الجواهر» است که درباره سنگ‌های گرانبها و فلزات و آلیاژهای فلزی معروف است. پژوهش درباره خاصیت روش استخراج و وزن مخصوص فلزها و سنگ‌های گرانبها از کارهای برجسته این دانشمند است. بیرونی برای به‌دست آوردن وزن مخصوص فلزها و سنگ‌های گرانبها از دستگاه‌هایی که بسیار استادانه ساخته شده بودند استفاده می‌کرد. با این دستگاه‌ها امکان داشت، حجم آبی را که بر اثر انداختن جسمی در آن جابه‌جا می‌شود اندازه گرفت. بیرونی با این روش، توانست وزن مخصوص هجده فلز و سنگ گرانبها را به‌دست بیاورد. وزن مخصوص‌هایی که بیرونی به‌دست آورده بود با آنچه امروز دانشمندان به‌دست می‌آورند، بسیار نزدیک است.