عبور از نخست‌وزیر به رئیس‌جمهور در ترکیه

مردم ترکیه روز ۱۶ آوریل ۲۰۱۷ به تغییر ساختار سیاسی در این کشور رای دادند؛ در واقع «آری» گویان در برابر «نه» گویان با دو و اندی درصد رای بیشتر خواست خود را به کرسی نشاندند. از این پس در ترکیه رئیس‌جمهوری به تنهایی مامور تشکیل کابینه می‌شود و وزرای انتخابی وی دیگر نیاز به رای اعتماد از مجلس این کشور ندارند و تنها در برابر رئیس‌جمهوری پاسخگو خواهند بود. رئیس‌جمهوری به تنهایی مامور تشکیل کابینه می‌شود و نیازی به ارائه برنامه‌های دولتش به مجلس ندارد. بدین ترتیب دیگر چیزی به نام رای اعتماد وجود نخواهد داشت. این به معنای پایان قدرت نظارت و رسیدگی قوه‌ مقننه‌ این کشور بر قوه‌ مجریه است.

دستیابی به جایگاه فرماندهی کل قوای این کشور در کنار اختیارات اشاره شده، قدرتی فراتر از تمامی روسای‌جمهور این کشور به اردوغان خواهد داد؛ چراکه این اختیارات حتی در طول دوران حساس جنگ‌های کمال آتاتورک، بنیانگذار نظام جمهوریت در ترکیه نیز یکجا و به صورت قانونی به وی تنفیذ نشده بود.

سابقه تاریخی وجود حزب سیاسی در ترکیه به سال ۱۸۳۹ میلادی برمی‌گردد. در آن زمان بیشتر در قالب «جمعیت» و «اتحاد» گروه‌های سیاسی فعالیت می‌کردند، لکن حزب سیاسی به مفهوم امروزی بعد از فروپاشی امپراتوری عثمانی و تشکیل کشور جدیدی به نام ترکیه، پا به عرصه سیاسی این کشور نهاد. اولین حزب سیاسی مدرن ترکیه توسط آتاتورک در سال ۱۹۲۳ میلادی به نام حزب «جمهوری خلق» تاسیس شد. به‌خاطر انحصار سیاسی و حضور نظامیان در عرصه نظام سیاسی ترکیه حزب دیگری به‌وجود نیامد. اما مرگ آتاتورک از یکسو و بروز تحولات سیاسی در داخل از سوی دیگر منجر به ایجاد بستر لازم برای ظهور احزاب دیگر به‌ عنوان حزب رقیب شد. نخستین حزب مخالف در سال ۱۹۴۶ میلادی وارد عرصه رقابت‌‌های سیاسی با حزب حاکم «جمهوری خلق» شد. دخالت‌‌های متعدد نظامیان در سیاست در قالب کودتا و به دست گرفتن زمام امور کشور ازسوی آنها لطمات زیادی به پیکره توسعه سیاسی ترکیه وارد کرد. این امر بنا به دلایل بروز تحولات داخلی و اعتراضات گسترده مردمی و همچنین مخالفت‌های قدرت‌‌های فرامنطقه‌‌ای و مجامع بین‌‌المللی کم‌کم حضور ارتش در صحنه سیاسی کمرنگ شد. در حال‌حاضر احزاب متعددی در صحنه سیاسی ترکیه حضور دارند که می‌توان به احزاب جمهوری خلق، حزب دموکراتیک خلق‌ها، عدالت و توسعه، حرکت ملی، کارگر، حزب کمونیست ترکیه، حزب دموکرات و جوان و... اشاره کرد. هر حزبی برای حضور در لایه‌‌های قدرت ناگزیر به شرکت در انتخابات پارلمانی است که طبق قانون اساسی ترکیه هر حزب باید حداقل ۱۰ درصد از کل آرا را در سطح کشور به خود اختصاص دهد.

- منابع: روزنامه حریت، ایرنا، مهر