رواج کتاب و کتابخوانی در عصر آلبویه
یکی از نکات بارز دوران حاکمیت آلبویه بر بخشی از جهان اسلام، فضای تسامح و تساهلی بود که آنان، بهویژه در حوزه علم و دانش بر قلمرو حاکمیت خویش ایجاد کردند. در سایه این شرایط، پیروان مذاهب و اقوام مختلف در کنار هم با آزادی و آسایش به تحصیل، تدریس، تالیف، تصنیف، مذاکره و مبادله علوم عقلی و نقلی و فنون اسلامی و معارف بشری میپرداختند. بیشک نخستین ابزاری که برای اهل علم و دانش، مهم تلقی میشد و نقش موثری در رشد و شکوفایی فرهنگ و تمدن داشت، کتاب و کتابخانه بود. حاکمان، وزیران و حتی علما و دانشمندان آن عصر نیز از اهمیت چنین مقولهای، غافل نبودند.
یکی از نکات بارز دوران حاکمیت آلبویه بر بخشی از جهان اسلام، فضای تسامح و تساهلی بود که آنان، بهویژه در حوزه علم و دانش بر قلمرو حاکمیت خویش ایجاد کردند. در سایه این شرایط، پیروان مذاهب و اقوام مختلف در کنار هم با آزادی و آسایش به تحصیل، تدریس، تالیف، تصنیف، مذاکره و مبادله علوم عقلی و نقلی و فنون اسلامی و معارف بشری میپرداختند. بیشک نخستین ابزاری که برای اهل علم و دانش، مهم تلقی میشد و نقش موثری در رشد و شکوفایی فرهنگ و تمدن داشت، کتاب و کتابخانه بود. حاکمان، وزیران و حتی علما و دانشمندان آن عصر نیز از اهمیت چنین مقولهای، غافل نبودند.
به لحاظ ظاهری، کتابخانههای رسمی دوران آلبویه، دارای ساختمانی منظم بودهاند بهطوریکه جایگاه نگهداری کتابها از محل مطالعه آنها تفکیک میشده و برای نگهداری از کتابها، صندوقها و رفهای مخصوص دربسته و رحلهای ویژه، فراهم میشده است. عموما فهرستی هم برای مجموعه کتابهای هر بخش، تهیه میشده است، البته در قرن چهارم هجری، بسیاری از کتابخانههای جهان اسلام از چنین ویژگیهایی برخوردار بودهاند. شاید امتیاز و وجه ممیزه دوره آلبویه نسبت به بسیاری از دورههای دیگر، این باشد که در آن دوره، برای پیشرفت علم و دانش و توسعه فرهنگ و تمدن، از یک سو به نویسندگان و مولفان کتب، اهمیت مضاعفی داده میشد که در سایه آن ارزشمندترین و نفیسترین کتابها در زمینه علوم و ادبیات، تالیف و تدوین شد و از سوی دیگر، به تشویق، پخش و رواج کتب نوشته شده، میپرداختند که در نتیجه، بازار وراقان و کتاب فروشان، گسترش پیدا میکرد. از طرف دیگر، برای نگهداری و خدماترسانی کتابها، اهتمام ویژهای صورت میگرفت که در سایه آن مجهزترین و مجللترین کتابخانهها و گنجینههاى علمی، ساخته و تاسیس شد.
منبع: ذکرالله محمدی، محسن پرویش، «جایگاه و اهمیت کتاب و کتابخانه در عصر آلبویه و نقش آن در تولید علم و دانش»، مطالعات تاریخ اسلام، 1390: صص127-150.
ارسال نظر