رواج چوب و فلک

گروه تاریخ و اقتصاد: آنچه بیشتر رواج دارد چوب و فلک است؛ بدین‌طریق که مقصر را به پشت خوابانده هردو پای او را در فلک می‌گذارند و دو نفر فراش دو انتهای فلک را به دست می‌گیرند و چهار نفر میرغضب دو به‌دو در جلو و عقب مقصر ایستاده ترکه‌های‌ تری را به کف پای مقصر می‌زنند. گاهی هم به مقصر ترحم کرده جوراب را از پایش در نمی‌آورند ولی غالبا پاهای او را برهنه می‌کنند تا چوب به کف پای او بخورد. رئیس میرغضبان به‌داد و فریاد و گریه و زاری مقصر اعتنایی ندارد و پیوسته به زیردستان امر می‌کند که محکم‌تر بزنید و چون دید چوب‌ها خرد شده‌اند دسته ترکه‌های دیگری را به زیردستان تقسیم می‌کند؛ زیرا همیشه مقدار زیادی از آنها را در حوض دارالحکومه ذخیره کرده است.

در آب ریختن ترکه‌ها برای این است که خشک نشوند و همیشه تروتازه و چسبنده باشند. هرگاه مقصر یا بستگان او پولی به میرغضبان بدهند، آنها هم در عوض به تخفیف مجازات پرداخته و چوب‌ها را طوری می‌زنند که کمتر به پای مقصر بخورد یعنی بیشتر ترکه‌ها را به چوب فلک می‌زنند. البته این تخفیف مجازات متناسب با کمی و زیادی پولی است که میرغضبان به‌عنوان مداخل می‌گیرند. به مناسبت کاپیتولاسیون بین دولت ایران و دولت فرانسه، چنین به نظر می‌رسد که هرکس از ایرانیان که به داشتن نشان «لژیون دونر» مفتخر باشد از چوب و فلک معاف است و به همین‌جهت است که غالب افسران و وزرا و حتی اعضای خانواده سلطنتی درصدد گرفتن این نشان افتخاری هستند تا از چنین مجازاتی معاف باشند.

- سفرنامه از خراسان تا بختیارى‏، هانرى رونه دالمانى، ترجمه: محمد على فره وشى‏، تهران: امیر کبیر، 1335، ص37