زادروز مخترع رادار

گروه تاریخ و اقتصاد: رابرت واتسون وات در ۱۳ آوریل سال ۱۸۹۲ در اسکاتلند به دنیا آمد. او مخترع رادار و یکی از پیشگامان این صنعت است. یک محقق و روزنامه‌نگار درباره او چنین نوشته است: «وقتی در سال ۱۹۵۱ با سررابرت واتسون وات روبه‌رو شدم او را شخصی قوی بنیه و سالم یافتم که آثار شهامت اخلاقی و اعتماد به‌نفس از وجنات طرز سخن گفتنش هویدا بود. سررابرت واتسون وات پنجمین پسر یک نجار اسکاتلندی بود که در شهر برچین اقامت داشت. رابرت پس از چندی که با کمال موفقیت تحصیلات خود را ادامه داد یک روز به رئیس مدرسه‌اش اظهار کرد که می‌خواهد وارد رشته ریاضیات و مکانیک شود ولی رئیس مدرسه او را تشویق کرد که رشته روزنامه‌نگاری را انتخاب کند. رابرت به کمک پشت کار و جدیت در تحصیل چند جایزه کسب کرد و توانست وارد دانشگاه شهر دندی شود؛ هنوز تحصیلاتش را به پایان نرسانده بود که در یکی از دبیرستان‌های آن شهر به تدریس علم فیزیک پرداخت ولی پس از اندک مدتی به وی پیشنهاد شد که در اداره هواشناسی سازمان هوایی پادشاهی در شهر فارن بارو مشغول شود با آنکه رابرت مطمئن نبود که این شغل با تحصیلات وی جور باشد و از طرف دیگر اساسا علم هواشناسی را از علوم دقیق و مثبت مانند علوم فیزیک و شیمی نمی‌دانست معذلک آن شغل را پذیرفت و در نتیجه سرنوشت آینده خود را تعیین کرد.

اختراع رادار، نام سر رابرت واتسون وات را بر سر زبان‌ها انداخت. از طرف دولت انگلیس مشاغل مهمی به وی سپرده شد و در چند وزارتخانه به مقام مشاور علمی منصوب شد. روزی که من او را ملاقات کردم، آقای واتسون وات در پشت میز مدیریت شرکت مشاورات علمی و فنی «رابرت واتسون وات و شرکا» نشسته بود. یکی از شعب فعالیت‌های شرکت مزبور در رشته الکترونیک بود که از سال ۱۹۴۵ در قسمت‌های مختلف علمی و صنعتی اهمیت روز افزون یافته و اینک در کلیه امور فنی و صنعتی از قبیل چراغ‌های عبور و مرور، تلویزیون، تولید محصولات کلی و حتی تحقیق در باکتری‌ها و ... مورد استفاده قرار گرفته بود. یکی از مشتریان مهم شرکت سر رابرت بزرگ‌ترین استودیوی فیلمبرداری بریتانیا بود که احتیاج فراوان به انواع دستگاه‌های الکترونیک داشت. از طرف دیگر رادار در ایام صلح نیز به طرق گوناگون مورد استفاده قرار گرفت که مهم‌ترین آنها هدایت کشتی‌ها هنگام مه و ابر و جلوگیری از خطر تصادف کشتی‌ها با یکدیگر بود. بندر «داگلی» در جزیره «مان» اولین بندری بود که در زمان صلح به دستگاه رادار مجهز شد. پس از آن نوبت به بندر لیورپول رسید. علاوه بر این از انواع دستگاه‌های رادار مرتبا در هوانوردی استفاده می‌شود و تقریبا تمام فرودگاه‌های مهم جهان مجهز به یک دستگاه رادار هستند. دیگر امروزه مسافرت‌های طولانی و عبور از اقیانوس‌های پهناور با هواپیماهایی که فاقد دستگاه رادار باشند کاری خطرناک محسوب می‌شود. فرصتی پیدا کرده از آقای سررابرت واتسون پرسیدم:

- درباره آینده اختراع رادار چه فکر می‌کنید؟

لبخند بر لب سررابرت واتسون وات نشست. گفت: خیلی مطالب است که به‌خاطرم می‌گذرد اما نمی‌توانم چیزی درباره‌شان بگویم. البته تردیدی نیست که در آتیه باید به کمک رادار موضوع هوانوردی خیلی امن و بی‌خطر شود. مثلا باید با استفاده صحیح از رادار احتمال وقوع خطراتی از قبیل تصادف دو هواپیما به کوه یا فرا رسیدن توفان‌های سخت به کلی برطرف شود. همچنین باید هنگام فرود آمدن هواپیما در زمین‌های عادی و پیدا کردن محل‌های مناسبی برای نشستن هواپیما در میان مه و تاریکی از رادار کمک فراوان گرفت. اکنون هواپیماها برای این دو منظور فقط در ارتفاع (۲۰۰) پا از زمین می‌توانند از حساسیت دستگاه رادار خود استفاده کنند ولی شاید وقتی که کتاب شما برای چاپ حاضر شود این مساله مهم نیز توسط علما حل شده باشد.

خوب حالا بفرمایید چه نقشه‌هایی برای زندگی شخصی در پیش دارید؟

هر کاری که پیش آید به جز قبول بازنشستگی و کناره‌گیری از کار. من در تمام ادوار عمرم با کار خوشبخت بوده‌ام. در میان لحظاتی خطیر با ملتی بزرگ به سر برده‌ام و از وقوع جنگ و وحشت حاصله از آن رنج بی‌پایان برده‌ام. امیدوارم روزی برسد که اقوام جهان به جای مجادله و خصومت درباره چیزهای معدودی که مورد اعتراض و اختلاف آنها است، دور هم جمع شوند و با گفت‌وگو و مصالحه اختلافات خود را مرتفع کنند.» این مخترع بزرگ سرانجام در ۵ سپتامبر سال ۱۹۷۳ چشم بر جهان فروبست.