آغوشی گشاده به روی همه مردم مصر

نویسنده: دکتر ولید فارص

اشاره: دکتر ولید فارص مشاور کنگره‌ ایالات متحده درباره‌ خاورمیانه و مولف کتاب «انقلاب آینده: مبارزه برای آزادی در خاورمیانه» است. رییس‌جمهور برگزیده، محمد مرسی، رهبر حزب «عدالت و آزادی»، یکی از شاخه‌های اخوان المسلمین است و بنابراین می‌خواهد تا شعارهای سیاسی حزب خود و اصول ایدئولوژیک اخوان‌المسلمین را پیاده‌سازی کند. این دو به باور حامیان و مخالفان او، چارچوب ریاست‌جمهوری وی را تشکیل خواهند داد. اما مرسی نسبت به بسیاری از واقعیت‌های مصر امروز، یعنی مصر پس از مبارک، آگاه است. به نظر من، مرسی ابتدا شیوه‌ای عملگرایانه پیش خواهد گرفت، اما به تدریج تلاش خواهد کرد تا مجموعه‌ اهداف بنیادی خود را پیاده‌سازی کند و دولتی اسلام‌گرا تشکیل دهد. او نمی‌تواند اهداف درازمدت جنبشی را وانهد که به آن تعلق دارد و از اواخر دهه‌ ۱۹۲۰ تا همین امروز به‌طور مداوم حضور داشته است، اما بسیاری از این اهداف ممکن است واکنش‌های شدید بین‌المللی را در پی داشته باشند.

اگر مرسی دولتی گسترده تشکیل دهد که بتواند همه‌ گرایش‌های سیاسی و مذهبی را در خود بگنجاند و سیاست، هنر و فرهنگ را با پلورالیسم پیش برد، آنوقت می‌تواند بستر و چارچوب مناسب برای گفت‌و‌گویی بی‌سابقه در مصر فراهم آورد. حزب او باید بتواند همچون روشی که حزب آ.ک.پ ترکیه پیش گرفت، ابتدا خود و سپس اخوان‌المسلمین در مقام یک کل را اصلاح کند. به این ترتیب، مرسی خواهد توانست مصر را متحد کند و به مشکلات عمیق این کشور پاسخی درخور بدهد. اما شاید مرسی به عملگرایی سیاسی دلخوش کند و از آن پیشتر نرود و دیگر سراغی از پلورالیسم نگیرد. شاید با ارتش مذاکره کند، اما از دست زدن به اصلاحات استراتژیک شانه خالی کند. در این صورت اپوزیسیون متحد نخواهد شد و شکاف‌ها عمیق‌تر خواهند شد.

کلید موفقیت مرسی اصلاحاتی است که ابتدا از درون خود جنبش اسلام‌گرا برخیزد و سپس به یک دموکراسی بینجامد. سال‌های آتی نشان خواهد داد آیا این تصمیم تاریخی از سوی مرسی اتخاذ می‌شود یا خیر.