«دنیای‌اقتصاد» شرایط تولید محصولات استراتژیک را بررسی می‌کند
کشاورزان تمایلی به کشت ندارند
یکی، دو ماه پیش بود که انجمن‌ها و تشکل‌های حوزه کشاورزی نسبت به ورود و توزیع نهاده‌ها اعتراض داشتند و برای نمونه پیگیر بیش از سه میلیون تن نهاده دامی گمشده بودند که راه به جایی نبردند و همان‌طور که پیش‌بینی کرده بودند این نهاده‌ها به انبارها رفته و توسط دلالان به قیمت ارز آزاد فروخته می‌شود. گرانی یکباره کود کشاورزی تا ۵ برابر قیمت سال پیش ضربه‌ای به فعالان حوزه کشاورزی داشت تا جایی که سیدجعفر حسینی، مشاور عالی نظام صنفی کشاورزی در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر آن را شوک سنگین به کشاورزان نامید. از سوی دیگر قیمت اعلامی دولت برای خرید محصولات استراتژیک نسبت به هزینه تولید بسیار پایین است و در سال جهش تولید، کشاورزان رغبتی به تولید کالاهای استراتژیک ندارند.
پس از سال‌ها طبق وعده مسوولان، وزارت جهادکشاورزی قرار بود فاز اول طرح الگوی کشت از پاییز آغاز شود؛ برنامه‌ای که به گفته تولیدکنندگان با هزینه‌های بالای نهاده‌های تولید و نرخ‌های ناعادلانه خرید تضمینی ابلاغ شده، اجرایش بعید به نظر می‌رسد.
حسینی، در واکنش به افزایش قیمت انواع کود و سموم شیمیایی می‌گوید: کشاورزان در چند سال اخیر به امید بهبود شرایط، نسبت به سال قبل اقدام به کشت می‌کردند ولی متاسفانه سال به سال وضعیت بدتر شده در حدی که امسال با توجه به افزایش ۵ برابری قیمت کودهای شیمیایی فسفاته و پتاسه و افزایش حدود ۳ تا ۵ برابری سموم به‌عنوان مولفه‌های مهم تولید، کشاورزان دیگر قادر به ادامه کار و کشت گندم، کلزا، چغندر و دیگر محصولات استراتژیک کشاورزی نیستند.
خرید ارزان دولت
وی از نرخ ناعادلانه شورای اقتصاد برای خرید تضمینی محصولات استراتژیک کشاورزی در آستانه فصل کشت انتقاد می‌کند: چگونه است که شورای اقتصاد قیمت تضمینی خرید محصولات کشاورزی را با در نظر گرفتن مصلحت بودجه‌ای به‌صورت قطره‌چکانی افزایش می‌دهد اما قیمت کودهای شیمیایی فسفاته و پتاسه به‌صورت ناگهانی تا پنج برابر گران می‌شود؟
افزایش شدید قیمت انواع کود شیمیایی همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد، موجب شده کشاورزان تمایلی به خرید این اقلام نداشته باشند؛ این مساله نگرانی درباره میزان تولید محصولات استراتژیک را افزایش داده است. چرا که خاک کشورمان خاکی ضعیف و فقیر از نظر مواد آلی است و برای آنکه کمیت و کیفیت محصول در حد قابل قبولی باشد، کشاورزان باید حتما در هنگام کشت از میزان مشخصی کود شیمیایی برای غنی کردن خاک استفاده کنند. بر همین اساس است که کاهش خرید کود شیمیایی از سوی کشاورزان، زنگ خطری جدی درباره کمیت و کیفیت تولید محصولات استراتژیک است. مصرف کودهای شیمیایی باعث بهبود کیفیت و افزایش تولید محصولات کشاورزی می‌شود و یک انتخاب نیست بلکه یک ضرورت است. به همان اندازه که مصرف بیش از حد کود ضرر دارد، مصرف کمتر از حد استاندارد هم به‌شدت به تولید آسیب می‌زند.
حسینی ادامه می‌دهد: ۵ برابر شدن قیمت کود شیمیایی نتیجه‌اش این خواهد بود که تولید به‌شدت افت می‌کند و خودکفایی در تولید محصول مهمی مثل گندم از دست می‌رود.
وی می‌افزاید: با توجه به گرانی کودهای فسفاته و پتاسه استقبال کشاورزان از مصرف این کودها کاهش چشمگیری داشته و این مساله باعث می‌شود در سال آینده محصولات تولیدی هم از نظر کمی با کاهش تولید مواجه شود و هم از نظر کیفی، کیفیت محصولات پایین بیاید. بنابراین در بیشتر محصولات استراتژیک نیازمان در داخل تامین نمی‌شود و مجبور به واردات آن با قیمت‌های بالاتر خواهیم بود.
محمدشفیع ملک‌زاده، رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی کشور درباره گرانی کود و روی‌گردانی کشاورزان از تولید محصولات اساسی می‌گوید: در جریان بازدیدی که اخیرا از انبارهای کارگزاری‌ها و تعاونی‌ها داشتم، مشاهده کردم انبارها در شرایط بسیار نامطلوبی قرار دارند و حتی یک کیسه کود فسفاته و پتاسه در انبارها نبود. وقتی درباره علت خالی بودن انبارها سوال کردم، گفتند؛ چون کشاورزان درخواست خرید کود ندارند، کارگزاری‌ها و تعاونی‌ها کود نمی‌آورند.
وی تصریح می‌کند: متاسفانه در شرایط فعلی، امکان تداوم خودکفایی تولید گندم وجود ندارد. خاکی که در کشور ما زیر کشت گندم می‌رود بسیار فقیر و حتی بیشتر از کودی که به آن داده می‌شد نیازمند کود و مواد آلی است. بنابراین اگر کود هم به زمین داده نشود شرایط بدتر خواهد شد.
ملک‌زاده تاکید دارد: با این شرایط عملکرد تولید گندم حداقل ۵۰ درصد کاهش می‌یابد. البته در همه محصولات استراتژیک باید منتظر این امر باشیم اما در گندم وضوح بیشتری خواهد داشت.
این فعال بخش‌خصوصی معتقد است: با این شرایط خرید گندم به ۴ تا ۵ میلیون تن هم نمی‌رسد و دولت برای سال آینده ناچار به واردات ۱۰ میلیون تن گندم خواهد بود که هزینه‌های گزافی را به کشور تحمیل خواهد کرد.
ارز دولتی در زمین کشاورزی
وی با اشاره به اینکه دولت افزایش سرسام‌آور قیمت کودهای شیمیایی را در نرخ اعلامی برای خرید تضمینی گندم لحاظ نکرده، می‌گوید: تعیین قیمت 4هزار تومانی برای گندم باعث می‌شود سطح زیر کشت به‌شدت کاهش پیدا کند چراکه قبلا تجربه داشتیم کشاورزان گندم کاشته بودند و سبز شده بود و وقتی دولت قیمت پایینی را اعلام کرد آنها محصول خود را شخم زدند و محصول دیگری به جای آن کاشتند. انبارهای وزارت جهادکشاورزی پر از کود فسفاته است اما کسی این کودها را نمی‌خرد، بنابراین از نظر عملکرد نیز تولید به‌شدت افت می‌کند، ضمن اینکه امسال علاوه بر سطح زیر کشت با کاهش عملکرد نیز مواجه هستیم.
به گفته ملک‌زاده، متوسط هزینه تولید گندم ۲۰۰ درصد بالا رفته، به‌عنوان مثال سمی که در تیر و خرداد کیسه‌ای ۶۵ هزار تومان بوده به ۲۸۰ هزار تومان رسیده است و دولت ادعا می‌کند قیمت گندم را ۶۰ درصد افزایش داده، این در حالی است که سال گذشته هم قیمت حداقل هزار تومان کمتر از نرخ واقعی اعلام شد.
وی معتقد است: با این کار، خرید نهاده‌های گران‌قیمت را به کشاورز تحمیل و چیزی شبیه به نقش واسطه‌ها و دلالان سلف‌خر میادین تره‌بار، کشاورزان زحمتکش را به بهانه تامین نقدینگی وادار به خرید نهاده و ادامه تولید کردیم ضمن اینکه در پایان ۱۲ درصد سود وام را هم به پای کشاورز می‌نویسیم.
اخیرا وزارت جهادکشاورزی اعلام کرده به کشاورزان، کشاورزکارت می‌دهد و بر اساس میزان سطح زیر کشت برای هر هکتار به کشاورز 2 میلیون تومان وام برای خرید کود و سم پرداخت می‌کند. کشاورزان اما تاکنون رغبتی به تهیه این کارت نداشته‌اند.
ملک‌زاده می‌افزاید: کشاورزکارت در صورتی ارزش دارد که از طریق آن مابه‌التفاوت قیمت کودهای حمایتی و آزاد به‌عنوان یارانه مستقیم تولید به کشاورز پرداخت شود و نهاده‌ها هم تک‌نرخی شوند تا هیچ‌گونه رانت و فسادی ایجاد نشود و البته کشاورزان نباید بازپرداختی داشته باشند.
وی تصریح می‌کند: در غیر‌این صورت شک نکنید با این اقدام وزارت جهادکشاورزی اعتبار خود را نزد کشاورزان از دست خواهد داد. در شرایطی که قیمت یک کیسه کود از حدود ۸۰ هزار تومان به ۵۰۰ هزار تومان و حتی بیشتر از این رقم رسیده؛ با پرداخت وام ۲ میلیون تومانی برای هر هکتار آن هم با نرخ بهره ۱۲ درصد مشکلی از کشاورزان حل نمی‌شود.
