شیوه ارائه نهاده‌های یارانه‌ای حاشیه‌ساز شد
اختلاف‌نظر تشکل‌های مرتبط با صنعت مرغ
در ماه‌های اخیر به‌دلیل نوسان و تاخیر در تخصیص ارز، خرید و واردات نهاده‌های دام و طیور از جمله کنجاله سویا و ذرت از کشورهای مختلف با مشکل روبه‌رو شده بود بنابراین بخش قابل‌توجه نهاده‌های طیور که باید از طریق ارز رسمی و دولت در اختیار این صنعت قرار می‌گرفت، عملیاتی نشد.
به گفته برخی تولیدکنندگان تنها نزدیک ۳۰ درصد نهاده‌های موردنیاز با ارز رسمی و بقیه از طریق بازار آزاد با نرخ‌های نجومی تامین می‌شود که همین امر موجب ضرر و زیان هنگفت تولیدکنندگان صنعت طیور کشور شده است.
اکنون قیمت هر کیلوگرم کنجاله سویا در بازار آزاد نزدیک ۱۵ هزار تومان و ذرت حدود سه هزار و ۵۰۰ تومان است که تولیدکنندگان ناچارند نزدیک ۷۰ درصد نیاز خود را تنها در بخش تامین نهاده‌ها از این بازار تامین کنند.
این درحالی است که از اواسط شهریور ماه امسال ترخیص یک‌میلیون و ۶۰۰ هزار تن نهاده‌های دامی در بندر امام خمینی(ره)، بندرعباس و چابهار به‌طور همزمان کلید خورده و بارگیری به سمت استان‌ها انجام شد.
طی دو ماه گذشته ۴۵۰ میلیون یورو به شرکت پشتیبانی امور دام اختصاص یافت که موجب شد علاوه بر حفظ ذخایر نهاده‌های دامی، خرید در قالب ۳۰ کشتی از کشورهای هند و برزیل انجام شود.
اخیرا نهادهای وارد نشده است
مجید موافق قدیری در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر درباره اینکه چرا به‌رغم اینکه هفته گذشته شرکت پشتیبانی امور دام اعلام کرد نهاده وارد کشور شده و درحال توزیع در استان‌ها است، تغییری در وضعیت بازار نهاده‌ها ایجاد نشده و قیمت‌ها همچنان روند صعودی دارد؟، اظهار کرد: محموله حدود ۲۰۰هزار تنی کنجاله سویای شرکت پشتیبانی که در انبارهای بندر حضرت امام(ره) موجود است مربوط به واردات ماه‌های گذشته بوده که ارز آن به‌تازگی توسط بانک‌مرکزی تامین شده است.
وی اضافه کرد: بنابراین به‌نظر می‌رسد اخیرا نهادهای وارد نشده و چهار کشتی کنجاله سویای هند مربوط به حواله‌ای است که خریدار، کالا را ارسال نکرده و به‌تازگی روپیه هند دریافت کرده‌اند که از هند کنجاله سویا خریداری کنند که دو کشتی در راه و دو کشتی نیز درحال بارگیری است، بنابراین شرکت پشتیبانی صرفا مبادرت به فروش ذخیره استراتژیک کرده و این اقدام اثر بخشی چندانی نیز نداشته است.
این فعال بخش‌خصوصی تصریح کرد: به اعتقاد بنده اگر می‌خواهیم عطش بازار در زمینه کنجاله سویا فروکش کند باید حداقل ۵۰۰ هزار تن کنجاله سویا در این ماه به بازار عرضه شود و متاسفانه این میزان موجودی نداریم. اگر عرضه در این ماه به اندازه کافی صورت نگیرد این میزان در ماه بعد به ۶۵۰ هزار تن افزایش می‌یابد.
توزیع ارز رانتی و سلیقه‌ای
قدیری در بخش دیگری از سخنان خود ادامه داد: نکته قابل‌توجه در این میان توزیع رانتی ارز است و اینکه ارز به‌صورت سلیقه‌ای به نهادهای دولتی و وابسته‌های دولت تخصیص داده شده است، ضمن اینکه تجربه نشان داده دولت بازرگان خوبی نیست و همین اقدامات مشکل را هم دوچندان کرده است. ما معتقدیم اگر دولت می‌خواهد این مشکل حل شود باید به بخش‌خصوصی واقعی اهمیت دهد و از تجربیات آنها استفاده کند.
وی اضافه کرد: با توجه به اینکه الگوی خرید نهاده‌ها در بازار جهانی براساس فصول سال است، تزریق قطره‌چکانی ارز درحال‌حاضر، نظام متعارف خرید خارجی و تجارت بین‌المللی کشور را درخصوص نهاده‌های دامی تولید خوراک دام به‌هم زده و بهای تمام‌شده کالای خریداری شده نسبت به شیوه‌های تخصصی بسیار بالاتر رفته و در نتیجه جذابیت بازار برای فعالیت‌های تجاری سالم و رسمی کاهش پیدا کرده و همین موضوع کافی است تا شرایط فضای سالم تجارت را تحت‌تاثیر قرار دهد.
وی درباره میزان توزیع نهاده‌ها در کشور نیز افزود: متاسفانه با توجه به اینکه کالا از بنادر توزیع نمی‌شود آمار دقیق نیاز و توزیع را نداریم ولی با توجه به افت شدید قیمت جوجه و قیمت بالای نهاده‌های دامی در بازار غیررسمی، می‌توان این تحلیل را داشت که بازار به‌شدت کوچک شده به‌طوری که جوجه یک‌روزه قابل جذب نیست، ضمن اینکه برای همین بازار کوچک هم نهاده دامی به اندازه کافی موجود نیست که قیمت‌ها به‌شدت بالا رفته است.
صنعت پروتئین در آستانه ورشکستگی
قدیری تصریح کرد: بنابراین می‌توان گفت عملا صنعت پروتئین و مهم‌ترین حلقه زنجیره تامین پروتئین که همان صنعت خوراک دام است، کارکرد اقتصادی خود را از دست داده و در حال ورشکستگی است.
وی با بیان اینکه حضور دولت به‌عنوان قانون‌گذار، ناظر و حامی در کل زنجیره تامین می‌توانست اثرگذار باشد، گفت: دولت با دخالت مستقیم در واردات و رقابت با وارد‌کنندگان و تضعیف آنها در یک برهه زمانی اقدام نادرستی کرد که موجب بر هم زدن آرامش بازار شد.
این فعال بخش‌خصوصی ادامه داد: ما معتقدیم حضور دولت به‌عنوان رقیب در هر بخش از صنعت بدون‌شک آسیب‌زاست حتی در شرایط جنگی و تحریمی این اقدامات می‌تواند وضعیت را بدتر کند. کما اینکه سهم دولت در همین شرایط تحریم و رانتی هیچ وقت به کارآمدی بخش‌خصوصی نبوده و حتی تجربه کشورهای توسعه‌یافته هم نشان داده راهی که می‌رویم به بن‌بست ختم می‌شود.
قدیری همچنین درباره اینکه وزارت جهاد کشاورزی خبر از اصلاح ایرادات سامانه بازارگاه داده، درحال‌حاضر وضعیت این سامانه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟،گفت: رصد و پایش حق دولت است و ما هم تایید می‌کنیم. اما هیچ‌گاه سامانه‌ای انحصاری که توسط یک بخش غیرصنفی توسعه پیدا کند، نمی‌تواند جایگزین مکانیزم رقابتی و خود تکامل‌یافته چندصد ساله بازار شود. هیچ سامانه انحصاری موفق نخواهد بود حتی این سامانه جدیدی که ماه‌هاست فقط «حرف» آن مطرح است و به‌دلیل ایراداتی که دارد عملا نمی‌تواند موثر واقع شود.
وی تصریح کرد: برای رفع این مشکل باید دولت نقش خود را به‌عنوان ناظر و قانون‌گذار بر توسعه سامانه‌های موازی تعریف کند تا ساختار تکاملی سریع‌تر در این سامانه‌ها اتفاق بیفتد و به رفع مشکل کمک شود.
قدیری در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه از ابتدای امسال تا ۱۵ شهریور ماه سال‌جاری ۳۷۱ هزار و ۲۳۲ تن کنجاله سویا به ارزش ۱۴۸ میلیون و ۱۳۳ هزار و ۹۸۸ دلار وارد کشور شده است، گفت: ۴ میلیون و ۴۳۱ هزار و ۹۲ تن ذرت به ارزش یک میلیارد و ۷۰ میلیون و ۹۵۹ هزار و ۹۶۳ دلار وارد شده همچنین میزان واردات جو نیز از ابتدای فروردین تا ۱۵ شهریور ماه سال‌جاری به کشور ۸۵۵ هزار و ۴۱۵ تن به ارزش ۲۱۴ میلیون و ۷۷۲ هزار و ۷۳۰ دلار بوده است.
هفت هزار تن بارگیری روزانه نهاده‌ها از بنادر
به گفته «محمدرضا طلایی» مدیرعامل شرکت پشتیبانی امور دام کشور روزانه بین ۶ تا ۷ هزار تن نهاده دامی به استان‌ها بارگیری و ارسال می‌شود که از این هفته قرار است این رقم به روزانه ۱۲ هزارتن برسد.
وی براین باور است که با ورود جدید نهاده‌هایی همچون کنجاله سویا و ذرت نهاده‌های مورد نیاز صنعت تامین می‌شود و مشکلی در این خصوص نیست.
بنابراین تغییر در ذائقه طیور علاوه بر افزایش چند برابری سایر هزینه‌های تمام‌شده تولید از جمله دارو، واکسن، بیمه و انرژی، مشکلات عدیده‌ای برای این بخش به‌وجود آورده است که هزینه تمامی این مشکلات را تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نهایی می‌پردازند و دلالان از این زنجیره ضرر و زیان مستثنی هستند.
تغذیه نامناسب علت همنوع‌خواری طیور
اخیرا فیلم‌هایی در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته شده بود که برخی مرغ‌ها در یک مرغداری، به همنوع‌خواری روی آورده و مرغ‌های ضعیف‌تر را می‌خوردند.
«محمدعلی کمالی» مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونی‌های مرغداران گوشتی ایران پریروز در گفت‌وگو با «ایرنا» گفته بود: کمبود دان، تغذیه نامناسب و گرسنگی عامل اصلی همنوع‌خواری در بین جوجه‌ها و مرغ‌ها شده که با ورود نهاده‌های دامی جدید امیدواریم این مشکل برطرف شود.
وی افزود: به‌دلیل افزایش قیمت نهاده‌های طیور همچون کنجاله سویا و ذرت، تولیدکنندگان امکان ارائه جیره غذایی مناسب به طیور را ندارند، بنابراین کمبود تغذیه باعث شده مرغ‌ها و جوجه‌ها اقدام به همنوع‌خواری کنند. مدیرعامل اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی ایران اظهار کرد: این درحالی است که نهاده‌های دام و طیور با نرخ ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومان خریداری و وارد کشور می‌شود بنابراین باید هر کیلوگرم کنجاله سویا با قیمت ۲ هزار و ۴۵۰ تومان و ذرت یک هزار و ۵۰۰ تومان به‌دست تولیدکنندگان برسد.
کمالی تصریح کرد: با توجه به گرانی و کمبود نهاده‌های طیور، مرغداران نمی‌توانند جیره غذایی مناسب را برای طیور تهیه کنند، بنابراین از حداقل جیره استفاده می‌کنند که موجب چنین معضلاتی در واحدهای تولیدی شده است.
وی با بیان اینکه طیور در اثر گرسنگی جوجه‌ها و مرغ‌های ضعیف‌تر را به مصرف می‌رسانند، اضافه کرد: این ابتدای همنوع‌خواری در بین طیور به‌دلیل کمبود دان است و ادامه این روند باعث تلفات جدی در واحدهای تولیدی خواهد شد که به‌طور قطع، موجب کاهش تولید در ماه‌های آتی می‌شود.
مدیرعامل اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی ایران با بیان اینکه اکنون به‌دلیل کمبود و گرانی نهاده‌های طیور در بازار مرغداران علاوه بر کمبود نقدینگی، انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری ندارند، گفت: به‌طور قطع، تعادل تغذیه‌ای یک مولفه مهم در تولید به‌شمار می‌رود که کمترین تغییری در آن می‌تواند آسیب‌های جدی به تولید وارد کند.
کمالی بر این باور است که شیوع همنوع‌خواری می‌تواند واحدهای تولیدی را مستعد درگیری با بیماری‌های مختلف طیور سازد که هزینه‌های هنگفتی را برای تولیدکنندگان در پی خواهد داشت.
وی با بیان اینکه درحال‌حاضر ۷۰ درصد نهاده‌های طیور از بازار آزاد تامین می‌شود، گفت: بنابراین با نرخ آزاد نهاده‌ها باید هر کیلوگرم مرغ زنده حدود ۱۸ هزارتومان درب واحدهای تولیدی خریداری شود درحالی که اکنون قیمت هر کیلوگرم مرغ زنده درب واحدهای تولیدی به‌طور میانگین بین ۱۲ هزار و ۳۰۰ تا ۱۲ هزار و ۵۰۰ تومان است، یعنی تولیدکنندگان این محصول روی هر کیلوگرم تولید خود روزانه بیش از ۲ هزار تا ۲ هزار و ۵۰۰ تومان با نهاده‌های با نرخ مصوب و ۵ تا ۶ هزارتومان با نهاده‌های نرخ آزاد ضرر می‌دهند.
به گفته وی، این به آن معناست که این محصول با قیمت کمتر از نرخ مصوب ۱۵ هزار تومان ستاد تنظیم بازار کشور است.
مرغ کالای لاکچری نیست
«حبیب اسدالله‌نژاد» نایب‌رئیس کانون انجمن صنفی مرغداران گوشتی نیز در گفت‌وگو با «ایرنا» گفت: وعده‌های چند ماه گذشته در تامین نهاده‌های دامی محقق نشد که همین امر صنعت طیور را با چالش جدی روبه‌رو کرد.
وی با بیان اینکه مرغ یک کالای لاکچری نیست، اظهار کرد: با افزایش قیمت تمام‌شده محصول، نرخ گوشت مرغ افزایش یافته به‌طوری که اکنون با پایین آمدن توان خرید مردم، تقاضای این محصول نیز افزایش پیدا کرده است. نایب‌رئیس کانون انجمن صنفی مرغداران گوشتی ایران براین باور است که بخش عمده سبد خانوار ایرانی را مصرف مرغ تشکیل می‌دهد و باید تلاش کنیم این محصول از سبد خانوار حذف نشود.
اسدالله‌نژاد افزود: امیدواریم با ورود نهاده‌های جدید در سامانه بازارگاه مشکل صنعت طیور هر‌چه سریع‌تر برطرف شود.
سامانه بازارگاه و نگرانی نشت اطلاعات
هر چند سامانه بازارگاه می‌تواند به شفافیت بازار در شرایط چندنرخی بودن ارز و به تبع چندنرخی شدن نهاده‌ها منجر شود، ولی در عین حال این نگرانی را همراه خود دارد که شرکت‌های توزیع‌کننده، اطلاعات مشتریان رقیب خود را برای شرایط بازار بعدی ذخیره کنند.
مطابق رویه این سامانه، هر شرکت توزیع‌کننده باید اطلاعات مشتریان خود را از طریق تشکل مرتبط در سامانه بارگذاری کند. اطلاعاتی که اگر چه در شرایط فعلی و کمبود نهاده‌ها، اهمیت چندانی ندارد و هر توزیع‌کننده، به میزان سهمیه‌ای که دریافت می‌کند، با صف خریدار مواجه می‌شود، ولی بعدها که بازار به حالت تعادل برگردد، این اطلاعات می‌تواند در رقابت بین شرکت‌های توزیع‌کننده موثر واقع شده و آنچه اصطلاحا مشتری‌دزدی نامیده می‌شود، به شکل پررنگ‌تری کلید بخورد.
مجید موافق قدیری
رئیس‌انجمن خوراک دام و طیور و آبزیان ایران
به‌نظر می‌رسد اخیرا نهادهای وارد نشده و ۴ کشتی کنجاله سویای هند مربوط به حواله‌ای است که خریدار، کالا را ارسال نکرده و به‌تازگی روپیه هند دریافت کرده‌اند. اگر می‌خواهیم عطش بازار در زمینه کنجاله سویا فروکش کند باید حداقل ۵۰۰ هزار تن کنجاله سویا در این ماه به بازار عرضه شود و متاسفانه این میزان موجودی نداریم
محمدعلی کمالی
مدیر عامل اتحادیه تعاونی‌های مرغداران گوشتی
کمبود دان، تغذیه نامناسب و گرسنگی عامل اصلی همنوع‌خواری در بین جوجه‌ها و مرغ‌ها شده که با ورود نهاده‌های دامی جدید امیدواریم این مشکل برطرف شود. به‌دلیل افزایش قیمت نهاده‌های طیور همچون کنجاله سویا و ذرت، تولیدکنندگان امکان ارائه جیره غذایی مناسب به طیور را ندارند.
حبیب اسدالله‌نژاد
نایب رئیس کانون انجمن صنفی مرغداران گوشتی ایران
بخش عمده سبد خانوار ایرانی را مصرف مرغ تشکیل می‌دهد و باید تلاش کنیم این محصول از سبد خانوار حذف نشود. امیدواریم با ورود نهاده‌های جدید در سامانه بازارگاه، مشکل صنعت طیور هر چه سریع‌تر برطرف شود.
