شهرک صنعتی مرزی در کما
دنیای اقتصاد، ارومیه، امیررضا علیار: ایجاد شهرک صنعتی مشترک مرزی بین ایران و ترکیه سال ۸۹ با هدف تسهیل در روند مبادلات دو کشور به تصویب رسید اما با گذشت بیش از پنج سال هنوز وارد فاز عملیاتی نشده است. در همان سال ابتدایی تصویب طرح شهرک صنعتی و مرزی مقرر شد این شهرک به‌دلیل هم‌مرزی آذربایجان غربی با ترکیه در این استان ساخته شود ولی به‌دلایل نامشخص مکان احداث آن در آذربایجان شرقی تعیین شد و اجرای آن بدون اینکه وارد فاز عملیاتی شود متوقف شده است. آذربایجان غربی به‌دلیل هم‌مرز بودن با ترکیه و دارا بودن سه پایانه مرزی رسمی با این کشور ضمن اینکه دروازه ایران به بازارهای جهانی و اروپایی به شمار می‌رود، بیشترین حجم صادرات و واردات کشور به ترکیه را نیز به خود اختصاص داده است. این در حالی است که مسوولان دو کشور هدف‌گذاری رسیدن به مبادلات ۳۰ میلیارد دلاری را در دستور کار دارند و به این منظور نیز رایزنی و دیدارهای دو جانبه زیادی در سال‌های اخیر داشته‌اند که یکی از گزینه‌های تحقق آن ایجاد شهرک مشترک مرزی بین دو کشور بود. اما با وجود صرف هزینه و زمان در کنار توافق نهایی رایزنی‌ها برای احداث این شهرک، نبود زیرساخت‌ها در کنار بوروکراسی اداری، این فرصت ارزشمند اقتصادی را در هاله‌ای از ابهام فرو برده و برخی مسوولان و نمایندگان استان اعلام می‌کنند با ایجاد مناطق آزاد تجاری ضرورتی به اجرای این طرح احساس نمی‌شود. این اظهارنظرها در خصوص ضرورت نداشتن ایجاد این شهرک مرزی در استان در حالی مطرح می‌شود که مسوولان اقتصادی استان معتقد هستند طرح ایجاد شهرک مشترک مرزی در حال اجرا است و اختلاف در بحث قیمت انرژی یکی از مهم‌ترین دلایل رکود این طرح به شمار می‌رود ولی بر اساس آخرین تصمیمات مقرر شده این شهرک در شهر مرزی سروی ارومیه ایجاد می‌شود. فرصت اقتصادی که به سرو واگذار شد

اکنون با وجود راه‌اندازی منطقه آزاد تجاری حجم سرمایه‌گذاری در استان با توجه به ظرفیت‌های بالای آن قابل قبول نیست، این درحالی است که در سال‌های گذشته مسوولان دو طرف از احداث شهرک صنعتی مشترک به عنوان فرصت ارزشمند برای شکوفایی اقتصاد مرزنشینان دو منطقه یاد کرده و آن را زمینه‌ساز تحقق هرچه سریع‌تر رسیدن به مبادلات ۳۰ میلیارد دلاری دو کشور می‌دانستند. ایجاد برند مشترک برای محصولات تولیدی، افزایش امنیت، سهولت در تولید، مبادله کالا و کاهش هزینه‌های حمل ونقل، توسعه اقتصادی کشور و تبادل دانش فنی و تکنولوژی‌های نوین، بخشی از مزیت‌های ایجاد شهرک صنعتی مشترک مرزی بین دو کشور به‌شمار می‌رود؛ مزیتی که برخی نمایندگان استان تلاش دارند آن را بایگانی شده قلمداد کنند. اظهارنظرهای ضد و نقیض در خصوص بایگانی شدن و ادامه این طرح در حالی مطرح می‌شود که هنوز اقدام چندان قابل قبولی به این منظور صورت نگرفته است، این منطقه مقرر بود در ماکو راه‌اندازی شود که به‌دلیل ایجاد منطقه آزاد تجاری این فرصت اکنون به سرو واگذار شده است. محمد علیپور، نماینده شهرستان‌های ماکو، چالدران، شوط و پلدشت در مجلس در خصوص دلایل توقف این طرح با وجود موافقت و تصویب مقامات دو کشور اظهار کرد: ایجاد شهرک صنعتی مشترک زمانی بین ایران و ترکیه مطرح شد که منطقه آزاد ماکو شکل نگرفته بود، اما اکنون با وجود این منطقه دیگر لزومی به ایجاد این شهرک وجود ندارد.


شهرک مشترک مرزی مزیت چندانی نداشت

وی با بیان اینکه شهرک مشترک مرزی ایران و ترکیه مقرر بود به‌دلیل موقعیت جغرافیایی ماکو در این شهرستان ایجاد شود، اعلام کرد: در صورت راه‌اندازی این شهرک مزیت‌های آنچنانی منتظر سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی دو طرف نبود. نماینده شهرستان‌های ماکو، چالدران، شوط و پلدشت با اعلام اینکه مقرر بود این شهرک در زمینی به وسعت هزار کیلومتر مربع احداث شود، گفت: با راه‌اندازی آن سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی دو طرف از مالیات معاف نبودند و بی‌شک مقررات اقتصادی دو کشور متفاوت بوده و در برخی مواقع شاید با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کردند. علیپور تاکید کرد: این در حالی است که منطقه آزاد تجاری ماکو در وسعتی بیش از پنج هزار کیلومتر راه‌اندازی شده و مزیت‌های زیادی همچون معافیت مستقیم از مالیات در کنار سایر مزیت‌های متفاوت از جمله بهره‌مندی از موقعیت جغرافیایی ویژه، وجود فرودگاه و مسیر ترانزیتی برخوردار است. وی با اشاره به استقبال سرمایه‌گذاران هندی، چینی و کانادایی در منطقه آزاد تجاری ماکو گفت: با وجود اینکه از راه‌اندازی این منطقه دو سال بیشتر نگذشته ولی شاهد پیشرفت بالای اقتصادی در منطقه هستیم که در صورت حمایت مسوولان می‌توان شاهد تسریع در روند توسعه اقتصادی منطقه و کشور بود.


اختلاف بر سرقیمت انرژی

اظهارات مدیرکل هماهنگی و امور اقتصادی و بین‌الملل استانداری آذربایجان غربی درست نقطه مقابل حرف‌های نماینده مردم ماکو، چالدران، شوط و چایپاره است. غلامرضا بابایی با بیان اینکه ایجاد شهرک مشترک مرزی بین ایران و ترکیه بایگانی یا متوقف نشده است، افزود: علت اصلی تعلل در ایجاد شهرک صنعتی مشترک بین ایران و ترکیه در این استان به‌دلیل اختلاف بر سر موضوع بند ۱۳ تفاهم‌نامه در خصوص اختصاص انرژی و سوخت و قیمت آن است. وی ادامه داد: در بند ۱۳ تفاهم‌نامه طرفین، ایران باید پاسخگوی بهای واگذاری انرژی به‌خصوص برق و گاز به سرمایه‌گذاران ترک می‌شد که متاسفانه به‌دلیل شفاف نکردن این موضوع از سوی وزارت صنعت باعث شد تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی‌ها معطل شود. بابایی در خصوص مکان‌یابی برای ایجاد این شهرک صنعتی مشترک بین ایران و ترکیه نیز گفت: پس از بررسی‌های لازم مقرر بود این شهرک مشترک مرزی در ماکو ایجاد شود که با توجه به تعلل در اجرایی شدن طرح و راه‌اندازی منطقه آزاد تجاری در این شهرستان این فرصت به شهر مرزی سرو واگذار شده است. وی در خصوص اظهارات علیپور در زمینه بایگانی شدن طرح گفت: این موضوع صحت نداشته و ایجاد شهرک مشترک مرزی بین ایران و ترکیه در حال اجرا است. مدیرکل هماهنگی و امور اقتصادی و بین‌الملل استانداری آذربایجان غربی تداوم مرزداری و بهبود وضعیت معیشت مرزداران منطقه، کاستن از آمار بیکاری، تولید محصولات داخلی با کیفیت بالا به‌منظور صادرات و جلوگیری از مهاجرت را از مهم‌ترین مزیت‌های حاصل از ایجاد شهرک‌ها و مناطق آزاد تجاری مشترک با کشورهای همسایه اعلام کرد. آذربایجان غربی با سه کشور ترکیه، عراق و جمهوری آذربایجان ۸۹۱ کیلومتر مرز مشترک دارد. وجود دو منطقه آزاد تجاری ارس و ماکو، مسیر ریلی مناسب، گذر جاده ابریشم از آذربایجان غربی به ترکیه به همراه دو فرودگاه فعال از ظرفیت‌های بالای استان برای توسعه تجارت مرزی بین دو ایران و ترکیه محسوب می‌شود.