صف کامیون در مرز بازرگان؛ عمدی یا سهوی؟

دنیای اقتصاد، ارومیه، بهاره پورعلی: مشکل تشکیل صف‌های طولانی کامیون‌ها پشت دروازه‌های گمرک بازرگان سال‌ها است به یکی از مشکلات اساسی تجارت خارجی در منطقه تبدیل شده است مشکلی که هر سال دامنه‌اش گسترده‌تر می‌شود. با پایان تعطیلات نوروز صف کامیون‌های خروجی در مرز بازرگان به بیش از ۲۰ کیلومتر رسید، مشکلی که با وجود تدبیر مسوولان هنوز راه به جایی نبرده و با کوچک‌ترین بهانه دوباره در برابر رانندگان و مسوولان قد علم می‌کند. تاکنون دریافت عوارض سوخت، افزایش ترانزیت، عدم هماهنگی در ساعات کار، جوابگو نبودن دروازه‌های ورود وخروج و نبود سیستم‌های نرم‌افزاری موجب بروز مشکلات تردد در مرز بازرگان بود که تعطیلات عید هم به قطار معضلات این مرز افزوده شد. براساس اعلام نظر برخی مسوولان، ترکیه با کاهش عمدی پذیرش ناوگان حمل‌ونقل بین‌المللی از مرز بازرگان موجب بروز مشکلات صف‌های طولانی کامیون‌های این مرز شده که رایزنی مسوولان بلندپایه کشور در این خصوص ضروری است. با وجود اینکه گمرک بازرگان در بین ۳۲ مرز فعال کشور یعنی ۲۲ مرز زمینی و ۱۰ مرز آبی با ۶/۹ درصد از میزان کل ترانزیت رتبه چهارم را به خود اختصاص داده و مسوولان و شرکت‌های ترانزیتی هم علاقه زیادی به افزایش تردد و استفاده از ظرفیت‌های مرزی منطقه دارند، ولی به دلایل مختلف تاکنون راهکار عملی برای ریشه‌کن کردن مشکل صف‌های طولانی کامیون‌ها در پشت دروازه‌های مرزی ارائه نشده یا اجرایی نشده است.

امضای تفاهم نامه‌های همکاری مشترک با ترکیه، برگزاری جلسات هماهنگی فرمانداران و مسوولان گمرکی دو کشور با وجود علاقه دو کشور ایران و ترکیه برای افزایش سطح تعاملات اقتصادی و تجاری گرهی از مشکل صف‌های طولانی کامیون‌ها در مرز بازرگان باز نکرده است.

هرچند آذربایجان غربی با سه مرز رسمی بازرگان - ماکو، سرو- ارومیه و رازی- خوی تنها استان دارای مرز زمینی با ترکیه محسوب می‌شود و مرز بازرگان فعال‌ترین آنها به لحاظ تردد ترانزیتی و صادرات و واردات کشور است، ولی معضلی به نام صف‌های طولانی جایگاه این مرز را خدشه‌دار کرده است.

کاهش عمدی پذیرش

مدیر پایانه مرزی بازرگان درخصوص بروز این مشکل گفت: کاهش عمدی پذیرش ناوگان حمل‌ونقل بین‌المللی از مرز بازرگان توسط ترکیه، صف انتظار کامیون‌ها را به بیش از ۱۵ کیلومتر رساند.

آیدین رحمانی بیان کرد: در طول روزهای گذشته با پیگیری‌های انجام شده از مسوولان گمرک ترکیه قول مساعد مبنی بر افزایش تعداد پذیرش ناوگان به تعداد ۵۰۰ دستگاه در روز داده شد، اما این امر محقق نشده است.

وی ادامه داد: با وجود اعلام نظر مثبت ترکیه مبنی بر افزایش ظرفیت پذیرش روزانه ناوگان، نه‌تنها شاهد عملیاتی شدن این وعده مسوولان مرزی ترکیه نبودیم، بلکه میزان پذیرش ناوگان ۶۰ دستگاه در روز نیز کاهش یافته است.

وی اظهار کرد: به‌عنوان کارشناس حوزه حمل‌ونقل فرضیه عمدی بودن این کاهش پذیرش که مشکلات بسیاری را برای رانندگان ناوگان حمل‌ونقل بین‌المللی منتظر در صفوف ایجاد کرده است، احساس می‌شود که امیدواریم مسوولان ذی‌ربط نسبت به حل موضوع در سریع‌ترین زمان ممکن اقدام کنند.

رحمانی یادآور شد: درکنار عمدی بودن این کاهش پذیرش، طولانی شدن زمان نظارت‌ها توسط گمرک ترکیه بر تشدید مشکل تاثیر بسزایی گذاشته است.

مدیر پایانه مرزی بازرگان یکی دیگر از علل تشکیل این صف طولانی در مرز بازرگان را افزایش فعالیت رانندگان بعد از تعطیلات نوروزی اعلام کرد و افزود: در ۱۵ روز از تعطیلات اول سال تقریبا کامیونی از مرز خارج نشده بود.

رحمانی اضافه کرد: هم‌اکنون روزانه بین ۳۵۰ تا ۴۰۰ دستگاه کامیون از مرز خارج می‌شود که با هماهنگی گمرک و مدیران گمرک گوربلاغ ترکیه سعی داریم این تعداد از کامیون‌های خروجی را به ۵۰۰ دستگاه افزایش دهیم تا صف کامیون‌ها تا ۲۴ ساعت آینده به صفر برسد.

فازدوم ساماندهی پایانه مرزی بازرگان

مدیرکل حمل‌ونقل و پایانه‌های آذربایجان غربی نیز در این خصوص گفت: برای رفع این مشکل برنامه‌ریزی ایجاد دو خط ورود و خروج جدید در این مرز انجام شده است و در صورت توافق با ترکیه و هماهنگی با مرزبانی کشور با راه‌اندازی این لاین‌ها ترافیک روان‌تری در بین مرز دو کشور داشته که برای تحقق هدف‌گذاری تجارت۳۰ میلیارددلاری در سال بین ایران و ترکیه تفاهم‌نامه توسعه درب‌های مشترک مرزی ایران و ترکیه در پایانه مرزی بازرگان به امضای طرفین رسیده است.

محبتی رحمانی از آماده اجرا شدن فاز دوم طرح جامع ساماندهی پایانه مرزی بازرگان خبر داد و اعلام کرد: طرفین ملزم به افزایش خطوط ورود و خروج کالا در مرز بازرگان - گوربلاغ شده، که با وجود تسهیل برخی امور گمرکی هنوز شاهد تشکیل صف‌های طولانی در دو طرف مرز هستیم. مدیرکل حمل‌ونقل و پایانه‌های آذربایجان غربی با اشاره به اینکه مرزها محل عبور بوده و حجم بالای تردد از پایانه مرزی بازرگان، توقف ناوگان ترانزیتی روند حمل‌ونقل را با مشکل روبه‌رو کرده است گفت: عملی کردن این راهکار و یکسان‌سازی زمان انجام تشریفات مرزی نه تنها مرزها را به ماهیت واقعی خود به‌عنوان گذرگاه عبوری تبدیل خواهد کرد، بلکه می‌تواند در سرعت مبادلات، جلوگیری از اتلاف زمان و هزینه نیز تاثیربسزایی داشته باشد. بازرگان- گوربولاغ بزرگ‌ترین دروازه گمرکی ایران به ترکیه و اروپا که همواره با حجم کاری بسیار بالایی روبه‌رو است، طی دهه اخیر با توجه به افزایش تبادل تجاری ایران و ترکیه و ترانزیت خارجی، گرفتار مشکل تشکیل صف‌های طولانی در هر دوسوی مرز شده و راه تجارت ایران با ترکیه را ناهموار کرده است. این گمرک با وجود اینکه جایگاه مهمی در مبادلات اقتصادی و تردد مسافران در مرز زمینی ایران با ترکیه دارد، با وجود رفع برخی مشکلات از جمله عدم هماهنگی ساعات کاری دو طرف با ۲۴ ساعته کردن فعالیت گمرک، افزایش دروازه‌های ورود و خروج از یک به دو دروازه و اجرای طرح جامع ساماندهی گمرک همچنان شاهد تشکیل صف‌های طولانی است.