هشدار نسبت به اثرات مخرب برداشت بی‌رویه شن و ماسه از سواحل گیلان
دریا و رودخانه‌های گیلان در معرض تخریب
دنیای اقتصاد - رشت - مجتبی عابدینی: سال‌ها است که سواحل و رودخانه‌های استان گیلان به طرق مختلف دستخوش نامهربانی‌های افراد سودجو قرار‌گرفته و می‌گیرد. برداشت بی‌رویه از سواحل و رودخانه‌ها موضوع مهمی است که بارها و بارها مسوولان محیط‌زیست نسبت به اثرات مخرب آن هشدار داده‌اند، اما همچنان این روند ادامه داشته و محیط‌زیست گیلان را تهدید می‌کند.
متاسفانه روزانه تعداد زیادی از مردم اقدام به برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه‌های استان می‌کنند و دلیل آن را مشکلات معیشتی می‌دانند.
بنا به گفته کارشناسان محیط‌زیست؛ برداشت بی‌رویه از رودخانه‌های استان به دلیل عدم رعایت اصول فنی برداشت چه به لحاظ وسایل مکانیکی و چه از نظر روش‌های برداشت، صدمات قابل‌توجهی را به اکوسیستم رودخانه‌ها که به عنوان شریان‌های حیاتی هستند، وارد می‌کند.
در حال حاضر تخریب بستر طبیعی و پایین رفتن سطح اساسی رودخانه و در نتیجه کاهش ضریب آبدهی آن، بالا رفتن میزان تبخیر، سرعت بخشیدن به جریان آب به دلیل تسطیح بستر و افزایش خسارت سیل به اراضی همجوار، سرعت حمل رسوبات و گل و لای به دریا و مهم‌تر از همه اینکه تخلیه بستر رودخانه‌ها از سنگ و قلوه سنگ موجب کاهش توان خودپالایی رودخانه‌ها می‌شود و متاسفانه شاهد ورود انواع فاضلاب‌ها و آلودگی‌ها به رودخانه‌ها هستیم.
کارشناسان محیط‌زیست معتقدند، یکی دیگر از مشکلات این برداشت‌ها تاثیر منفی آن بر مهاجرت ماهیان و خصوصا تخم‌ریزی و زاد‌آوری آبزیان است که متاسفانه به شدت مورد تخریب و تهدید قرار‌گرفته و در سالیان اخیر شاهد کاهش تخم‌ریزی طبیعی ماهیان در رودخانه‌ها بوده‌ایم. البته بخش بزرگی از برنامه‌های اجرایی اداره کل محیط‌زیست گیلان طی سال‌های گذشته در جهت حفاظت و جلوگیری از این گونه برداشت‌ها معطوف شده است.
این اقدامات در دو حوزه است، نخست برخورد مستقیم با تخلفات و توقیف وسایل جرم متخلفان و تشکیل پرونده در مراجع قضایی و نیز برآورد جرایم ناشی از تخریب در قالب برگه‌‌های جریمه و اعلام آن به مرتکبان و دوم، سیاست‌گذاری و جلب توجه نهادهای مرتبط و ایجاد تعامل در جهت نظارت بر صدور مجوزهای قانونی برداشت شن و ماسه و نیز پایش مجوزهای صادره مبنی بر عدم تخطی از ضوابط صدور مجوز.
محیط‌زیست گیلان نهاد‌هایی مانند دفتر فنی استانداری و آب منطقه‌ای را به عنوان محور اصلی این اقدامات می‌داند.
متاسفانه تخلفات برخی از دستگاه‌های اجرایی و سیاسی مبنی بر صدور برداشت‌های غیرمجاز در سطح استان می‌تواند ضربات جبران‌ناپذیری بر اکوسیستم حساس گیلان وارد کند.
به اعتقاد کارشناسان، باید برای صدور مجوزهای برداشت از نظرات کارشناسان محیط‌زیست و آب منطقه‌ای استفاده شود.
این کارشناسان می‌گویند: سیاست‌های محیط‌زیست گیلان در جهت ممنوعیت کامل برداشت شن و ماسه رودخانه‌ها یا به حداقل رساندن آن، بر اساس اصول فنی برداشت بوده و بر استفاده از منابع کوهی برای تامین مصالح مورد نیاز تاکید می‌کنند.
گفتنی است؛ برداشت ماسه از سواحل و به طور کلی هرگونه دستکاری در سواحل نیز بدون انجام مطالعات و با توجه به شکنندگی اکوسیستم‌های گیلان می‌تواند علاوه بر تاثیرات منفی زیستی از قبیل نابودی زیستگاه موجودات ساحلی، اثراتی بر بافت فیزیکی سواحل و ایجاد چشم‌انداز منفی در ساختار آن ایجاد کند.
سواحل گیلان به عنوان یکی از مراکز اصلی پذیرش توریسم و اکوتوریسم خصوصا در ۶ ماه اول سال است. ظرفیت پذیرش سواحل به خصوص بافت ماسه‌ای برای مسافران بی‌نظیر بوده و سواحل از توان بالایی برای جذب‌گردشگران برخوردار هستند، از طرفی رفتار فیزیکی دریا به گونه‌ای است که از طریق امواج، رسوبات و... را به ساحل هدایت می‌کند، ماسه‌های ساحلی نیز به‌عنوان دیوار طبیعی و حفاظتی سواحل در پیشروی آب دریا می‌باشند، در حالی‌که برداشت شن و ماسه از ساحل باعث تشدید خسارت ناشی از امواج در اراضی همجوار دریا می‌شود.
در این شرایط اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان گیلان با استقرار گشت ویژه سواحل در نوار ساحلی به طور مستمر با تخلفات برخورد کرده و این مهم از طریق مراجع قضایی پیگیری می‌شود، اما همکاری سایر دستگاه‌های ذی‌ربط مانند بخشداری‌ها، دهیاری‌ها و نیروی انتظامی باید مورد توجه قرار بگیرد.
با این حال و با وجود سختگیری‌های اداره کل حفاظت محیط‌زیست گیلان و برخورد شدید با متخلفان، برداشت بی‌رویه از سواحل و رودخانه‌های استان گیلان به دلیل مشکلات معیشتی همچنان ادامه دارد و ظاهرا نقطه پایانی را نمی‌توان برای آن ترسیم کرد.
ارسال نظر