معامله‌هایی که دست دلالان از آن کوتاه است
بازارهای هفتگی گیلان؛ فرصتی برای حیات
شور و نشاطی خاص در این بازارها به چشم می‌خورد که خود حدیث زندگی است. صبح زود فروشندگان به محل بازار می‌آیند و بساطشان را پهن می‌کنند. هر که زودتر بیاید جای بهتری خواهد داشت. در اکثر نقاطی که بازارهای هفتگی در آن برپا است، مردم، هفتگی خرید می‌کنند، زیرا قیمت محصولاتی که در آن بازارها عرضه می‌شود به نسبت مغازه‌ها پایین‌تر است. این بازارها قدمتی هزار ساله دارند.
همه شهرها برای خود روزی و بازاری دارند، بازارهایی بکر و ناب در دل شهرها و بسیاری از روستاها که البته سوای از مردم منطقه برای گردشگران داخلی و حتی خارجی نیز جذاب، دیدنی و خریدنی است. اکثر فروشندگان این بازارها را قشر کشاورز و باغدار تشکیل می‌دهند. در برخی از مناطق، بازار 2 بار در هفته برپا می‌شود و این موضوع از قدیم در آن منطقه مرسوم بوده و همچنان نیز ادامه دارد. برخی از فروشندگان زن با لباس‌های محلی برای فروش در بازار حاضر می‌شوند و این موضوع منظره زیبایی از سنت‌های استان را ایجاد می‌کند.
از دیگر امتیازهای مهم بازارهای هفتگی متعادل نگه داشتن بهای اجناس، کالاها و جلوگیری از افزایش نامتناسب قیمت‌ها است. البته این امتیاز در همه بازارها لحاظ نشده و نمی شود.
این بازارها، محلی برای دید و بازدید دوستان و آشنایان نیز هست، زیرا اکثر مردم برای خرید به بازارهای هفتگی می‌روند.
تعدادی از جوانان اعم از پسر و دختر این بازارها را مکانی برای وقت گذرانی می‌دانند و این موضوع علاوه بر فروشندگان جوان، همچنین تماشاگران جوان را هم به بازار می‌کشاند. در گذشته داروغه‌ها مسوول مراقبت از بازارها بودند. البته در ازای این کار حقوق از بازاریان دریافت می‌کردند، اما هم اکنون نیروهای پلیس و شهرداری‌ها مسوولیت امنیت و ساماندهی بازارها را به عهده دارند و از بروز مشکلات در این مکان‌ها جلوگیری می‌کنند و تا حد زیادی نیز موفق بوده‌اند. در گذشته نه چندان دور، بازار در خیابان اصلی شهر بر پا می‌شد که ترافیک شدیدی را به راه می‌انداخت و مشکلات دیگری را نیز به دنبال داشت، اما خوشبختانه با تلاش شهرداری‌ها و سازمان میراث فرهنگی مکان‌هایی برای برپایی بازار در نظر گرفته شد که تا حد زیادی از مشکلات کاست. اما هنوز هم در روز بازار، تردد در شهر با دشواری‌هایی همراه است. در برخی از بازارها، فروش دام از قبیل گاو، گوسفند و اسب نیز متداول است. به طوری که بازار فروش دام همیشه از بخش‌های شلوغ و پرطرفدار و پردرآمد بازار بوده است.
محصولات محلی از قبیل پرتقال، به، ازگیل، خرمالو، گلابی‌های محلی(خوج)، نارنگی و مواد غذایی مانند ماهی تازه، ماهی شور، پنیر، ماست، دوغ، ترشیجات و پوشاک به همراه وسایل خانگی و ابزار کشاورزی، وسایل زینتی و هزار و یک محصول دیگر نیز در بازارهای هفتگی گیلان یافت می‌شود.
بازارهای هفتگی گیلان مناسب‌ترین مکان برای خرید و فروش بدون واسطه‌ها و دلالان است. دلالانی که با دست به دست کردن کالا سود کلانی به جیب می‌زنند. ناگفته نماند، در گذشته بسیاری از روستاها در نقاط مختلف گیلان دارای بازارهای فصلی بودند، اما هم اکنون تعداد زیادی از آنها تعطیل شده است. در برخی از مناطق که در گذشته بازار داشته‌اند نیز به دلیل نزدیکی بازار به شهر یا روستای مجاور و رونق بیشتر آنها، بازار خود را به مرور زمان از دست داده‌اند و فروشندگانشان نیز به بازارهای شهر یا روستای مجاور رفته‌اند.
گفتنی است، وجود بازارهای هفتگی در بهبود نسبی مشکلات اقتصادی مردم تا حدی تاثیر‌گذار است و بسیاری از جوانان بیکار با حضور در این بازارها، بخشی از مشکلات خود را سر و سامان می‌دهند، عده‌ای دیگر نیز به‌رغم کار کشاورزی، باغداری و... در روزهای بیکاری به فروشندگی در این بازارها می‌پردازند تا با کسب روزی حلال، بخشی از زخم‌های زندگی را مرهم نهند.
البته نکته مهم در اینجا است که ارزانی کالاها در بازار هفتگی دیگر به مانند گذشته به چشم نمی آید و شاید بتوان گفت: مردم طبق عادت دیرینه برای خرید به این مکان‌ها مراجعه می‌کنند.
انزلی؛ شنبه بازار
انزلی یکی از شهرهای مهم استان گیلان است و وجود منطقه آزاد تجاری صنعتی، گمرک، اسکله و....... بر اهمیت آن می‌افزاید. بازار هفتگی بندر انزلی، از بازارهای فعال و پررونقی است که خریداران می‌توانند کالاها و اجناس مورد نیاز خود را در روزهای شنبه در آن بیابند. اجناس اروپایی، چینی و ژاپنی، محصولات آسیایی مرکزی و قفقاز از قدیم در این بازار یافت می‌شده است. محصولات غذایی از شهرستان‌های دیگر، حتی صنایع دستی، از فرش ترکمنی تا چاقوی زنجان و محصولات محلی مانند ماهی و مرغابی و انواع پرندگان شکاری و برنج و نیز فرآورده‌های دامی و صنعتی و بافته‌های حصیری و سفالی و تورهای ماهیگیری در این بازار عرضه می‌شود. در این بازارها، وسایل حمل‌ونقل موتوری و آبی برای رفت و آمد آماده‌اند.
رودسر؛ یکشنبه بازار
رودسر از جمله بزرگ‌ترین شهرهای گیلان و یکشنبه بازار آن از جمله بازارهای پررونق استان است. در بازار رودسر معاملات کلی بیشتر روی برنج، چای، ابریشم و مرکبات است، اما محصولات فصلی مانند فندق، گردو، گیاهان دارویی و نهال‌های مختلف نیز در آن به فروش می‌رسد و مواد غذایی و پوشاک و لوازم منزل و وسایل زینتی نیز عرضه می‌شود. بخشی از محصولات منطقه اشکورات نیز در این بازار عرضه می‌شود. دیدار با آشنایان و گذران وقت از دیگر دلایل رجوع مردم به بازار رودسر است، زیرا این بازار از قدیمی‌ترین بازارهای استان است.
لنگرود؛ شنبه و چهارشنبه بازار
لنگرود نیز از جمله شهرهای قدیمی و پرجمعیت استان است. این شهر با تولید قابل توجهی برنج و چای و نیز صید ماهی، بازارهای هفتگی خود را پررونق ساخته و خریداران بسیاری به سوی خود جلب کرده است. در بازارهای هفتگی این شهر غیر از محصولات و تولیدات منطقه انواع و اقسام مختلف اجناس و کالاهای داخلی و خارجی نیز به فروش می‌رسد.
بازار مال فروشان لنگرود
در بازار لنگرود صنایع دستی مانند حصیر و زنبیل به چشم می‌خورد که حاصل کار زنان و مردان زحمتکش روستا است. بدین ترتیب، باید گفت بازار لنگرود از جمله بازارهای درجه یک استان گیلان است که فروشندگان آن از شرق گیلان و استان مازندران هستند و گروهی نیز از ییلاق‌ها و کوهپایه‌های رودبار و رستم‌آباد در میان آنها دیده می‌شوند.
کلاچای؛ پنج شنبه بازار
بازار کلاچای پنج‌شنبه‌ها بر پا می‌شود. این بازار در مجموع چهره شهری- روستایی دارد. گاهی اوقات زنان با لباس‌های محلی قاسم‌آبادی در این بازار حاضر می‌شوند. این بازار در حد خود بازار پررونقی است که انواع کالاها و اجناس از قبیل مرکبات، چای، ماهی، گردو، فندق، عسل، پنیر و... در آن به فروش می‌رسد. گیاهان دارویی مانند
گل گاو زبان و گیاهان تزیینی که در منطقه اشکورات پرورش می‌یابد نیز در این بازار عرضه می‌شود. فروشندگان بازار کلاچای اغلب از رودسر، چینی جان، املش، رحیم‌آباد، قاسم‌آباد، اشکورات و... هستند البته شمار اندکی هم از فروشندگان رامسری در این بازار به چشم می‌خورند.
رحیم آباد؛ دوشنبه بازار
بخش رحیم‌آباد در ۱۲ کیلومتری جنوب رودسر قرار دارد که قسمت شمالی آن جلگه‌ای و قسمت جنوبی آن کوهستانی است و محصولات عمده آن در جلگه‌ها برنج و چای و در کوهستان‌ها فندق، گیاهان دارویی، عسل، گندم، جو، حبوبات، سیب زمینی و به ویژه در فصل برداشت به بازار عرضه می‌شود. فروشندگان دوره گرد بازار رحیم‌آباد همان فروشندگان بازارهای رودسر و کلاچای هستند. از ویژگی‌های دوشنبه بازار رحیم‌آباد فروش دام است که مورد استقبال خاص خریداران قرار گرفته به طوری که همیشه از شلوغ‌ترین و پردرآمد‌ترین قسمت بازار است.
سیاهکل؛ دوشنبه و پنجشنبه بازار
بخش سیاهکل در جنوب غربی لاهیجان واقع شده است. دوشنبه بازار و پنجشنبه بازار سیاهکل یکی از شلوغ‌ترین بازارهای هفتگی گیلان است که رونق بازار آن بیشتر به سبب تنوع محصولات است. لوازم زین و یراق اسب و پالان قاطر و کار نعلبندی از جمله مواردی است که به رونق بازار می‌افزاید.
املش؛ سه‌شنبه بازار
املش منطقه‌ای بسیار زیبا و دیدنی است. نزدیکی املش به لنگرود و رودسر موجب شده که حوزه وسیعی از بخش کوهستانی این مناطق را شامل شود و ساکنان آن به هر ۲ منطقه رفت و آمد داشته باشند. بنابراین در بازار هفتگی املش نیز فروشندگان بازارهای لنگرود، رودسر و کلاچای به چشم می‌خورند.
آستانه اشرفیه؛ دوشنبه و پنج شنبه بازار
آستانه اشرفیه به دلیل نزدیکی به مرکز استان و همچنین وجود بقعه متبرکه سید جلاالدین اشرف (برادر امام رضا (ع)) در این شهر، جزو مناطق مهم استان گیلان است. در بازارهای دوشنبه و پنجشنبه کالاهای گوناگون و صنایع دستی خصوصا ساخته‌های حصیری به فروش می‌رسد. فروشندگان در این بازار کالاهایی از قبیل مرغ، تخم مرغ، صنایع دستی، انواع سبزیجات و میوه‌های محلی و بادام زمینی را که یکی از محصولات مهم این منطقه است عرضه می‌کنند. در روزهای زیارتی در بازارها جنب وجوش زیادتری به چشم می‌خورد.
کیاشهر؛ چهارشنبه بازار
کیاشهر یا بندر حسن کیاده در کنار دریا و در نزدیکی شهر آستانه اشرفیه واقع شده و بازار هفتگی آن را باید در شمار بازارهای هفتگی درجه ۲
گیلان محسوب کرد. بیشتر فروشندگان این بازار را کاسبان آستانه اشرفیه و بومی تشکیل می‌دهند. محصولاتی نظیر ماهی، برنج، سبزی‌ها و میوه‌های فصل و سایر مواد خوراکی، پوشاک، لوازم منزل و وسایل زینتی در این بازار عرضه می‌شود.
کوچصفهان؛ یکشنبه و چهارشنبه بازار
کوچصفهان در مسیر جاده رشت-لاهیجان از آبادی‌های قدیم استان گیلان است. بازار این شهر از نیم قرن پیش تاکنون در روزهای یکشنبه و چهارشنبه فعالیت داشته است. ساعت کار بازار از صبح زود تا ساعت 14 است و انواع کالاها و اجناس از قبیل مواد غذایی، پوشاک، وسایل منزل و لوازم زینتی و کشاورزی در آن به فروش می‌رسد. در این بازار بیشتر معاملات روی برنج و دام و انواع سبزیجات انجام می‌گیرد.
بازار دام و فروش گاو و گوسفند که معمولا از نقاط دیگر کوچصفهان آورده می‌شود مشتریان زیادی را از شهرهای دیگر به این منطقه می‌کشاند و بر رونق بازار می‌افزاید.
هشتپر؛ پنجشنبه بازار
در پنجشنبه بازار هشتپر اغلب زنان و مردان با لباس‌های محلی تالشی ظاهر می‌شوند. حتی برخی از صاحبان مغازه نیز لباس محلی می‌پوشند. محصولات منطقه به ویژه برنج، انواع سبزی و میوه‌های درختی از قبیل ازگیل، گیلاس و در سال‌های اخیر کیوی در بازار هفتگی عرضه می‌شود.
فومن؛ سه‌شنبه بازار
فومن از شهرهای تاریخی استان است.در بازار سه شنبه فومن علاوه بر برنج و چای، برخی از محصولات حصیری و سفالی نیز عرضه می‌شود. پنیر سیاهمزگی و کلوچه فومن ۲ فرآورده مهم این شهر است که در بازار بیش از محصولات دیگر خواستار دارد. وسایل درو و کارد و چاقوهای ساخت ماسوله و گلیم و نمد و فرآورده‌های دامی که مربوط به شولم و گشت رودخان است نیز در این بازار عرضه می‌شود.
صومعه سرا؛ یکشنبه بازار
صومعه سرا با تولید محصولات فراوان و متنوعی مانند: برنج، چای، دام، طیور، نیشکر، انواع سبزی‌ها، میوه‌ها، ابریشم و فروش آنها به ساکنان نقاط مختلف گیلان و در برخی موارد به سایر استانها، دارای بازار هفتگی پررونقی است. در بازار این شهر فرآورده‌هایی مانند: نیشکر، دوشاب (شیره انگور)، انواع سبزی‌ها، مرغ و تخم‌مرغ و فرآورده‌های دامی که حاصل کار و فعالیت مردمان منطقه است در یکشنبه بازار به فروش می‌رسد و عواید آن را در همان بازار به مصرف خرید لوازم ضروری زندگی به ویژه پوشاک می‌رسانند. به این ترتیب بسیاری از کالاها و اجناس، مستقیم از سوی تولید‌کننده به دست مصرف‌کننده می‌رسد و طبیعی است که چون واسطه دخالتی ندارد قیمت اجناس تا حدی متناسب‌تر خواهد بود.
شفت؛ دوشنبه بازار
شفت در ۹ کیلومتری فومن واقع شده و دارای ۳ دهستان جیرده، چوبر و احمد سرگوراب است. این ناحیه از گیلان در گذشته همواره محروم‌ترین قشر مردم را در بر می‌گیرد. عرضه کالا در دوشنبه بازار شفت به دلیل همان محرومیت‌ها محدود بوده و چاقو که در زبان محلی به آن شکه گفته می‌شود یکی از صنایع دستی و چوبی است که از روزگاران گذشته به یادگار مانده و از سوی زنان تهیه و در بازار عرضه می‌شود. نمد مالی و تهیه دست بافت‌های پشمی و نخی و عرضه آن در این بازار اگرچه رونق گذشته را ندارد، اما هنوز منسوخ نشده است.
پره سر؛ سه‌شنبه بازار
پره سر در دو طرف راه بندر انزلی به آستارا قرار دارد. این بازار در گذشته از اهمیت زیادی برخوردار بوده و در روز بازار و محل آن در گذشته جلسه هفتگی ۱۷ نفر از کدخدایان اطراف نیز تشکیل می‌شد. هم اکنون گرچه بازار این شهر رونق گذشته را ندارد، اما مورد توجه و علاقه فروشندگان و مشتریان است. در این بازار به زبان‌های تالشی و فارسی صحبت می‌کنند. غیر از فرآورده‌های دامی؛ پوشاک، مواد غذایی، لوازم تزیینی و وسایل منزل نیز در این بازار عرضه می‌گردد. گفتنی است فروشندگان این بازار، بومی، هشتپری، رضوانشهری و ساکن انزلی هستند. در گذشته بازار پره سر از سوی داروغه و به دست کدخدایان محل‌ها انتخاب و اداره می‌شد و به هر یک از داروغه‌ها ماهانه ۴ هزار تومان پرداخت می‌شد.
و سرانجام....
آن چه از نظر گذشت بخشی از بازارهای هفتگی مناطق مهم استان بود. در نقاط دیگر استان و از جمله روستاها نیز بازارهای هفتگی تشکیل می‌شد که تعداد زیادی از آنها به مرور زمان تعطیل شده یا رونق گذشته را ندارد و تنها تعداد اندکی از زنان روستایی بر حسب عادت مقداری سبزی و میوه‌های محلی را برای فروش به همان مکان قدیمی بازار می‌آورند و عرضه می‌کنند. واجارگاه در شهرستان رودسر، ماسال، نوخاله، لفمجان، لولمان، گشت رودخان، گوراب زرمیخ، کپورچال، کسما، ضیابر، طاهرگوراب، شاندرمن، شبخوس لات، شاقاجی، زیباکنار و.... از جمله نقاطی هستند که یا بازار هفتگی خود را از دست داده‌اند یا بازارهایشان رونقی مانند گذشته ندارد.
ارسال نظر