وقتی دولت بخش خصوصی را جدی نمی‏گیرد!

کیوان کاشفی

رئیس اتاق بازرگانی کرمانشاه

وقتی طبیعت خشم می‌گیرد تا با سرما و یخبندان به جان باغات بیفتد و حاصل رنج و زحمت باغداران را در چند ساعت، نابود کند، انتظار این است که دولت‌ها به صورتی هدفمند و البته اساسی به یاری مردمی بیایند که مصرف‌کننده این محصولات هستند.سرمای کشنده ماه‌ ابتدایی زمستان امسال که پس از گرمای کشنده تابستان، روی دیگر طبیعت را به نمایش گذاشت، باغ‌های مرکبات شمال ایران را با یخ‌زدگی شدیدی روبه‌رو کرد. باغ‌های شمال ایران در فصل‌های پاییز و حتی زمستان، تامین‌کننده مرکبات این فصل‌ها و البته میوه شب عید مردم سراسر کشور هستند. یخ‌زدگی باغ‌های شمال ایران، بازار داخلی را با مشکلاتی چون کمبود پرتقال، نارنگی، کیوی و حتی سیب مواجه کرد. این یخ‌زدگی به حدی گسترده بود که تقریبا همه باغ‌های شمال ایران را در برگرفت و بازار داخلی تنها مصرف‌کننده میوه‌های جنوب ایران شد.دولت برای تامین مایحتاج مردم در زمینه پرتقال برای زمستان و شب عید، دست به اقدامی زد که همیشه در مواقع بحرانی انجام می‌دهد؛ واردات از خارج کشور.

وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی اصلی تامین میوه کشور که با هدف یکپارچگی و هماهنگی در واردات کالا و محصولات، شرکت بازرگانی دولتی را از وزارت صنعت، معدن و تجارت گرفت، برای حل این مشکل دست به دامان شرکت تعاون روستایی ایران شده است که زیر مجموعه همین وزارتخانه است. وزارت جهاد کشاورزی تعرفه واردات پرتقال مورد نیاز کشور برای شب عید را صفر قرار داده تا سازمان تعاون روستایی بدون هیچ‌گونه محدودیت و مشکلی به واردات بپردازد.قیمت پرتقال وارداتی با احتساب تعرفه جهانی حدود ۱۵۰۰ تومان تمام خواهد شد که با توجه به احتساب واردات بدون تعرفه و قیمت پرتقال در بازار داخلی (حدود ۵ هزار تومان) اختلاف قیمت زیادی را شاهد خواهیم بود.

اگرچه هم قائم‌مقام وزیر جهاد کشاورزی و هم رئیس سازمان تعاون روستایی اعلام کرده‌اند که سودی جز حق‌العمل دریافت نخواهند کرد، اما چند پرسش اساسی در این زمینه ذهن همه فعالان اقتصادی و واردکنندگان بخش خصوصی را به خود درگیر کرده است.در شرایط مشابه، بیشتر کشورهای جهان که کاهش تصدیگری دولت را تجربه کرده و دولت‌های کوچکی دارند، واردات را به بخش خصوصی می‌سپارند تا با رعایت همه نکات ایمنی و بهداشتی دست به واردات بزنند و نیاز عمومی را تامین کنند، اما دولت و وزارت جهاد کشاورزی در این زمینه به‌جای اعتماد به بخش خصوصی و تلاش به‌منظور کاهش تصدیگری دولت، واردات را به بخش دولتی واگذار کرده است که اقدام شایسته‌ای نیست.

از سوی دیگر، در حالی قائم‌مقام وزیر جهاد کشاورزی از دریافت تنها حق‌العمل از سوی سازمان تعاون روستایی سخن گفته است که اختلاف قیمت بازار داخلی و پرتقال وارداتی که حدود ۳ هزار تومان است، (در حال حاضر و ممکن است در آستانه نوروز و در ایام عید بیشتر هم بشود) اختلاف کمی نیست. دولت ناچار خواهد بود که این پرتقال‌ها را یا با کمی افزایش قیمت به بازار عرضه کند که باعث ورشکستگی دیگر واردکنندگان با تعرفه بالاتر خواهد شد یا با افزایش قیمت بیشتری به بازار عرضه کند که خلاف گفته مقامات این وزارتخانه است. تولید سالانه پرتقال داخلی که از سوی دولت خریداری می‎شود تا هم بازار به تعادل برسد و هم میوه مورد نیاز جامعه تامین شود، حدود ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تن است که با توجه به سرمازدگی و یخ‌زدگی پرتقال‌ها در زمستان امسال، حدود یک‌هزارتن پرتقال مورد نیاز کشور باید از خارج کشور تامین شود و کشورهای ترکیه و مصر مبادی واردات تعیین شده‌اند.

این میزان از واردات برای بخش خصوصی که کمتر درگیری بوروکراتیک دارد و چابک‌تر است، هم راحت‌تر است و کمتر درگیر چم و خم اداری می‎شود و هم به سود دولت و مردم است که در عرصه داخلی هزینه می‌شود. این گونه اقدامات البته نشانه‌ بی‌اعتمادی دولت به بخش خصوصی هم تلقی شده و از تلاش دولت برای پرهیز از کاهش تصدیگری بیشتر حکایت دارد.مسلما بخش خصوصی قدرتمند و دارای توان بالا با حضور در چنین میادینی محک می‎خورد و قدرت می‌گیرد و در پی آن می‎تواند با کمک به دولت چرخ‌های تولید و صادرات را به حرکت درآورد و تا چنین فضاهایی برای بخش خصوصی فراهم نشود، نمی‎توانیم شاهد یک بخش خصوصی توانمند باشیم.

از سوی دیگر، همکاری مفید، مطلوب و متناسب بخش خصوصی و دولتی می‌تواند در همه عرصه‌ها به ارائه خدمات و محصولات بهتر به مردم در سطوح مختلف جامعه منجر شود و حاصل این موضوع منافع عمومی بیشتر برای همه جامعه است. انتظار بخش خصوصی از دولت و به‎ویژه وزارت جهاد کشاورزی که متولی اصلی صادرات و واردات محصولات زراعی، باغی و کشاورزی مورد نیاز کشور است، این است که به بخش خصوصی اعتماد کند و در مواقع بحرانی و مورد نیاز، دست بخش خصوصی را در کنار دست خود ببیند و با همکاری این بخش به رفع مشکلات و تامین نیازهای مورد نیاز جامعه اقدام کند.