زنگ خطر حاشیه‌نشینی در تبریز

دنیای اقتصاد- تبریز- رامین نیک‌رفتار: با گسترش جمعیت، فقر و بیکاری اکنون مساله حاشیه‌نشینی در تبریز با ۴۰۰ هزار حاشیه‌نشین به روستاهای همجوار نیز انتقال یافته و زنگ خطر جدیدی را به صدا درآورده است. مطابق آمار اکنون ۱۸ میلیون نفر یعنی یک‌سوم جمعیت شهری ایران در وضعیت بدمسکنی قرار دارند که از این تعداد ۱۱ میلیون نفر در حاشیه شهرها زندگی می‌کنند؛ از این تعداد بیش از ۴۰۰ هزار نفر در حاشیه شهر تبریز روزگار سپری می‌کنند.کارشناسان معتقدند حاشیه‌نشینی در تبریز با ۴۰۰ هزار حاشیه‌نشین به روستاهای همجوار نیز انتقال یافته و اکنون نیز در مناطق جنوب غرب و غرب این کلان‌شهر، تعداد جمعیت روستاهای تبریز در حال افزایش است.

نماینده تبریز در مجلس درباره آمار ۱۱ میلیون حاشیه‌نشین در کشور که ۳ میلیون آنها جوان هستند، گفت: دلیل اصلی بالا بودن آمار مهاجرت‌ها نبود اشتغال و فرصت‌های شغلی در مناطق محروم و روستاها است، در حالی که نیروی انسانی جوان در تمام کشورها به‌ویژه کشورهای در حال توسعه سرمایه اجتماعی محسوب می‌شوند، متاسفانه نیروی انسانی کشور به علت بیکاری به انواع آسیب‌های اجتماعی مانند حاشیه‌نشینی دچار می‌شوند.زهرا ساعی با تاکید بر اینکه دستگاه‌های مرتبط با موضوع اشتغال باید به صورت هماهنگ عمل کنند نه جزیره‌ای و خودمختار، تصریح کرد: حاشیه‌نشینی و مهاجرت باید ریشه‌یابی شود و پرداخت تسهیلات مناسب و ارائه آموزش‌های لازم به مناطق محروم، روستایی و کم‌برخوردار باید مورد توجه قرار گیرد تا جوانان روستایی و مناطق محروم بتوانند در روستا و مناطق خود مشغول به‌کار شده و به حاشیه‌نشینی روی نیاورند.از طرفی آسیب‌های محیطی ناشی از حاشیه‌نشینی روستایی باعث می‌شود تا زراعت و کشاورزی در روستاها مورد آسیب و تهدیدهای زیست محیطی و بهداشتی قرار گیرد.

مدیر گروه مطالعات عمران روستایی بنیاد مسکن در این زمینه گفت: اثرات حاشیه‌نشینی و ورود قشر فقیر و کم‌درآمد روستایی شهری که از مناطق مختلف به شهرها آمده‌اند، به حدی است که روستاهای کشور را هم درگیر می‌کند و سکونتگاه‌های غیررسمی اطرف روستاها می‌تواند همانند حاشیه شهر، به روستا نیز آسیب برساند. آلودگی خاک، هوا و بوهای نامطبوع در اطراف روستاها به‌دلیل حاشیه‌نشینی‌های زیاد همواره وجود دارد.وی در ادامه اضافه کرد: آسیب‌های محیطی ناشی از حاشیه‌نشینی باعث می‌شود تا زراعت و کشاورزی روستاها مورد آسیب و تهدیدهای زیست‌محیطی و بهداشتی قرار گیرد. حاشیه‌نشینان روستاها می‌توانند اقتصاد روستا را تحت‌الشعاع خود قرار داده و در بسیاری از مواقع سبب می‌شود تا فرم اقتصاد روستا از زراعت و مزرعه‌داری به اقتصاد کارگری تنزل پیدا کند.مدیر کل بنیاد مسکن آذربایجان‌شرقی با بیان اینکه در برنامه توسعه ششم خبرهای خوشی وجود دارد که می‌توان نمونه‌ای از آن را ۲۰۰ هزار مسکن روستایی و ۱۵۰ هزار واحد مسکن شهری در قالب بافت فرسوده عنوان کرد، گفت: پدیده دیگری که در روستاهای اطراف تبریز همچون اسفهلان، چاوان، کندرود، کرکج، آرپادره سی و باغ معروف ایجاد شده حاشیه‌نشینی روستایی است که زنگ خطری بسیار بزرگ است و مسوولان به آن توجهی ندارند.

وی با بیان اینکه حاشیه‌نشینی در تبریز کنترل شده ولی در روستاها گسترش می‌یابد، گفت: بافت فرسوده باید دارای چند ویژگی شامل ریزدانه، زیر ۶۰ متر مربع و بدون اصول فنی ساخت‌وساز و کمتر از عرض معبر ۶ متر باشد و در آن صورت به آن بافت فرسوده می‌گویند و متاسفانه در روستاهای نامبرده بافت فرسوده افزایش یافته است.باباپور همچنین گفت: علت گسترش پدیده حاشیه‌نشینی روستایی عدم توان مالی برای خرید خانه در شهرهای بزرگ است، از این رو به روستاها رفته و خانه‌هایی با بافت فرسوده احداث می‌کنند. متولی رسیدگی به این موضوع شهرداری تبریز است و باید جلوی این ساخت‌وسازهای بی‌رویه را بگیرند.همان‌طور که افزایش مهاجرت روستاییان به حاشیه‎ کلان‌شهرها به معضل بزرگی تبدیل شده و رونق مشاغل کوچک به‌ویژه کشاورزی در روستاها می‌تواند عامل مهمی در کنترل حاشیه‎نشینی باشد، بروز حاشیه‌نشینی در روستاها متقابلا می‌تواند تاثیرات منفی زیست‌محیطی، اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی برای روستاها داشته باشد.