تنگناهای اجرای قطار شهری تبریز

دنیای اقتصاد، تبریز، رعنا نیک‌رفتار: اجرای خط دوم قطار شهری تبریز به طول ۴/ ۲۲ کیلومتر که قرارداد اجرای آن در سال ۱۳۹۰ منعقد شد، اکنون به‌دلیل تنگناهای مالی و موانع مربوط به نوع قرارداد در رکود قرار گرفته و به گفته رئیس کمیسیون حمل‌ونقل و ترافیک شورای شهر این طرح تعطیل است. این در حالی است که سال گذشته دولت بیشترین تخصیص را در میان قطارهای شهری کشور به تبریز داشت به این معنا که از اعتبار ۱۳۲۰ میلیارد ریالی، ۴۷ درصد اختصاص به این طرح یافت.

خط دوم قطار شهری تبریز شامل ۲۰ ایستگاه از محدوده زمین‌های قراملک و منطقه واقع در کارخانه کود آلی شروع شده، از طریق خیابان وحدت و میدان قراملک و پس از عبور از زیر خیابان‌های آخونی، قدس، بازار و میدان دانشسرا، وارد خیابان عباسی شده و تا میدان شهید فهمیده امتداد دارد و در ادامه مسیر به سمت سه راهی ولیعصر، میدان استاد معین و در نهایت در میدان بسیج خاتمه می‌یابد. اما اینکه پس از گذشت پنج‌سال از انعقاد قرارداد بین سازمان قطار شهری با یک شرکت خصوصی برای طراحی و اجرای این خط، هنوز پیشرفت آنچنانی در عملیات اجرایی این خط مشاهده نمی‌شود، موضوعی است که رئیس کمیسیون حمل‌ونقل و ترافیک شورای شهر تبریز در صحن علنی شورا از مدیرعامل قطار شهری مورد پرسش قرار داد.

جعفر مدبر گفت: درحالی‌که قرارداد طرح و اجرای این خط در اسفند ۱۳۹۰ به امضا رسید و فروردین سال بعد اجرایش شروع شد، چرا باید پس از گذشت پنج سال از این ماجرا شاهد پیشرفت ۵ تا ۶ درصدی آن باشیم؟

وی با بیان اینکه این قرارداد هفت ساله بود و باید تا دو سال دیگر شاهد بهره‌برداری از خط دوم باشیم، اکنون شاهدیم که هیچ تحرکی در اجرای آن وجود ندارد و با بررسی‌های انجام شده مشخص شده است پیمانکار یاد شده از نوع و نحوه قرارداد ایراد گرفته و خواستار ایجاد تغییرات در آن شده است. وی از غیرفعال بودن کارگاه‌های خط دوم قطار شهری خبر داد و اظهار کرد: براساس مشاهدات عینی و بررسی کارشناسان کمیسیون حمل‌ونقل و ترافیک شورای شهر تبریز باید گفت که خط دوم تعطیل مطلق است.

مدبر ادامه داد: پیمانکار طرح اعلام می‌کند که قرارداد قابلیت اجرایی ندارد، نیاز به اصلاح دارد و از ابتدای امسال نیز سازمان قطار شهری هیچ ریالی از بابت اجرای طرح به آنها نداده است.

وی با اظهار نگرانی از وضعیت سازمان قطار شهری تبریز گفت: متاسفانه کسی در این سازمان پاسخگوی مطالبات مردم و اعضای شورای شهر نیست، درحالی‌که بیشترین منابع مالی و بودجه‌های دولتی و شهرداری به این سازمان اختصاص می‌یابد. مدبر، بودجه پیش‌بینی شده برای اجرای خط دوم قطار شهری تبریز را ۱۲۶۰ میلیارد ریال اعلام کرد که تاکنون ۱۲۰ میلیارد ریال از سوی دولت و ۴۰۰ میلیارد ریال از سوی شهرداری به صورت نقدی و غیرنقدی تامین شده است. وی از نحوه مدیریت سازمان قطار شهری تبریز گله کرد و با بیان اینکه مدیریت این مجموعه نباید به اعتبارات و بودجه‌های دولتی و شهرداری اکتفا کند، گفت: مدیری را در این مجموعه می‌خواهیم که بتواند با مطالعه راهکارهای مختلف همچون فاینانس و اوراق مشارکت، راهی برای برون‌رفت از بن‌بست کنونی پیدا کند.

همه مشکلات ناشی از کمبود اعتبار است

مدیرعامل سازمان قطار شهری تبریز در پاسخ به پرسش‌های رئیس کمیسیون حمل‌ونقل و ترافیک شورای شهر تبریز گفت: تمام مشکلات مربوط به اجرای خط دوم ناشی از کمبود اعتبارات است و به‌دلیل اینکه قطار شهری تبریز اکنون از امکانات و ظرفیت‌های زیرساختی کاملی برخوردار است، می‌توان با تزریق منابع مالی تعهدات مربوطه را به اجرا گذاشت. محمدصادق پشمینه‌آذر ادامه داد: قرارداد مربوط به طراحی و اجرای خط دوم با ترک تشریفات مناقصه منعقد شده است و ایجاد هر نوع تغییر و تجدید نظر در آن نیازمند مصوبه هیات دولت و امضای سه وزیر است.

او ایرادات به قرارداد خط دوم از سوی پیمانکار را مربوط به پنج ماه قبل دانست و ادامه داد: مبلغ قرارداد در آن مقطع زمانی با نرخ آن روز بسیار متعادل بوده است که در مجموع رقمی معادل ۱۲هزار میلیارد ریال را شامل می‌شود.

پشمینه‌آذر، تغییرات به وجود آمده در نرخ ارز را یکی از مشکلات مهم در بروز مشکلات خط دوم قطار شهری دانست و اظهار کرد: طراحی این خط ۳۵ درصد، حفاری تونل‌ها ۶ درصد، ایستگاه‌ها ۵ درصد و تامین تجهیزات صفر درصد پیشرفت دارد و از برنامه‌های زمان‌بندی شده بسیار عقب است. وی فعالیت یک دستگاه حفاری «تی‌بی‌ام» در خط دوم قطار شهری را مورد انتقاد قرار داد و گفت: این دستگاه نیز به‌دلیل کهنگی هر ماه نیاز به تعمیر و مرمت با هزینه‌های بالا دارد که مدتی از زمان اجرا نیز به همین دلیل از دست می‌رود.

وی با بیان اینکه در سال‌جاری ریالی از سوی دولت به طرح قطار شهری تبریز پرداخت نشده است، یادآور شد: شهرداری نیز منابع نقدی در اختیار طرح قرار نداده و مطالبات پیمانکاران به‌صورت غیرنقدی پرداخت شده است.

مدیرعامل قطار شهری تبریز گفت: تاکنون برای خط دوم ۱۹۰۰ میلیارد ریال در قالب درآمدهای عمومی دولت شامل ۵۳۸ میلیارد ریال و اعتبارات شهرداری تبریز معادل ۱۲۹۷میلیارد ریال هزینه شده است.

وی پیش‌بینی کرد: با وجود مشکلات در اجرای خط دوم قطار شهری تبریز این طرح تا سال ۱۳۹۹ به پایان برسد. عزم مدیریت شهری بر پیشبرد طرح قطار شهری استوار است. در همین حال شهردار تبریز با اشاره به عزم شهرداری بر پیشبرد طرح قطار شهری این کلانشهر گفت: پیشرفت این طرح در دو سال گذشته حدود ۹ هزار میلیارد ریال هزینه داشته است. صادق نجفی افزود: از این میزان هزینه حدود ۲۱۸۰ میلیارد ریال مربوط به ۱۲سال گذشته و بقیه که شامل بخش اعظم آن است، در دو سال گذشته صورت گرفته است.

وی اضافه کرد: تمام توان خود را برای اتمام ایستگاه میدان ساعت در شهریور سال جاری به‌کار گرفته‌ایم و در عین حال، تاکید داریم که عملیات عمرانی هیچ ایستگاهی نباید پیش از تملک آغاز شود. شهردار تبریز خاطرنشان کرد: حساسیت شورای شهر به طرح قطار شهری تبریز قابل تقدیر است و امیدواریم این توجه ویژه در پشتیبانی از پیشرفت طرح موثر واقع شود. قطار شهری تبریز دارای چهار خط است که عملیات حفاری تونل خط یک به طول ۱۸ کیلومتر به‌طور کامل پایان یافته است و ۶ کیلومتر اول آن نیز در حال خدمات‌رسانی به مردم است.

عملیات اجرایی پروژه قطار شهری تبریز در سال ۱۳۷۸ در چهار خط آغاز شد. خط یک این طرح به طول ۱۷/ ۲ کیلومتر با ۱۸ ایستگاه از میدان ائل‌گلی آغاز و از طریق بلوار شهید باکری و ۲۹ بهمن، خیابان امام خمینی، چهارراه محققی، باغ گلستان و خیابان خیام به کوی لاله ختم می‌شود و حدود هشت کیلومتر از مسیر به‌صورت تونل عمیق طراحی شده و با دو دستگاه حفار TBM در عمق حدود ۱۶تا ۲۵ متری در حال حفاری است.