زبان بدن ابزار درک ارتباطات غیرکلامی
سید محمد اعظمی‌نژاد*
منبع: mindtools
آیا تابه حال هنگام صحبت با شخصی برای شما پیش آمده است که متوجه منظور واقعی او نشوید؟ تفاوت بین آنچه افراد به طور کلامی ارائه می‌دهند با آنچه ما درک می‌کنیم، در ارتباطات غیرکلامی نهفته است که آن را با واژه «زبان بدن» می‌شناسیم و بخش عمده‌ای از ارتباطات ما با افراد را به خود اختصاص می‌دهد. با آگاهی هرچه بیشتر از نشانه‌ها و علائم زبان بدن، علاوه بر درک بهتر افراد، می‌توان ارتباط موثرتری با آنها برقرار کرد. گاهی حرکات کوچک یا بزرگ، اشارات، حالات در صورت یا درکل بدن، پیغامی از ما به طرف مقابل منتقل می‌کند. در این نوشتار سعی می‌شود نمونه‌هایی مختصر، از روش‌های درک زبان بدن به عنوان یک ابزار مهم ارتباطی تشریح شود.
عوامل کلیدی در زبان بدن
در تعاملات روزمره‌ای که با افراد دارید، سعی کنید عوامل کلیدی زبان بدن را به خوبی تحت نظر قرار دهید. تغییر در هریک از این عوامل توسط مخاطب شما، می‌تواند پیغامی کاملا متفاوت از آنچه او به صورت کلامی به شما می‌گوید، منتقل کند.
- حالت بدن، طرز نشستن یا ایستادن فرد.
- تماس چشمی، چشمان افراد بخش مهمی از پیغام را منتقل می‌کنند.
- حرکات دست‌ها، ابزاری برای تکمیل مخابره پیام به مخاطب است.
- تن صدا و شمردگی گفتار، به تهییج مخاطب کمک می‌کند.
اکنون به صورت موردی چند وضعیت را با هم مرور می‌کنیم:
• جلسات بغرنج: بعضی از جلسات بسیار پیچیده و بغرنج است؛ جایی که مخاطب شما کاملا حالت تدافعی به خود گرفته، جلساتی مثل جلسات سنتی ارائه بازخورد یا ارزیابی عملکرد! پس چگونه می‌توان کاری کرد تا کسی که در عمل متوجه صحبت‌های شما نیست، حرف‌های مهم شما را بشنود؟ نشانه‌های معمول برای فردی که در هنگام صحبت شما حالت تدافعی به خود گرفته است این موارد است:
- دست‌ها و بازوها را جمع و به بدن خود نزدیک می‌کند.
- حرکات صورت فرد حداقل است.
- تا حد امکان از نظر فیزیکی خود را از شما دور نگاه می‌دارد.
- تماس چشمی حداقل است و اغلب به پایین یا اطراف نگاه می‌کند.
با مشاهده چنین علائمی، شما می‌توانید نوع گفتار یا محتوای کلام خود را به نوعی تغییر دهید تا فرد از حالت تدافعی خارج شود و به تدریج فرد را پذیرای سخنان خود نمایید. به همین ترتیب اگر خود شما نیز در یک مذاکره به حالت تدافعی قرار گرفتید سعی کنید با کنترل زبان بدن از این حالت خارج شوید.
• کار گروهی و بی‌توجهی افراد: حتما برای شما پیش آمده که، هنگام یک صحبت مهم در گروه کاری خود، بی‌توجهی افراد را نسبت به خود حس کنید. یا برای توافق بر سر زمان خاتمه انجام کارها و مسوولیت‌ها، افراد از خود بی تفاوتی نشان دهند. در حالت ایده‌آل افراد باید در این موارد با شما همراهی کنند، اما افراد برای این بی‌توجهی به صورت غیرمستقیم به شما پیغام می‌دهند.برخی از این نشانه‌ها و علائم عبارتند از:
- سر فرد رو به پایین است.
- فرد به صورت خیره به یک نقطه نامعلوم نگاه می‌کند.
- ممکن است با لباس یا خودکار خود مشغول بازی باشد.
- ممکن است در حال خط خطی یا نقاشی یا نوشتن کلماتی بی معنی در دفتر خود باشد.
- ممکن است در صندلی خود فرو رفته باشد.
هنگام مواجه شدن با چنین علائمی، باید روشی برای تعامل به کار ببرید تا توجه او به صحبت‌های شما برگردد، مثلا از وی سوالی مستقیم بپرسید و البته مطمئن شوید زبان بدن شما نیز درخواست تعامل مجدد فرد را به فرد منتقل می‌کند.
• دروغ گفتن: یکی از مواردی که از طریق غیرکلامی و زبان بدن قابل تشخیص است، دروغگویی است؛ برخی نشانه‌های معمول زبان بدن فردی که در حال دروغ گفتن است این موارد است:
- عدم یا حفظ کمترین تماس چشمی و حرکات سریع چشم‌ها.
- فرد سعی می‌کند دست یا انگشتان خود را هنگام صحبت جلوی دهان خود بگیرد.
- فرد تا حد امکان از نظر فیزیکی از شما دور و حرکات بدنی غیرمعمول و نامتعارف انجام می‌دهد.
- هنگام صحبت نفس‌نفس می‌زند.
- رنگ چهره فرد معمولا قرمز می‌شود.
- در هنگام صحبت عرق می‌کند.
- صدای فرد دچار گرفتگی می‌شود.
به یاد داشته باشید زبان بدن هر فرد متفاوت است و در این مورد نمی‌توان خیلی سریع نتیجه گیری کرد، بلکه می‌توان با پرسیدن سوالات بیشتر و کنترل زبان بدن و گفتار فرد به درستی مطالب وی پی برد.
• مصاحبه‌ها و مذاکره‌ها: در هنگام یک مصاحبه یا مذاکره، وقتی سوالی پرسیده می‌شود، چنانچه فرد اهل تفکر و تعمق باشد، احتمالا قبل از پاسخ کمی درنگ می‌کند و بلافاصله پاسخ نمی‌دهد و البته اگر در یک مصاحبه فرد نشان دهد به خوبی قبل از پاسخ به سوال، فکر می‌کند، معمولا علامت خوبی است. بعضی نشانه‌های معمول برای این موضوع این موارد است:
- فرد به نقطه‌ای دور نگاه می‌کند و به هنگام پاسخ دوباره به شما نگاه می‌کند.
- با انگشت چانه خود را نوازش می‌کند.
- دست به گونه‌های خود می‌زند.
- سر خود را تکان می‌دهد.
نکته پایانی: زبان بدن پیچیدگی دارد؛ همان‌طور که اشاره شد هر فرد، زبان بدن منحصر به فردی دارد و نشانه‌ها و علائمی که بروز می‌دهد، ممکن است دلیلی متفاوت از آنچه ما فکر می‌کنیم داشته باشد. از همه مهم‌تر وجود تفاوت فرهنگی است. فراموش نکنید آگاهی از زبان بدن بخش عمده‌ای از مسائل ارتباطی بین افراد را حل می‌کند، بنابراین سعی کنید سرنخی که در این نوشتار معرفی شد دنبال کنید تا به سطح مناسبی از مهارت برای استفاده از این ابزار دست یابید.
*عضو هیات رییسه کمیته تخصصی توسعه-انجمن مدیریت منابع انسانی ایران
(azaminejad@gmail.com)
ارسال نظر