قفقاز جنوبی

اقتصادنیوز: نفوذ ژئوپلیتیکی جدید نتوانسته آذربایجان را از اختلاف‌های منطقه‌ای، به‌ویژه با ایران، مصون نگه دارد. روابط دو کشور پس از جنگ ۲۰۲۰ که کنترل آذربایجان بر بخش وسیعی از مرز با ایران را بازگرداند و روابط با رقبای تهران یعنی ترکیه و اسرائیل را تقویت کرد، به شدت تیره شد.

اقتصادنیوز: در مارس ۲۰۲۵، ترکیه و آذربایجان خط لوله گاز جدیدی را که نخجوان را به شبکه گاز ترکیه متصل می‌کند، افتتاح کردند و وابستگی چندین دهه‌ای نخجوان به انرژی ایران را کاهش دادند. اگر توافق صلح میان آذربایجان و ارمنستان همچنین مسیر زمینی مستقیمی را از آذربایجان به نخجوان از طریق جنوب ارمنستان باز کند، ایران یک نقطه اتکای دیگر خود را از دست خواهد داد.

اقتصادنیوز: آذربایجان با بهره‌برداری از جنگ اوکراین به‌عنوان تامین‌کننده انرژی جایگزین برای اروپا و محور مسیرهای تجاری جدید، موقعیت ژئوپلیتیکی خود را تقویت کرده است.

اقتصادنیوز: اگر جنگ اوکراین به پایان نزدیک شود، روسیه ممکن است دوباره تمرکز خود را بر منطقه‌ای بگذارد که هنوز در آن نفوذ دارد؛ از جمله بر ارمنستان، متحد دیرین خود. حتی در نبود چنین تحولی، کرملین می‌تواند نقش مورد نظر باکو را ایفا نکند؛ به‌ویژه اگر توافق صلحی امضا نشود و مسیرهای حمل‌ونقل میان ارمنستان و آذربایجان همچنان بسته بماند.

اقتصادنیوز: با توجه به درگیری روسیه در جنگ اوکراین، مسکو بخش زیادی از نفوذ منطقه‌ای سابق خود را به آذربایجان واگذار کرده است. درحالی‌که روسیه از بازارهای غربی محروم شده، آذربایجان به‌عنوان تأمین‌کننده جهانی انرژی، به‌ویژه برای اروپا، اهمیت بیشتری یافته است.

اقتصادنیوز: اسرائیل در تلاش است تا همکاری امنیتی دیرینه اما غیررسمی خود با آذربایجان را تحت چتر چندجانبه و با حمایت واشنگتن نهادینه کند. در چارچوب توافقنامه‌های ابراهیم، امضاکنندگان انتظار می‌رود در «مجمع نقب» (Negev Forum) شرکت کنند؛ پلتفرمی که در سال ۲۰۲۲ برای تقویت همکاری‌های دیپلماتیک، اقتصادی و امنیتی میان اسرائیل و شرکای عربش راه‌اندازی شد.

اقتصادنیوز: پس از تصویب طرحی در کنست برای پیوستن آذربایجان به توافقنامه‌های ابراهیم، دفتر نخست‌وزیری اسرائیل در ۵ مارس اعلام کرد که گفتگوهایی با واشنگتن برای ایجاد «چارچوبی محکم برای همکاری سه‌جانبه» میان اسرائیل، آمریکا و آذربایجان در جریان است.

اقتصادنیوز: اگر آذربایجان بتواند از طریق تهدید نظامی امتیازات اساسی بگیرد، الگویی خطرناک ایجاد خواهد شد که در سراسر منطقه -از مولداوی و گرجستان تا اوکراین- پژواک خواهد یافت. سایر بازیگران تجدیدنظرطلب هم به‌دقت این روند را دنبال می‌کنند. از نظر اقتصادی هم موضوع اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا آذربایجان یکی از تأمین‌کنندگان انرژی اروپا است و منطقه میزبان مسیرهای حیاتی ترانزیتی شرق-غرب بین آسیای مرکزی و اروپاست.

اقتصادنیوز: نشانه‌ها از باکو چندان امیدوارکننده نیستند. رسانه‌های وابسته به دولت همچنان ارمنستان را به تحریکات نظامی متهم می‌کنند. آذربایجان از شرکت در هرگونه سازوکار تحقیق درباره نقض آتش‌بس خودداری کرده است.

اقتصادنیوز: به ادعای ناظران با سقوط دولت اسد، معادلات خاورمیانه و فراتر از آن نقش آفرینی بازیگرانی چون ایران، روسیه، اذربایجان، ارمنستان و ترکیه را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

اقتصادنیوز: امواج میدیا با انتشار یادداشتی مدعی شد، پس از ۱۴ سال جنگ داخلی، دولت بشار اسد، رئیس‌جمهور سابق سوریه، سقوط کرده است. در حالی که جامعه جهانی و کارشناسان در حال بررسی تبعات این تحولات برای سیاست بین‌الملل و دینامیک‌های امنیتی هستند، اثرات آن بر برخی از مناطق مجاور همچنان به طور کامل بررسی نشده است.

اقتصادنیوز: برخلاف ارمنستان، ظهور تحریر الشام سناریویی مطلوب برای آذربایجان به شمار می‌آید. پیش از جنگ داخلی سوریه، آذربایجان و سوریه علیرغم تفاوت‌های سیاست خارجی و روابط نزدیک با دشمنان روابط نسبتاً بی‌طرفانه‌ای داشتند.

اقتصادنیوز: نفوذ ترکیه هم در خاورمیانه و هم در آسیای مرکزی، -جغرافیایی که منابع غنی انرژی از گاز گرفته تا نفت و اورانیوم در را در خود جای داده است-، به دنبال افزایش نفوذش است. در بحبوحه این تغییرات، تهران نقش خود در قفقاز را مجدداً محاسبه کرده و مخالفت خود را با گشایش کریدور استراتژیک زنگزور، -یک مسیر تجاری و حمل‌ونقل که استانبول را به باکو متصل می‌کند،- ارزیابی می‌کند.

اقتصادنیوز: به ادعای تی ار تی، نفوذ ترکیه هم در خاورمیانه و هم در آسیای مرکزی، -جغرافیایی که منابع غنی انرژی از گاز گرفته تا نفت و اورانیوم در را در خود جای داده است-، به دنبال افزایش نفوذش است. در بحبوحه این تغییرات، تهران نقش خود در قفقاز را مجدداً محاسبه کرده و مخالفت خود را با گشایش کریدور استراتژیک زنگزور، -یک مسیر تجاری و حمل‌ونقل که استانبول را به باکو متصل می‌کند،- ارزیابی می‌کند.

اقتصادنیوز: اوراسیا ریویو با انتشار یادداشتی مدعی شد، سقوط دولت بشار اسد به دست شورشیان، از جمله جناح‌های مورد حمایت آنکارا، موجب شده تا ترکیه به بازیگر خارجی مسلط در سوریه تبدبل شده و عملا رقیب ایران و روسیه در شام شود.

اقتصادنیوز: طرح جاه‌طلبانه راه توسعه عراق نمونه‌ای کلیدی از پروژه‌هایی است که می‌تواند نقش یک کشور را در صحنه جهانی بازتعریف کنند. هدف این پروژه اتصال آسیا به اروپا از طریق شبکه راه‌آهن، جاده‌ها، بنادر و مراکز شهری است. در قلب آن، توسعه بندر بزرگ فاو در جنوب عراق نهفته است که به ترکیه متصل است و به اروپا گسترش می‌یابد.

نشست قفقاز موسوم به ۳+۳ با حضور بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای موجب شد تا بار دیگر مسئله فعل و انفعال‌های این منطقه و اختلاف‌های پیدا و پنهان درباره زنگزور برجسته‌تر شود. به باور گروهی از ناظران، کشورهای فعال در منطقه قفقاز تلاش دارند تا از این سنگر در برابر نفوذ بازیگران عربی حراست کنند. در چنین شرایطی وضعیت گرجستان و همزمان هم صدایی‌های گاه و بیگاه ایروان با غرب به یکی از نگرانی‌های روسیه، آذربایجان و ایران تبدیل شده و معادلات حاکم را مبهم‌تر جلوه داده است.

ایسنا: هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه اعلام کرد: نشست ‌سازوکار مشورتی منطقه‌‌‌ای «۳+۳» در استانبول و با مشارکت وزرای امور خارجه ایران، ارمنستان، روسیه و جمهوری آذربایجان برگزار خواهد شد. نشست ‌سازوکار مشورتی منطقه‌‌‌ای «۳+۳» درباره قفقاز جنوبی قرار است ۱۸ اکتبر (۲۷ مهر) در استانبول برگزار شود.خبرگزاری روسی تاس با انتشار این مطلب گزارش داد، «هاکان فیدان» وزیر امور خارجه ترکیه در نشست خبری پس از دیدار با «ایمن الصفدی» وزیر امور خارجه اردن گفت که پیش‌بینی می‌کند وزرای امور خارجه روسیه، جمهوری…

اقتصادنیوز: مسکو مدت‌هاست که قفقاز جنوبی را حیاط خلوت خود می‌داند و به دنبال حفظ انحصار خود در امور منطقه است.

ايسنا: رئیس سرویس امنیت فدرال روسیه تاکید کرد غرب می‌خواهد منطقه قفقاز جنوبی بی‌ثبات بماند و برای مستقر ساختن نیروهای خود در این منطقه برنامه دارد.

ايسنا: رئیس جمهور ترکیه گفت که فرصتی بزرگی برای صلح در منطقه قفقاز جنوبی ظهور یافته است.

به نوشته موسسه مطالعاتی جیمز تاون بخش راه آهن ارس با چالش‌های جدی‌تری روبرو است. در حال حاضر یک بزرگراه کاربردی بین آذربایجان و نخجوان از طریق ایران در حال بهره‌برداری است.

ایسنا: امروز (دوشنبه) اول آبان ماه وزیران امور خارجه روسیه، ترکیه، آذربایجان و ارمنستان و به میزبانی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در تهران نشست موسوم به ۳+۳ را آغاز کردند.