اشاره: هنگامی که انگلیسی‌ها در جنگ جهانی اول بوشهر را اشغال کردند، پرچمی را بالا برده و تمبری انتشار دادند که روی آن به زبان انگلیسی نوشته شده بود: بوشهر در اشغال انگلستان. دلوار بندر کوچکی است در 50 کیلومتری بوشهر که مرکز یکی از بخش‌های ساحلی شهرستان تنگستان است. واژه دلوار به معنای «دلاور» است که گاه «دلبار» هم گفته می‌شود. شغل مردم دلوار اغلب ماهیگیری و سفر به شیخ‌نشین‌ها است. موقعیت دلوار به‌گونه‌‌ای است که کشتی‌های بزرگ می‌توانند در ساحل آن پهلو بگیرند و به همین لحاظ در مقاطعی از تاریخ ایران نامی از آن ذکر شده است.

17 مرداد ماه سال 1294 شهر بوشهر از سوی نیروهای انگلیسی اشغال شد. تا نیمه قرن نوزدهم، برتری بریتانیا در خلیج فارس به توسعه بندر بوشهر متکی بود اما از اواخر این قرن نظر دیگر کشورها مانند امپراتوری آلمان نسبت به بوشهر جلب شد و دفاتر کنسولی در بوشهر راه انداختند. روابط تجاری ایران با آلمان و خرید کشتی از آن برای بریتانیا که موقعیت گمرکی خود را حفظ کرده بود، ناخوشایند بود. طبق اسناد، ویلهلم واسموس در سال ۱۹۱۳ به‌عنوان کنسول دوم آلمان وارد بوشهر شد. با شروع جنگ جهانی اول در سال ۱۹۱۴، کنسولگری آلمان برای مقابله با انگلیس فعال شد.

1974م: ریچارد نیکسون برای اینکه محاکمه و مجازات نشود هشتم اوت 1974 از ریاست جمهوری آمریکا کناره‌گیری کرد. پس از رسوایی واترگیت یعنی دستبرد به ستاد انتخاباتی حزب دموکرات و نصب غیر قانونی دستگاه شنود در آن، او چاره‌ای جز استعفا نداشت. پس از اعلام استعفای نیکسون، جرالد فورد معاون او جایش را گرفت و ضمن صدور حکمی مانع ادامه تعقیب قضایی و مجازات نیکسون در رابطه با ماجرای واترگیت شد. وی تنها رئیس‌جمهوری در تاریخ 229 ساله آمریکاست که از این سمت کناره‌گیری کرده است. وی دو روز پیش از آن گفته بود که از محاکمه پارلمانی شدن باکی ندارد و کناره‌گیری نمی‌کند، ولی در این دو روز مشاورانش او را به کناره‌گیری قانع کرده بودند تا برکنار نشود و به زندان نیفتد.

هشتم اوت سال 40 پیش از میلاد ارتش ایران با در هم شکستن ارتش روم، سوریه را پس گرفت. واحدهای نظامی ایران سپس به پیشروی خود ادامه داده و فلسطین را هم به‌صورت کامل تصرف کردند. سنای روم که چنین دید، به ایران اعلان جنگ داد و سه سال طول کشید تا تدارک این جنگ که برای آن لژیونرهای رومی از سراسر متصرفات این امپراتوری، از انگلستان و فرانسه و اسپانیا و آلمان گرفته تا شمال آفریقا، ایلریا (یوگسلاوی) و یونان احضار شده بودند فراهم شود. حمله به ایران در سال 36 پیش از میلاد با 113 هزار سرباز زبده به فرماندهی مارکوس آنتونیوس (شوهر کلئوپاترا ملکه یونانی تبار مصر) آغاز شد.

هشتم اوت 1990دولت عراق پس از تصرف کویت، علی حسن عبدالمجید التکریتی(علی شیمیایی) را به سمت «فرماندار» این کشور منصوب کرد. دولت عراق از زمان ایجاد این کشور مدعی کویت بود و آن را جزئی از خاک خود می‌دانست و می‌گفت که انگلیسی‌ها آن سرزمین را به شیوخ طایفه‌العتوب داده‌اند. این طایفه در قرن هفدهم از نجد (کشور سعودی) به کویت کوچ کرده بود.

چیزی که در انقلاب مشروطه اهمیت دارد و جالب است، این که ببینیم چگونه مردم در جریان مشروطیت ایفای نقش می‌کنند؛ یعنی از مردمانی که انقلاب مشروطه را تجربه می‌کنند، سخن بگوییم. منظور رهبران، خواص، جریان‌های کلان و یا حوزه‌های دعوی و مخالفان روشنفکران با مشروعه خواهان نیست، کسانی هستند که مسائل را آگاهانه می‌سنجند و فهم می‌کنند، مردمانی که در سطوح و لایه‌های پایین جامعه درحال زندگی هستند و مسائل، دغدغه‌ها، بحث‌ها، گفت‌وگوهایشان و آنچه به‌عنوان بیم و امید از آن یاد می‌کنیم، کاملا با خواص متفاوت است.

دکتر عبدالمهدی رجایی: به گزارش روزنامه وقایع‌الاتفاقیه «از 15 اسفندماه 1234 تا 15 نوروز 1235» دو دفعه دو شبانه‌روز بارندگی متصل شده و خرابی زیاد به بعضی ابنیه و عمارات شهر و بلوکات رسانده و سیل در رودخانه زاینده‌رود طغیان کرده، از سمت پل چهارباغ آب ‌طوری بالا آمده است که دیوارهای باغ زرشک را خراب کرده و از سمت مدرسه چهارباغ نیز آب به حدی بالا آمده که تا جنب مدرسه جدید عباسی و از سمت پل‌خواجو تا دروازه خواجو آب گرفته و اکثر طواحین (آسیاب‌ها) و قرای حول و حوش از این کثرت آب، خرابی به‌هم رسانیده و حاصل شتوی (زمستانی) دو طرف رودخانه را آب سیل فروگرفته و خسارت زیاد رسانده است.

از دیگر نامه‌های بیانگر رصد‌کردن مجلس ازسوی زنان، باید به نامه‌ای که در سیزدهم ذیقعده ۱۳۲۸ ه. ق/ ۱۲۸۹ ه. ش نوشته شده، اشاره کرد. زنان معترض به عملکرد شورای دوم در هیات انجمن مخدرات وطنی طی نامه‌ای به مجلس نگرانی خود را از بحران‌های سیاسی و اجتماعی کشور ابراز کردند. در این تلگراف، انجمن مخدرات وطن به ارزیابی کارنامه مجلس شورای ملی پرداخته است. آنان با بیانی که یادآور خاطره اتحادیه غیبی نسوان بود نوشتند که از زمان تشکیل دوره دوم مجلس شورا تاکنون «قریب یک‌سال و نیم است که معلوم نیست اوقات گرانبهای ما صرف چه می‌شود؟ قشون روس در داخله مملکت ما رحل اقامت انداخته، انگلیس ما را تهدید می‌کند.

جنبش مشروطه تحولات زیادی را در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایجاد کرد؛ یکی از این تحولات استفاده از اسناد بود. این را مدنظر قرار دهید که پیش از این در دوره فتحعلی‌شاه نخستین آرشیو رسمی به شیوه نوین در وزارت امور خارجه تشکیل شد. به‌نظر می‌رسد که با تحولات اداری و ساختاری که در ایران در این دوران صورت گرفت تا حد زیادی نگاه به اسناد تغییر کرد.

بخشی از گفت‌وگوی معصومه آقاجانپور با علی ططری رئیس مرکز اسناد مجلس.