دستورالعمل توثیق اوراق بهادار ابلاغ شد

سنا- مفاد دستورالعمل ۱۸ ماده ای توثیق اوراق بهادار که مربوط به وظایف شرکت سپرده‌گذاری مرکزی است، روز دوشنبه از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام شد. دبیر کمیته تدوین مقررات سازمان بورس و اوراق بهادار از ابلاغ دستورالعمل توثیق اوراق بهادار خبر داد.

مریم صفاریان با اشاره به اینکه این دستورالعمل به پیشنهاد شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، به سازمان بورس و اوراق بهادار ارسال شد،‌ابراز داشت: دستورالعمل توثیق در ۲۹ خرداد ماه سال جاری در ۱۸ ماده و ۶ تبصره به تصویب هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار رسید.

وی ادامه داد: بر اساس ماده یک این دستورالعمل، اصطلاحات و واژه‌های تعریف شده در ماده یک قانون بازار اوراق بهادار، آئین‌نامه معاملات در شرکت بورس اوراق بهادار تهران، دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات اوراق بهادار در فرابورس ایران و اساسنامه شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، در همان معانی در این دستورالعمل به کار رفته‌اند.

صفاریان خاطرنشان کرد: البته برخی از اصطلاحات در این دستورالعمل تعریف دیگری دارند، به طوری که منظور از اوراق بهادار، اوراقی است که در شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، سپرده شده است.

همچنین اوراق بهادار وثیقه، اوراق بهاداری است که تحت مالکیت وثیقه‌گذار قرار دارد و به دلایل قانونی یا مقرراتی ممنوعیتی جهت معامله اوراق بهادار یاد شده وجود ندارد و به نفع وثیقه‌گیر توثیق شده است.

وی تصریح کرد: بر این اساس، پایگاه داده‌ها، سامانه‌ای است شامل اطلاعات موردنیاز در خصوص ناشران اوراق بهادار، مالکان اوراق بهادار، اعضا و هرگونه اطلاعات مربوط به مالکیت اوراق بهادار که توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی راهبری می‌شود.

وی تاکید کرد: منظور از توثیق، مسدود کردن اوراق بهادار وثیقه‌گذار در پایگاه داده‌ها به نفع وثیقه‌گیر، مطابق شرایط این دستورالعمل است. در عین حال، سپرده‌گذاری هم به عملیاتی گفته می‌شود که طی آن تمام یا قسمتی از اوراق بهاداری که در پایگاه داده‌ها به ثبت رسیده است، قابلیت معامله در بورس یا فرابورس را خواهند یافت.

دبیر کمیته تدوین مقررات سازمان بورس و اوراق بهادار یادآور شد: شرکت سپرده‌گذاری مرکزی در این دستورالعمل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سهامی عام) است که طبق بند (۷) ماده یک قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران تشکیل شده است. وی کد مالکیت را شناسه مشتری برای انجام معاملات اوراق بهادار در پایگاه داده‌ها دانست و ادامه داد: کد وثیقه هم کد مشخصی است که اوراق بهادار وثیقه به آن منتقل و مسدود می‌شود.صفاریان افزود: منظور از وثیقه‌گذار هم مالک اوراق بهادار یا نماینده وی است که اوراق بهادار را به نفع وثیقه‌گیر، توثیق می‌کند. البته وثیقه‌گیر، شخصی است که وثیقه به نفع او انجام شده است.

وی تصریح کرد: وضعیت قابل فروش در این دستورالعمل به وضعیتی گفته می شود که اوراق بهادار وثیقه به درخواست وثیقه‌گیر از حالت ممنوع‌المعامله به حالت قابل فروش درمی‌آید، البته این در حالی است که تنها به کارگزار معرفی شده از سوی وثیقه‌گیر اجازه فروش داده می‌شود.

توثیق اوراق بهادار

دبیر کمیته تدوین مقررات با بیان اینکه فصل اول این دستورالعمل به تشریح توثیق اوراق بهادار پرداخته است، ابراز داشت: رسیدگی به درخواست‌های توثیق اوراق بهادار، منوط به ارسال درخواست کتبی وفق فرم‌های از پیش تعیین شده، از سوی وثیقه‌گذار به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی است.

وی گفت: البته در تبصره‌ای قید شده در صورتی‌که وثیقه‌گذار شخص حقوقی باشد، فرم درخواست توثیق باید توسط صاحبان امضای مجاز، امضا شود و آخرین روزنامه رسمی موید صاحبان امضای مجاز ضمیمه شود.

صفاریان افزود: چنانچه درخواست توثیق از سوی شخص حقوقی برای اوراق بهادار متعلق به اشخاص دیگر و به نیابت از ایشان به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی ارائه شود، وی باید ضمن تکمیل فرم‌ درخواست توثیق، گواهی کند که درخواست کتبی اشخاص یاد شده مبنی بر اعطای اختیار به شخص حقوقی جهت توثیق اوراق بهادار را دریافت کرده است.

وی با اشاره به اینکه به منظور توثیق اوراق بهادار، ضروری است در هنگام ارسال فرم درخواست موضوع ماده ۲، کارمزد معین توسط وثیقه‌گذار پرداخت و مستندات آن به همراه سایر مدارک به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی ارسال شود، تصریح کرد: درغیراین صورت عملیات توثیق انجام نمی‌شود و مراتب به متقاضی اطلاع داده می‌شود. در عین حال، میزان کارمزد در چارچوب سقف‌های اعلامی توسط سازمان تعیین و اعلام می‌شود.

به گفته وی، در صورت تکمیل و ارسال مدارک مطابق مواد قبل، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی نسبت به انتقال دارایی اوراق بهادار مورد درخواست توثیق، از کد مالکیت وثیقه‌گذار به کد وثیقه در پایگاه داده‌ها اقدام می‌کند.

صفاریان به وجود دو تبصره در این ماده اشاره و خاطرنشان کرد: پس از توثیق اوراق بهادار، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی نتیجه اقدامات را به صورت کتبی به ناشر اوراق بهادار، وثیقه‌گذار و وثیقه‌گیر اطلاع می‌دهد. همچنین گواهینامه موقت اوراق بهادار وثیقه نزد شرکت سپرده‌گذاری مرکزی نگهداری می‌شود.

دبیر کمیته تدوین مقررات تاکید کرد: پس از توثیق اوراق بهادار، حق تغییر مالکیت یا تبدیل وثیقه به غیر از موارد اجازه کتبی وثیقه‌گیر و حکم مرجع ذی‌صلاح قانونی، از وثیقه‌گذار سلب می‌شود.

وی گفت: در ماده ۷ هم مواردی قید شده که در صورت توافق طرفین وفق قرارداد فی‌مابین و به استناد فرم درخواست توثیق، جزو متعلقات وثیقه محسوب شده و حق برداشت، انتقال مالکیت یا تبدیل آنها به تبع وثیقه اولیه از وثیقه‌گذار سلب می‌شود.

صفاریان ادامه داد: این ۵ مورد عبارتند از هرگونه حق تقدم که به واسطه مالکیت وثیقه‌گذار بر وثیقه به وی تعلق می‌گیرد، سهامی که در اثر افزایش سرمایه حاصل می‌شود، اوراق بهاداری که در اثر تقسیم اوراق بهادار وثیقه به چند ورقه بهادار، حاصل می‌شود، وجوهی که در اثر فروش حق‌ تقدم استفاده نشده موضوع بند اول این ماده به وثیقه‌گذار تعلق گیرد و سود متعلقه به اوراق بهادار وثیقه.

به گفته وی اقدامات مربوط به بند‌های وجوه استفاده نشده حق‌تقدم و سود متعلقه به اوراق بهادار وثیقه ، مطابق قرارداد فی‌مابین طرفین توسط ناشر انجام می‌پذیرد و مسوولیت حسن اجرای آن به عهده ناشر است.

صفاریان با اشاره به اینکه وثیقه‌گیر می‌تواند با ارائه درخواست کتبی به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی از آخرین وضعیت اوراق بهادار وثیقه توسط وثیقه‌گذار یا وثیقه‌گذاران به نفع وی اطلاع حاصل کند، گفت: در ماده ۹ این دستورالعمل قید شده در صورت لغو پذیرش اوراق بهادار از فهرست نرخ‌های بورس یا فرابورس، همچنین در مواردی که مقرر است اوراق بهادار وثیقه، به اوراق بهادار دیگری تبدیل شوند، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی پس از حصول اطلاع از موضوع از طریق سازمان، بورس یا فرابورس، باید مراتب را به صورت کتبی به ناشر اوراق بهادار و وثیقه‌گیر اعلام کند. وی ابراز داشت: در این‌صورت ناشر اوراق بهادار مسوولیت اجرای تعهدات شرکت سپرده‌گذاری مرکزی را در حفظ حقوق وثیقه‌گیر بر عهده خواهد داشت.

صفاریان با اشاره به ماده ۱۰ این دستورالعمل ابراز داشت: توثیق اوراق بهادار اعضای هیات‌مدیره یا رفع توثیق آن، موضوع ماده ۱۱۴ قانون تجارت، منوط به ارسال درخواست کتبی وفق فرم‌های از پیش تعیین شده، از سوی ناشر اوراق بهادار به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی است، البته درخواست توثیق مستلزم ارسال صورت‌جلسه مجمع عمومی ناشر و آگهی روزنامه رسمی است که در آن اعضای هیات‌مدیره معرفی شده‌اند.

رفع توثیق اوراق بهادار

وی با بیان اینکه در فصل دوم این دستورالعمل، موارد رفع توثیق اوراق بهادار تشریح شده،‌ افزود: رفع توثیق اوراق بهادار درصورت درخواست کتبی از سوی وثیقه‌گیر به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی وفق فرم‌های از پیش تعیین شده یا دستور مرجع ذیصلاح انجام می‌شود. این در حالی است که رفع توثیق بخشی از اوراق بهادار وثیقه به درخواست وثیقه‌گیر، در چند مرحله نیز امکان‌پذیر است.

صفاریان افزود: پس از رفع توثیق اوراق بهادار، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، دارایی وثیقه‌گذار را از کد وثیقه به کد مالکیت وی در پایگاه داده‌ها انتقال داده و نتیجه اقدامات را به صورت کتبی به ناشر اوراق بهادار، وثیقه‌گذار و وثیقه‌گیر یا مرجع ذی‌صلاح قانونی درخواست‌کننده اطلاع می‌دهد.

وی به فصل سوم که شامل موارد فروش اوراق بهادار وثیقه است، اشاره کرد و گفت: فروش اوراق بهادار وثیقه منوط به ارسال درخواست کتبی فروش و معرفی کارگزار فروشنده از سوی وثیقه‌گیر به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی وفق فرم‌های از پیش تعیین شده است.

دبیر کمیته تدوین مقررات سازمان بورس و اوراق بهادار تاکید کرد: شرکت سپرده‌گذاری مرکزی پس از دریافت درخواست فروش و مدارک مثبت ماده ۱۵، اوراق بهادار وثیقه را در پایگاه داده‌ها در وضعیت قابل فروش برای کارگزار فروشنده قرار داده و مراتب را به صورت کتبی به وثیقه‌گیر، وثیقه‌گذار و کارگزار فروشنده اطلاع می‌دهد.

وی یادآور شد: در ماده ۱۵ این دستورالعمل هم آمده که فروش اوراق بهادار وثیقه، توسط وثیقه‌گیر در یکی از حالت‌های داشتن وکالتنامه یا صلح‌نامه رسمی که موید اعطای اختیار فروش باشد و ارائه دستور فروش توسط مراجع قضایی - قانونی ذی‌صلاح امکانپذیر است.

صفاریان گفت: وثیقه‌گیر باید مدارک و مستندات موضوع ماده ۱۵ را به منظور فروش اوراق بهادار وثیقه به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و کارگزار فروشنده ارائه کند.

وی گفت: در تمامی مواردی که شرکت سپرده‌گذاری مرکزی ملزم به اطلاع‌رسانی کتبی به وثیقه‌گیر و وثیقه‌گذار است، نشانی ارائه‌شده در فرم‌هایی که به امضای اشخاص نامبرده رسیده است، ملاک عمل خواهد بود مگر در حالتی که تغییر نشانی به صورت کتبی به اطلاع شرکت سپرده‌گذاری مرکزی رسیده باشد.

صفاریان در پایان خاطرنشان کرد: با تصویب این دستورالعمل، مقررات مغایر فسخ می‌شود. این دستورالعمل حاکم بر درخواست‌های توثیق اوراق بهاداری است که مطابق مقررات این دستورالعمل ارائه می‌شوند.