مهمترین نگرانیهای رهبران اقتصادی جهان در داووس ۲۰۲۳ مطرح شد
جهانی‌شدن بر لبه پرتگاه
از منظر تجارت اجلاس امسال تاکنون زیر سایه مباحث مربوط به ریزتراشه‌‌‌‌‌ها به‌عنوان مبنای دوران گذار به فناوری‌های نو بوده‌است. سیاست‌های حمایتی آمریکا در این باب و اعتراض اروپا به آن بار دیگر به میان آمد. چین دیگر قهرمان این نشست تا اینجا است. نگرانی از رشد اقتصادی آن موضوع سخنرانی‌های چند پنل تخصصی قرار گرفت. علاوه‌بر این، هیاتی بلندپایه از چین برای نخستین‌بار از زمان سیاست سختگیرانه کوویدصفر به سوئیس رفته‌‌‌‌‌اند. رئیس هیات چینی در سخنرانی خود گفت کشورش آماده پذیرایی از سرمایه‌گذاری خارجی است. سخنانی که به تغییر رویکرد چین و نرمش آن در‌برابر تنش‌های موجود با کشورهای جهان، به‌ویژه آمریکا و استرالیا تفسیر شد. امنیت سایبری و تهدیدات فضای‌مجازی برای تجارت دیگر موضوع تجاری امسال بود. در حاشیه این مراسم نیز ۲۰۰ نفر از ابرمیلیاردرهای جهان در حرکتی عجیب با صدور بیانیه‌ای از رهبران جهان خواستند از آنها مالیات بگیرند تا جهان تکه- تکه و نابرابری‌‌‌‌‌های آن تا حدی جبران شود.
ریزتراشه و ابعاد وجود بشر
درگیری میان آمریکا و اروپا در زمینه سیاست‌های حمایتی ایالاتمتحده از فناوری‌های نوین جز سخنان رئیس کمیسیون اروپایی، در بخش‌های دیگر نیز حضور داشت. از جمله مدیرعامل شرکت اینتل، پت‌گلسینگر، در حاشیه اجلاس داووس گفت: قانون جنجالی آمریکا در زمینه فناوری‌های نو که از جمله بر تولید ریزتراشه‌‌‌‌‌ها متمرکز است «نقطه‌عطفی» در رقابت آمریکا و چین به‌شمار می‌آید. او در سخنان خود درباره اهمیت تولید ریزتراشه‌‌‌‌‌ها و تجارت آن در جهان در سخنانی عنوان کرد: همه‌چیز بیشتر و بیشتر در جهان دیجیتال می‌شود و همه این لوازم دیجیتال بر ریزتراشه‌‌‌‌‌ها بنا می‌شوند، از همین‌رو مساله ریزتراشه‌‌‌‌‌ها مساله‌ای است که به تمامی ابعاد وجود انسان مربوط است.
در سخنانی دیگر، مدیر انستیتو اروپای دانشگاه کلمبیا، آدام توز، در پنلی درباره جهانی‌شدن، به همین موضوع پرداخت. به گفته او پیوندهای میان اقتصاد جهان در دوران کرونا فرسوده شد؛ پس از کرونا با اتخاذ سیاست‌های حمایتی تجاری این فرسودگی عمیق شد و بحران اوکراین کار را به‌جایی رساند که اکنون جهان بر لبه پرتگاه دوران جهانیسازی قرار گرفته‌است.
با این وجود به اعتقاد توز پایان دوران جهانیسازی و شکل رخداد آن، چندان هم واضح نیست و در ۱۰ سال‌آینده احتمال بیشتر این است که با «کوکتل جدید جهانیسازی» مواجه شویم. او در ادامه در توصیف این شرایط جدید تصریح کرد: کوکتل جدید، الگویی جدید و راهی نوین برای آن روابطی که از دست رفته، ساخته خواهد شد. برحسب متر و معیار تجارت و در سطح سرمایه‌گذاری خارجی، واقعیت را بگویم، من انتظار ندارم جهانیسازی بار دیگر شکل بگیرد. رخدادی که برای من بی‌‌‌‌‌اندازه غیرقابل‌‌‌‌‌قبول و ناراحت‌‌‌‌‌کننده است. او در ادامه به گذار از انرژی پرداخت که امروز عاجل‌‌‌‌‌ترین و شدیدترین مباحث تجاری جهان حول آن می‌‌‌‌‌چرخد. به گفته این پژوهشگر تجارت‌جهانی، گذار به انرژی‌‌‌‌‌های نو بخشی از کوکتل جدید جهانیسازی خواهد بود. او اظهار کرد: تاثیر‌گذاری انرژی به‌گونه‌ای است که از اساس موجب ایجاد مجموعه‌‌‌‌‌ای جدید از وابستگی‌‌‌‌‌های متقابل خواهد شد؛ روابطی که به‌شدت ماجراجویانه هستند و قطعا از محدودیت‌های بلوک اتحادیه اروپا و آمریکای‌شمالی فراتر خواهند رفت. او برای نمونه به گذار انرژی در اتحادیه اروپا اشاره کرد و پیش‌بینی کرد این روابط مباحثی به غایت هیجان‌‌‌‌‌انگیز به‌وجود می‌‌‌‌‌آورند؛ برای نمونه آفریقا و منابعش، چین و فناوری‌‌‌‌‌اش.
توز در اظهارات خود دو محرک جهانیسازی به شیوه جدید را زنجیره عرضه نوین و دیگری را ژئوپلیتیک «جنگ ریزتراشه‌‌‌‌‌ها» عنوان کرد. او ژئوپلیتیک مورد اشاره را از اساس متفاوت با چیزی که تاکنون دیده‌‌‌‌‌ایم توصیف کرد و گفت: می‌شود این بازی جدید را سرزنش کرد، اما چیزی که در عمل و به‌وضوح قابل‌مشاهده است جابه‌‌‌‌‌جایی منابع به واسطه مشوق‌‌‌‌‌های تجاری دولت آمریکا به‌سوی دولت و در خلاف جهت منافع شرکت‌های خصوصی است.
۱۱ بار استفاده از کلمه صلح
چینی‌‌‌‌‌ها هم در داووس ساکت نیستند. معاون نخست چین، لیو او، در سخنان خود در این گردهمایی گفت: کشورش از سرمایه‌گذاری خارجی استقبال می‌کند. او اعلام کرد: چین پس از ۳سال که از انزوای کرونایی آن می‌گذرد، اکنون درهای خود را به روی جهان گشوده است. لیو که او را تزار اقتصادی رهبر حزب کمونیست چین می‌خوانند، با این سخنان به‌وضوح نشان داد کشورش برای جبران کاهش سرعت رشد اقتصادی خود رو به همکاری‌های بین‌المللی آورده است. یورونیوز در محاسبه‌‌‌‌‌ای جالب می‌نویسد: او ۱۱بار در سخنانش از عبارات «تقویت همکاری‌های بین‌المللی» و «حفاظت از صلح جهانی» استفاده کرد.
بر مبنای جدیدترین آمار دولتی، تولید ناخالص چین در سال۲۰۲۲ به کمترین میزان در نیم قرن گذشته رسیده است. سفر لیو و هیات بلندپایه همراه او به‌سوئیس، نخستین سفری از این دست از زمان اتخاذ سیاست سختگیرانه کوویدصفر محسوب می‌شود. به گزارش یورونیوز او در این سفر با بسیاری از مدیران‌عامل شرکت‌های بزرگ فناوری، کمپانی‌‌‌‌‌های صنعتی و بنگاه‌های تجاری دیدار کرده‌است. ملاقات‌هایی که لیو آنها را تجدید دیدار با دوستان قدیمی تعبیر کرد.
نگاه دیگران به چین
در گزارش ساوث‌‌‌‌‌مورنینگ چاینا از پنلی مربوط به اقتصاد چین، آمده است که سخنرانان این مساله را مطرح کردند که رشد اقتصادی چین در سال۲۰۲۳ رشدی قابل‌‌‌‌‌قبول است و به‌رغم تنش‌های ژئوپلیتیک میان ایالاتمتحده و پکن این مساله تاثیری بر اقتصاد این کشور نخواهد داشت و بازارهای جهانی نباید نگران باشند. نیکلاس آگوزین، مدیرعامل یک بنیاد مالی-تجاری در هنگ‌‌‌‌‌کنگ سخنانی بسیار خوش‌بینانه درباره چین مطرح کرد و گفت: چین مثبت‌‌‌‌‌ترین کاتالیزور موجود بازارهای جهان در سال۲۰۲۳ است. او همچنین پیش‌بینی کرد بازارهای جهانی سریع‌تر و قوی‌‌‌‌‌تر از هر آن چیزی که مردم فکر می‌کنند بهبود خواهد یافت. در بخش دیگری از این پنل که با نام «فصل بعدی» برگزار شد، کوین راد، نخستوزیر پیشین استرالیا موافقت خود را مبنی‌بر اینکه چین تکانی به اقتصاد جهان می‌دهد اعلام کرد؛ اقتصاد جهانی که اکنون با چالش رکود در ایالاتمتحده و اروپا نیز روبه‌‌‌‌‌رو است. او گفت: حتی با رشد ۵درصد یا بالای ۵درصدی در اقتصاد چین، رشد اقتصاد جهان دارای یک زیربنای مناسب است. او در عین‌حال تذکر داد چین هم با چالش‌های داخلی و هم معضلات بین‌المللی روبه‌‌‌‌‌رو است و تنش‌های ژئوپلیتیک آن با ایالاتمتحده کارتی خطرناک برای اقتصاد است و اضافه کرد: اگر چین و آمریکا بتوانند به تعادلی در تنش‌های ژئوپلیتیک خود برسند آنگاه می‌توانیم منتظر رشدی مناسب باشیم. سخنان نخستوزیر پیشین استرالیا از این جهت دارای اهمیت است که او سفیر آینده این کشور در ایالاتمتحده است و از ماه مارس (دو ماه و اندی دیگر) ماموریت خود را آغاز خواهد کرد. استرالیا هم‌اکنون روابطی مناسب با چین ندارد، با این حال او ابراز امیدواری کرد پیش از آغاز ماموریت خود در آمریکا بتواند از چین بازدید کند. او در همین زمینه در این پنل که به نوشته این گزارش مملو از جمعیت بود، اظهار کرد عاشق چین است و بعد از ۳ سال‌که از سفر قبلی او به پکن می‌گذرد، دلتنگ این کشور است.
تهدیدات سایبری؛ خطرناک‌‌‌‌‌تر از کرونا
کشورها باید در زمینه حملات سایبری با یکدیگر همکاری کنند و این کار از طریق به‌اشتراک گذاشتن اطلاعات ممکن است. این مساله یکی از مباحث مطرح‌شده در داووس ۲۰۲۳ بود. نخستوزیر آلبانی، ادی راما که کشورش در ماه ژوئیه هدف یک حمله سایبری عظیم واقع شد و به تعطیلی تمامی مراکز خدمات عمومی منجر شد، تهدیدات سایبری را خطری مشابه و حتی بزرگ‌تر از پاندمی خواند و گفت: در حمله سایبری با یک ویروس مواجه نیستیم، بلکه چندین ویروس و سویه‌‌‌‌‌های آن هست که ثانیه به ثانیه حمله می‌کنند.
او در سخنان خود عواقب تهدیدات سایبری برای اقتصاد و تجارت‌جهانی را حادثه‌‌‌‌‌ای مشابه با رویدادهای «آخرالزمانی» توصیف کرد. وزیر ارتباطات سنگاپور جوزفین تئو، در این پنل گفت: امروز جهان بیش از هر دوره‌‌‌‌‌ای به سیستم‌‌‌‌‌های اطلاعات فناوری وابسته است و برای نمونه حمله فرضی به سیستم هوایی می‌تواند به فاجعه منجر شود. او وابستگی صنایع و تجارت به اینترنت را در جهان امروز بسیار بالا توصیف کرد و حمایت از خطرات متوجه آن را با همکاری همه دولت‌ها ممکن دانست. یکی از فعالان دفاع از حملات سایبری در بخش صنعت و تجارت به حضار گفت: شما بانکدار هستید؟ اگر در یک حمله سایبری حساب مشتریان شما هدف قرار گیرد، چه کسی دیگر اعتبار ازدست رفته شما را باز‌می‌‌‌‌‌گرداند؟ اگر تجارت شما با حمله سایبری از بین برود، به‌نظر می‌رسد که احیای آن بسیار دشوار است.
در حاشیه: از ما مالیات بگیرید!
بیش از ۲۰۰ نفر از ابرمیلیاردرهای جهان از رهبران جهان که در اجلاس داووس حاضر هستند درخواست کردند از آنها مالیات بگیرند. در این اتفاق عجیب میلیاردرهای جهان از دولت‌ها خواستند مالیات بر ثروت را هرچه زودتر وضع کنند تا «نابرابری‌‌‌‌‌های شدید» جهانی از بین برود. در این بیانیه آمده است: فقدان اقدام در این زمینه بسیار نگران‌‌‌‌‌کننده است.
در بخش دیگری از این بیانیه آمده است: ملاقات نخبگان جهان در داووس و سخن گفتن از «همکاری در جهانی تکه-تکه» اگر به ریشه این واگرایی نپردازد، کاملا بی‌معنا است.
