سود پالایشگاه‌‌‌ها با توجه به بهای نفت چگونه خواهد بود؟
چشم‌انداز۱۴۰۱ پالایشی‌های بورس
طبق گزارش جامع سایت worldmeters.com ذخایر نفت کشف‌شده جهان 1440 میلیارد بشکه است که 5/ 93درصد آن در اختیار 14کشور است. ونزوئلا با بیش از 300میلیارد بشکه نفت دارای 2/ 18درصد ذخایر جهان است. بعد از آن عربستان‌سعودی با 266میلیارد بشکه، کانادا با 171میلیارد بشکه و ایران با 158میلیارد بشکه در جایگاه‌‌‌های بعدی قرار دارند. همچنین 79درصد نفت جهان در اختیار اوپک قرار دارد.مصرف روزانه نفت در دنیا کم و بیش 100میلیون بشکه در روز است. رشد تقاضای نفت رابطه مستقیمی با رشد اقتصادی دنیا دارد. در صورتی که رشد اقتصادی دنیا به‌طور متوسط حدود 3 تا 5/ 3درصد باشد، رشد تقاضای نفت یک تا 5/ 1میلیون بشکه در روز افزایش خواهد یافت.رشد اقتصادی دنیا و رشد تقاضای نفت در سال 2019 به دلیل جنگ اقتصادی ایالات‌متحده و چین و در سال 2020 به دلیل پاندمی کووید کاهش یافت. میزان تقاضا در سال 2020 به میزان 9میلیون بشکه سقوط کرد. این میزان کاهش تقاضا برای فصل دوم 2020 حدود 16میلیون بشکه و برای ماه آوریل 25میلیون بشکه بود که در نتیجه آن نفت برنت به 20دلار رسید.
پیش‌بینی رشد اقتصادی جهان و ریسک‌‌‌های آن
شروع سال 2022 با اثرات پاندمی حاصل از سال قبل میلادی، به‌خصوص در منطقه یورو آغاز شد. در چین و هنگ‌کنگ به دلیل موج اُمیکرون به نظر می‌رسد که بر رشد در فصل اول 2022 و احتمالا فصل دوم اثر منفی خواهد گذاشت. جنگ اوکراین به زنجیره تامین و بازارهای سهام سراسر دنیا و قیمت‌های انرژی و کامودیتی ضربه زد. همچنین به دلیل افزایش روزافزون شاخص‌‌‌های تورم در دنیا انتظار از سیاست‌‌‌های انقباضی بانک‌های مرکزی باعث شده است که اکثر پیش‌بینی‌‌‌های رشد اقتصادی در سال 2022 کمتر از 2021 باشد. ارزش تجارت جهانی و همچنین حجم تجارت جهانی در ادامه روند نزولی سال 2021 اعداد 5/ 5درصد و 2/ 10درصد سالانه در ژانویه را ثبت کردند. شاخص جهانی PMI موسسه «مارکیت» هم در مارس به 53 رسیده است، در حالی که در فوریه 7/ 53 و در ژانویه 4/ 53 ثبت شده بود.
مهم‌ترین ریسک‌‌‌های پیش‌روی اقتصاد جهانی:
1) تورم و سیاست‌‌‌های فدرال‌رزرو در آمریکا؛
2) تورم و جنگ اوکراین در اروپا؛
3) وضعیت اقتصاد چین.
ایالات‌متحده
داغ شدن اقتصاد آمریکا (overhitting) و رسیدن شاخص تورم به سطح بی‌سابقه 5/ 8درصد و همین‌طور رسیدن بازار کار به سطح اشتغال کامل، انتظار افزایش چندمرحله‌‌‌ای نرخ بهره کوتاه‌مدت و کوچک کردن ترازنامه با فروش اوراق خزانه به وسیله فدرال‌رزرو را افزایش داده است. به همین دلیل پیش‌بینی می‌شود رشد اقتصادی بزرگ‌ترین اقتصاد دنیا در سال 2022 حدود 8/ 3درصد باشد که نسبت به سال قبل آن 9/ 1درصد پایین‌‌‌تر است.
اروپا
در اروپا تورم افزایش یافته؛ اما دستمزدها افزایش نیافته‌‌‌اند، یعنی تورم نه به دلایل پولی، بلکه به دلایل بیرونی اقتصاد افزایش یافته، به همین دلیل از بانک‌مرکزی اروپا انتظارات واکنش تهاجمی مانند فدرال‌رزرو وجود ندارد. عمده تورم اروپا به دلیل افزایش قیمت‌های انرژی و کامودیتی است. به نظر می‌رسد ادامه جنگ اوکراین باعث شود قیمت‌های انرژی و کامودیتی در محدوده فعلی باقی بماند. رشد اقتصادی 5/ 3درصد برای اروپا در سال 2022 پیش‌بینی می‌شود.
چین
اغلب اقتصادهای توسعه‌یافته و در حال توسعه در دنیا از طریق زنجیره‌‌‌های تامین به چین وصل شده‌‌‌اند. در نتیجه، اختلال در تولید چین با وقفه زمانی به تولید در سراسر دنیا لطمه خواهد زد. موج جدید کرونا در چین قطعا به رشد اقتصادی چین و جهان صدمه خواهد زد و دیر یا زود اثرات آن را در بازارهای پایین‌دست خواهیم دید. رشد اقتصادی چین هم برای سال 2022 عدد 3/ 5درصد پیش‌بینی می‌شود.
بهای نفت به کدام سو خواهد رفت؟
کوتاه‌مدت:با فرض افزایش نرخ بهره ایالات‌متحده تا 5/ 2درصد در آمریکا و شروع کاهش ترازنامه توسط فدرال‌رزرو و همچنین طولانی نبودن جنگ اوکراین در شرق اروپا و کنترل ویروس کووید-19 توسط چین برای کوارتر سوم و چهارم سال 2022، منابع مختلفی رشد اقتصادی جهان برای سال 2022 را حدود 9/ 3درصد تخمین می‌‌‌زنند. با توجه به اینکه به صورت نرمال با رشد اقتصادی حدود 3 تا 4درصد در دنیا، تقاضای نفت حدود یک تا 5/ 1میلیون بشکه در روز افزایش می‌‌‌یابد، طبق آخرین گزارش بانک جهانی میانگین قیمت نفت برنت در سال 2022 حدود 100دلار و برای سال 2023 حدود 92دلار به ازای هر بشکه خواهد بود.
بلندمدت:منابع مختلفی مانند OPEC و BP، به دلیل کوچک‌تر شدن کیک انرژی جهان و کاهش سهم نفت و افزایش سهم منابع تجدیدپذیر، قیمت نفت را برای بلندمدت در محدوده کمتری (lower for longer) می‌بینند. همان‌طور که گفته شد، منابع مختلف پیک تقاضای نفت را در سال 2033 تخمین زده‌‌‌اند.
ظرفیت پالایش نفت‌خام در ایران چقدر است؟
حدود 65درصد ظرفیت پالایش جهان در 10کشور آمریکا، چین، روسیه، هند، ژاپن، کره، عربستان، برزیل، آلمان و ایران قرار دارد. ظرفیت پالایش نفت خام ایران در حال حاضر 2میلیون و 200هزار بشکه در روز است.
فرآیند تولید پالایشگاه‌‌‌ها
پالایشگاه‌‌‌ها از نظر محصول تولیدی به سه دسته تقسیم می‌‌‌شوند:
1) پالایشگاه‌‌‌های سوختی که محصولاتی مانند بنزین، گازوئیل، سوخت جز و... تولید می‌کنند.
2) پالایشگاه‌‌‌های روغن‌‌‌ساز که محصول آنها روغن و روان‌‌‌کننده سبک و سنگین است.
3) پتروپالایشگاه که علاوه بر محصولات سوختی، مواد اولیه واحدهای پتروشیمی مانند انواع آروماتیک‌‌‌ها، اتیلن و... را تولید می‌کنند.
پالایشگاه‌‌‌های ایران
در حال حاضر 10پالایشگاه در کشور فعال هستند که شش پالایشگاه بورسی‌اند.
مفروضات تحلیل
قیمت نفت‌خام سنگین خوراک پالایشگاه‌‌‌ها طبق آخرین مصوبه سال 1400 میانگین سه بنچمارک نفت عمان، برنت و دبی به علاوه تخفیف 6دلاری است. با نگاهی به قیمت‌های فیوچرز این سه بنچمارک به صورت ماهانه تا آخر سال میانگین آنها حدود 100دلار است و با احتساب تخفیف به عدد 94دلار برای نفت‌خام ورودی پالایشگاه‌‌‌ها خواهیم رسید. برای سال 1401 نرخ دلار معادل 24هزار ریال و افزایش حقوق دستمزد و تورم هم 35درصد لحاظ شده است.
