شهرهای هدفمند ژاپن برای نوآوری و اشتغال‌زایی
ژاپن تا سپتامبر ۲۰۲۰ فقط سه شرکت تک‌شاخ داشت، در حالی که تعداد تک‌شاخ‌های آمریکا و چین تا این تاریخ، به ترتیب ۲۳۹ و ۱۲۱ بود. در نتیجه، ژاپنی‌ها برای ایجاد امکان سرمایه‌گذاری در این حوزه، عملا شکست خورده بودند. در سال ۲۰۲۰ کل سرمایه‌گذاری اولیه خصوصی و سرمایه‌گذاری خطرپذیر در ژاپن به ترتیب به ۸/ ۸ میلیارد دلار و ۲/ ۲ میلیارد دلار رسید که این رقم‌ها در آمریکا ۱۱۹ و ۸۶ میلیارد دلار و در چین ۴/ ۲۲ و ۳۸ میلیارد دلار بوده است. تحلیلگران می‌گویند، این سناریو قرار است تغییر کند و اقدامات جدید ژاپن، به جذب سرمایه‌گذاری کمک خواهد کرد. این شهرها که بر اساس اکوسیستم موجود، متشکل از تحقیق و توسعه و تعداد زیادی از جمعیت سن کار ایجاد شده‌اند، قرار است سیلیکون ولی ژاپن باشند.
وزیر اقتصاد، تجارت و صنعت ژاپن، در سال ۲۰۱۸ برنامه جی-استارت‌آپ را برای توسعه استارت‌آپ‌های این کشور شروع کرد. دولت‌های محلی نیز در حال اتخاذ سیاست‌هایی برای معماری اکوسیستم‌های نوآوری منحصر به فرد خودشان هستند که نقاط قوت و فرصت‌های آنها را بهینه‌سازی می‌کند.
منطقه شهری توکیو که اقتصاد یک تریلیون دلاری با جمعیت ۳۸ میلیون نفری است، سهم قابل توجه ۳۵ درصدی را در تولید ناخالص داخلی (GDP) و سهم ۳۱ درصدی در کل اشتغال ژاپن در سال ۲۰۱۹ داشته است. بعد از توکیو، فوکوئوکا و اوساکا، دیگر شهرهای نوظهوری هستند که انتظار می‌رود اندازه اقتصاد آنها تا سال ۲۰۲۵ به بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار برسد. این شهرها قرار است از کارآفرینان خارجی هم استقبال کنند:
• توکیو که یکی از پرجمعیت‌ترین شهرهای دنیا و مرکز اقتصادی ژاپن است، قطب کسب‌وکار، تکنولوژی و نوآوری این کشور تلقی می‌شود. برخی از بزرگ‌ترین شرکت‌های پیشرو دنیا مثل میتسوبیشی، هوندا، سافت‌بنک، تویوتا، سونی و میژو در این شهر واقع شده‌اند. با اینکه خیلی‌ها می‌دانند ژاپن شرکت‌هایی با تفکر نوآورانه، زیاد دارد، اما خیلی‌ها ممکن است ندانند که این شهر به یکی از اکوسیستم‌های استارت‌آپی رو به رشد منحصر به فرد تبدیل شده است.
توکیو عرصه استارت‌آپی به سرعت رو به رشدی دارد که ناشی از همکاری شرکت‌های بزرگ و استارت‌آپ‌ها است. شرکت‌های سنتی ژاپنی از گذشته به حرکت کند و ریسک‌گریزی معروف بوده‌اند، اما این روزها تغییر رویه داده و توجه و دلارهای خود را به سمت استارت‌آپ‌های چابک‌تری که به سرعت در حال رشد هستند معطوف کرده‌اند تا نوآوری سریع‌تری داشته باشند.
شرکت‌های بزرگ در ژاپن از عرصه رو به رشد استارت‌آپی حمایت می‌کنند، به طوری که ۲۵ شرکت از ۴۴ شرکتی که در لیست ۵۰۰ شرکت برتر فوربس قرار دارند، به نوعی با استارت‌آپ‌ها سروکار دارند. این تعامل با سرمایه‌گذاری خطرپذیر شرکت‌های بزرگ در بنگاه‌های جدید شناخته می‌شود.
غول‌های ژاپنی مثل تویوتا موتور و پاناسونیک، سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها را افزایش داده‌اند و به طور کلی، در سال ۲۰۱۷ نسبت به پنج سال قبل از آن، سرمایه‌گذاری آنها ۲۷ برابر بیشتر بوده است. سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر از سوی شرکت‌های بزرگ ژاپنی در سال ۲۰۱۷ به ۱۷۲ قرارداد منجر شد که بالاترین رکورد بوده است. این سرمایه‌گذاری‌ها از سال ۲۰۱۱ شروع به افزایش کرد و در سال ۲۰۱۷ به رکورد ۱/ ۶۸ میلیارد ین (۶۱۱ میلیون دلار) رسید. علاوه بر این سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر، شرکت‌ها با کمک هم صندوق‌هایی درست کرده‌اند که از تکنولوژی‌های جدید حمایت می‌کند. اکوسیستم استارت‌آپی توکیو بیش از ۱۴ میلیارد دلار ارزش دارد و بخش‌های متنوعی در آن فعالیت می‌کنند؛ از جمله «نرم‌افزار به عنوان خدمات» (SaaS)، روباتیک، تولید پیشرفته، فین‌تک و خدمات مصرفی. توکیو حدود ۱۲۰۰ استارت‌آپ نرم‌افزاری دارد. تولیدکنندگان روبات صنعتی بیش از ۵۰ درصد روبات‌های عرضه شده در سال ۲۰۱۷ را ارائه کردند که ۳۹ درصد افزایش نسبت به سال ۲۰۱۶ داشته است. بخش دیگری که حضور فعالی در توکیو دارد، فین‌تک است. توکیو پنجمین مرکز مالی رقابتی در دنیا محسوب می‌شود.
یکی از اصلی‌ترین برنامه‌های اکوسیستم استارت‌آپی توکیو، جذب استعدادهای جدید از کشورهای دیگر است که ویزاهای ویژه کارآفرینان به آنها تعلق می‌گیرد. دولت، شرکت‌ها و تکنولوژی‌ها قصد دارند با همکاری‌های میان‌فرهنگی و میان‌کشوری، ذهنیت نوآوری را در توکیو توسعه دهند.
• شهر اوساکا با اینکه همیشه تحت‌الشعاع توکیو بوده، اما از مدت‌ها قبل، یک قطب اقتصادی و مرکز مهمی در تاریخ و اقتصاد ژاپن محسوب می‌شده است. این شهر، اکوسیستمی پرتکاپو از کارآفرینان و استارت‌آپ‌ها دارد، به‌طوری که تقریبا هزار استارت‌آپ در مرحله اولیه سرمایه‌گذاری در اوساکا فعالیت می‌کنند. همچنین این شهر ۱۸۰ هزار کسب‌وکار دارد که از نظر تعداد، دومین شهر بزرگ ژاپن محسوب می‌شود. اوساکا امکان مشارکت بین بخش‌های دولتی و خصوصی را فراهم کرده تا به رشد بیشتر نوآوری و اکوسیستم استارت‌آپی آن کمک کنند.
• فوکوئوکا که در جزیره کیوشو ژاپن واقع شده، بالاترین نرخ رشد جمعیت را بین دیگر شهرهای این کشور دارد. اقتصاد رو به رشد، قیمت‌های مقرون به صرفه زندگی و مشوق‌های مناسب برای استارت آپ‌ها، این شهرها را به مکانی ایده‌آل برای کارآفرینان و راه‌اندازی یک شرکت جدید تبدیل کرده است. فوکوئوکا بالاترین نرخ ایجاد کسب‌وکارهای جدید در ژاپن را دارد؛ ۷ درصد در مقابل ۴ درصد توکیو.
