اصغر آذربایجانی و تحلیل پیوند اقتصاد و فرهنگ در دفتر دنیای اقتصاد:
پیوست های اقتصادی در پروژه های فرهنگی
مجید محققیان: اقتصاد یا فرهنگ کدامیک در تحقق پروژه های شهری و رشد روزافزون آن بیشتر باید مورد توجه قرار گیرند. بسیار پیش آمده است که پروژه های بزرگ شهری به دلیل نگاه صرفا فرهنگی، تاثیرات بلندمدت و پایداری از خود بروز نداده اند. نمونه بارز این نوع نگاه برگزاری جشنواره کودک در اصفهان طی سالیان متمادی بوده است که علی رغم تحمیل هزینه های سنگین بر اقتصاد این شهر، هرچند که در توسعه برند اصفهان کارآمد بوده، اما ثمرات پایداری در حوزه تعداد و تعالی سینما، رونق هتل سازی، توسعه ناوگان حمل و نقل شهری، و حتی رشد سینمای کودک در این شهر نداشته است.
مجید محققیان: اقتصاد یا فرهنگ کدامیک در تحقق پروژه های شهری و رشد روزافزون آن بیشتر باید مورد توجه قرار گیرند. بسیار پیش آمده است که پروژه های بزرگ شهری به دلیل نگاه صرفا فرهنگی، تاثیرات بلندمدت و پایداری از خود بروز نداده اند. نمونه بارز این نوع نگاه برگزاری جشنواره کودک در اصفهان طی سالیان متمادی بوده است که علی رغم تحمیل هزینه های سنگین بر اقتصاد این شهر، هرچند که در توسعه برند اصفهان کارآمد بوده، اما ثمرات پایداری در حوزه تعداد و تعالی سینما، رونق هتل سازی، توسعه ناوگان حمل و نقل شهری، و حتی رشد سینمای کودک در این شهر نداشته است.
با اصغر آذربایجانی به گفتگو نشستیم. مردی که سالها فعالیت اجرایی در حوزه فرهنگ اصفهان را در کارنامه خود ثبت کرده است. جشنواره فیلم کودک، کمیسیون فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شورای اسلامی شهر اصفهان، تاسیس روزنامه اصفهان زیبا و بسیارفعالیت دیگر در حوزه فرهنگ این شهر از او یک مرد اجرایی در این حوزه ساخته است.
دنیای اقتصاد: تردیدی وجود ندارد که در حوزه های متفاوت شهر اصفهان نیاز به تحول و دگرگونی وجود دارد. شاید تیزهوشی شورای شهر اصفهان بود که این نیاز را درک کرد و با تغییر شهردار اصفهان آنرا مسجل ساخت. با گذشت چند ماه از انتخاب آقای جمالی نژاد، آیا شورا اهداف خود را در مسیر تحقق می بیند؟
در مدت ۱۰ تا ۱۲ سال گذشته شاهد توسعه و پیشرفتهای خوبی در ابعاد عمرانی، فرهنگی و اجتماعی البته با نگاه سخت افزاری در شهر بوده ایم اما از زمان آغاز به کار شورای چهارم، انتخاب یک مدیر اجرایی با رویکردهای جدید و افزایش ظرفیتهای نرم افزاری برای توسعه شهر احساس می شد.
این نوع نگاه به تضادهای فکری در برنامه ریزی بین شورا و شهرداری به ویژه در بودجه ریزی دامن می زد. لذا در انتخاب شهردار جدید افزایش ظرفیتهای نرم افزاری از درون علاوه بر توسعه کالبدی شهر مد نظر بود تا با حاکمیت این نوع نگاه بتوانیم شهری با درآمدهای پایدار داشته باشیم که حلال تمامی القاب منتسب به اصفهان باشد. به همین خاطر در انتخاب شهردار جدید علاوه بر داشتن سوابق تسلط در امور اجرایی و تجربه در حوزه های مختلف شهری، نگاه توسعه نرم افزاری نیز که در گفتارشان مشهود بود، منجر به انتخاب ایشان شد.
یکی از مطالبات شورا از شهرداری نیز ادامه این نوع نگاه است همانگونه که در این دو ساله، شورا توانسته در جهت پیشبرد نگاه نرم افزاری در تصویب هر پروژه پیوستهای فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، زیباسازی، سلامت و ترافیک را حاکم کند به گونه ای که این پیوستها اکنون از ضروریات هر طرح پیشنهادی در شورا شده است. به عنوان مثال در بودجه های فرهنگی اتفاقات جالبی رخ داده و تقریبا میزان آن به سه برابر سال 92 رسیده است.
در حوزه سرمایه گذاری و جذب مشارکت شهرداری، شاید همه به دنبال جذب سرمایه در ساخت و ساز باشند اما اگر نگاه نرم افزاری حاکم شود سرمایه های سرگردان می تواند به سمت رویکردهای فرهنگی نیز سوق پیدا کند و در آن زمان آبادی شهری که این نوع ایدئولوژی در آن نهفته بود متبلور و به معرض ظهور خواهد رسید. ولی اگر ایدئولوژی صرف اقتصادی را در ذهن بپرورانیم بودجه ها و ساختار شهر تنها به آن سمت و سو خواهد رفت.
دنیای اقتصاد: اما نداشتن دیدگاه اقتصادی و نگاه صرف فرهنگی نیز آسیبهای بسیاری را به توسعه شهری وارد کرده است. چرا که اقتصاد چرخ فرهنگ را به گردش درمی آورد و امکان رونق آن را فراهم می سازد. سرمایه گذاران در صورت رونق و پویایی پروژه های فرهنگی در آنها مشارکت خواهند کرد؛ مانند جشنواره بین المللی فیلم کودک و نوجوان در اصفهان که حتی آورده یک سینما برای اصفهان نیز به همراه نداشت؟
با دو زاویه متفاوت می توان به این قضیه نگاه کرد. یکی اینکه پروژه های فرهنگی برای شهر آورده های خوبی را به همراه می آورند و ما را به اهداف اولیه آن برنامه نزدیک می کند. و در نگاه دیگر باید دید آیا آورده این پروژه برای اصفهان می تواند یک فضای پویا و بانشاط به همراه بازگشت اقتصادی باشد؟ این خود وابسته به کار کارشناسی و توجه به نقشه راهی است که در مقابل خود قرار می دهیم تا ببنیم به چه میزانی به آن اهداف رسیده ایم.
جشنواره بین المللی فیلم کودک و نوجوان که از سال۶۳ و ۶۴ در زمان جنگ تحمیلی توانست خودش را به جهانیان معرفی کند و یک برند معتبر برای اصفهان در دنیا باشد اکنون به عنوان یک سرمایه مهم شناخته می شود که باید در اصفهان ماندگار شود. چرا که آورده این جشنواره یک سرمایه اجتماعی است و بحث در مورد آن نیاز به کار کارشناسانه دقیق دارد.
شاید در یک نگاه سطحی به نظر برسد که این جشنواره در سالهای اخیر نه تنها هیچ درآمد اقتصادی برای اصفهان نداشته بلکه هزینه های بسیاری را نیز به همراه آورده اما از دریچه دیگر ایجاد شور و نشاط و بازسازی و ارتقایی که در سینماهای اصفهان داشته را نباید نادیده گرفت.
البته ناگفته نماند این جشنواره نمی تواند مقیاس دقیقی برای رونق سینما در اصفهان باشد چرا که این جشنواره دو وجهی است و عوامل متعددی در آن دخیل هستند مانند تهیه فیلمها که باید توسط وزارت فرهنگ و ارشاد و بنیاد سینمایی فارابی انجام گیرد و شاید یکی از دلایل برگزار نشدن آن در مهر ماه امسال نبود خوراک جشنواره یعنی فیلم برای آن است.
اما قبول دارم که توجه به پیوست های اقتصادی در پروژه های فرهنگی یک نقطه ضعف به حساب می آید که باید به آن توجه بیشتری داشته باشیم. چون در غیر این صورت تنها باید هزینه ها را برای خود تعریف کنیم.
دنیای اقتصاد: این اتفاق دقیقا در حوزه تئاتر اصفهان نیز رخ داده است، تئاتر اصفهان در سالیان دور یک جاذبه گردشگری برای این شهر بوده است. بنظر شما برای این تغییر دیدگاه در مدیران شهری چقدر باید منتظر بمانیم تا تحولی در حوزه های سینما و تئاتر و در کل در فرهنگ رخ بدهد؟
بنظرم هر حوزه ای را باید به صورت جداگانه بررسی کرد. این را قبول دارم که متولیان ما در حوزه فرهنگی کمتر نگاه اقتصادی داشته اند، چرا که در شهری مانند تهران، وقتی یک پردیس فرهنگی راه اندازی می شود و پذیرای هر سلیقه ای در یک مجموعه فرهنگی با توان بالای اقتصادی خواهد بود یا در مشهد که به دنبال استقبال بسیار گردشگران از مجموعه های آبی حتی این نگرانی را برای مسئولین به وجود می آورد که شهر زائرسرای مشهد، رسالت خود را از دست ندهد.
این نکته درست است که در اصفهان نتوانسته ایم در حوزه جذب سرمایه گذار در پروژه های فرهنگی و تفریحی به خوبی عمل کنیم. نمونه نزدیک آن، پروژه شهر رویاها به عنوان یک پروژه تفریحی با نگاه اقتصادی بوده است که بسیار بد به آن ورود پیدا کرده ایم.
باید در انجام پروژه های فرهنگی پیوست اقتصادی آنها نیز در نظر گرفته شود. همانگونه که در پروژه های عمرانی و اقتصادی پیوستهای فرهنگی را ضمیمه می کنیم به گونه ای که اکنون در شورا برای پروژه های شهری بالای یک میلیارد تومان، نیم درصد سهم بودجه به پیوستهای فرهنگی و اجتماعی تعلق می گیرد.
دنیای اقتصاد: آقای آذربایجانی! این را هم قبول کنید که شهرداری در رونق فضای فرهنگی شهر اصفهان موفق نبوده است. شاید نبود نگاه اقتصادی و کاسب کارانه در این بخش که رونق و مشارکت بخش خصوصی را به دنبال دارد در شهرداری اصفهان کمتر دیده شده است
نگاه شهردار در حوزه فرهنگ اصلن نباید کاسب کارانه باشد. شهرداری یک نهاد عمومی است که هر کجا احساس نیاز شد باید ورود پیدا کند. مانند ورزش و یا کتابخانه؛ که در زمان نیاز به آن ورود پیدا کرده است. اما باید در پروژه های عمومی ظرفیت را به گونه ای مهیا کرد تا بخش خصوصی بتواند در آن سرمایه گذاری کند ولی نه به نحوی که تنها به ساخت و سازها معطوف شود.
شاید یکی از پروژه هایی که همیشه انتقادهایی را از زمان اجرا تا کنون با خود به همراه داشته میدان امام علی است که با وجود هزینه های چندین میلیاردی به دلیل نبود مطالعات صحیح در ابتدای کار و عدم پیوست اقتصادی و فرهنگی به آن اکنون به یک میدان خاموش تبدیل شده در حالی که در یک بافت گردشگری قرار دارد.
و اکنون تنها به عنوان میتینگهای مردمی و جشنهای مردمی مورد استفاده قرار می گیرد.
در مورد بدنه سازی خیابان چهارباغ باز این اتفاق تکرار شده در حالی که می توانستیم با ترکیبی از نگاه سنتی و مدرنیته کاری پایدار و مورد استفاده را تحویل دهیم.
همه این بایدها و نبایدها، پیوستها و بودجه ها گفته شد اما این را باید بدانیم که تفکر جزیره ای و نبود نگاه توسعه ای به جامعه از سوی مسئولین یکی از دلایل عدم موفقیت استان است که نیاز به رفع آن و ایجاد وحدت و همدلی بیشتر به خوبی احساس می شود.
با اصغر آذربایجانی به گفتگو نشستیم. مردی که سالها فعالیت اجرایی در حوزه فرهنگ اصفهان را در کارنامه خود ثبت کرده است. جشنواره فیلم کودک، کمیسیون فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شورای اسلامی شهر اصفهان، تاسیس روزنامه اصفهان زیبا و بسیارفعالیت دیگر در حوزه فرهنگ این شهر از او یک مرد اجرایی در این حوزه ساخته است.
دنیای اقتصاد: تردیدی وجود ندارد که در حوزه های متفاوت شهر اصفهان نیاز به تحول و دگرگونی وجود دارد. شاید تیزهوشی شورای شهر اصفهان بود که این نیاز را درک کرد و با تغییر شهردار اصفهان آنرا مسجل ساخت. با گذشت چند ماه از انتخاب آقای جمالی نژاد، آیا شورا اهداف خود را در مسیر تحقق می بیند؟
در مدت ۱۰ تا ۱۲ سال گذشته شاهد توسعه و پیشرفتهای خوبی در ابعاد عمرانی، فرهنگی و اجتماعی البته با نگاه سخت افزاری در شهر بوده ایم اما از زمان آغاز به کار شورای چهارم، انتخاب یک مدیر اجرایی با رویکردهای جدید و افزایش ظرفیتهای نرم افزاری برای توسعه شهر احساس می شد.
این نوع نگاه به تضادهای فکری در برنامه ریزی بین شورا و شهرداری به ویژه در بودجه ریزی دامن می زد. لذا در انتخاب شهردار جدید افزایش ظرفیتهای نرم افزاری از درون علاوه بر توسعه کالبدی شهر مد نظر بود تا با حاکمیت این نوع نگاه بتوانیم شهری با درآمدهای پایدار داشته باشیم که حلال تمامی القاب منتسب به اصفهان باشد. به همین خاطر در انتخاب شهردار جدید علاوه بر داشتن سوابق تسلط در امور اجرایی و تجربه در حوزه های مختلف شهری، نگاه توسعه نرم افزاری نیز که در گفتارشان مشهود بود، منجر به انتخاب ایشان شد.
یکی از مطالبات شورا از شهرداری نیز ادامه این نوع نگاه است همانگونه که در این دو ساله، شورا توانسته در جهت پیشبرد نگاه نرم افزاری در تصویب هر پروژه پیوستهای فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، زیباسازی، سلامت و ترافیک را حاکم کند به گونه ای که این پیوستها اکنون از ضروریات هر طرح پیشنهادی در شورا شده است. به عنوان مثال در بودجه های فرهنگی اتفاقات جالبی رخ داده و تقریبا میزان آن به سه برابر سال 92 رسیده است.
در حوزه سرمایه گذاری و جذب مشارکت شهرداری، شاید همه به دنبال جذب سرمایه در ساخت و ساز باشند اما اگر نگاه نرم افزاری حاکم شود سرمایه های سرگردان می تواند به سمت رویکردهای فرهنگی نیز سوق پیدا کند و در آن زمان آبادی شهری که این نوع ایدئولوژی در آن نهفته بود متبلور و به معرض ظهور خواهد رسید. ولی اگر ایدئولوژی صرف اقتصادی را در ذهن بپرورانیم بودجه ها و ساختار شهر تنها به آن سمت و سو خواهد رفت.
دنیای اقتصاد: اما نداشتن دیدگاه اقتصادی و نگاه صرف فرهنگی نیز آسیبهای بسیاری را به توسعه شهری وارد کرده است. چرا که اقتصاد چرخ فرهنگ را به گردش درمی آورد و امکان رونق آن را فراهم می سازد. سرمایه گذاران در صورت رونق و پویایی پروژه های فرهنگی در آنها مشارکت خواهند کرد؛ مانند جشنواره بین المللی فیلم کودک و نوجوان در اصفهان که حتی آورده یک سینما برای اصفهان نیز به همراه نداشت؟
با دو زاویه متفاوت می توان به این قضیه نگاه کرد. یکی اینکه پروژه های فرهنگی برای شهر آورده های خوبی را به همراه می آورند و ما را به اهداف اولیه آن برنامه نزدیک می کند. و در نگاه دیگر باید دید آیا آورده این پروژه برای اصفهان می تواند یک فضای پویا و بانشاط به همراه بازگشت اقتصادی باشد؟ این خود وابسته به کار کارشناسی و توجه به نقشه راهی است که در مقابل خود قرار می دهیم تا ببنیم به چه میزانی به آن اهداف رسیده ایم.
جشنواره بین المللی فیلم کودک و نوجوان که از سال۶۳ و ۶۴ در زمان جنگ تحمیلی توانست خودش را به جهانیان معرفی کند و یک برند معتبر برای اصفهان در دنیا باشد اکنون به عنوان یک سرمایه مهم شناخته می شود که باید در اصفهان ماندگار شود. چرا که آورده این جشنواره یک سرمایه اجتماعی است و بحث در مورد آن نیاز به کار کارشناسانه دقیق دارد.
شاید در یک نگاه سطحی به نظر برسد که این جشنواره در سالهای اخیر نه تنها هیچ درآمد اقتصادی برای اصفهان نداشته بلکه هزینه های بسیاری را نیز به همراه آورده اما از دریچه دیگر ایجاد شور و نشاط و بازسازی و ارتقایی که در سینماهای اصفهان داشته را نباید نادیده گرفت.
البته ناگفته نماند این جشنواره نمی تواند مقیاس دقیقی برای رونق سینما در اصفهان باشد چرا که این جشنواره دو وجهی است و عوامل متعددی در آن دخیل هستند مانند تهیه فیلمها که باید توسط وزارت فرهنگ و ارشاد و بنیاد سینمایی فارابی انجام گیرد و شاید یکی از دلایل برگزار نشدن آن در مهر ماه امسال نبود خوراک جشنواره یعنی فیلم برای آن است.
اما قبول دارم که توجه به پیوست های اقتصادی در پروژه های فرهنگی یک نقطه ضعف به حساب می آید که باید به آن توجه بیشتری داشته باشیم. چون در غیر این صورت تنها باید هزینه ها را برای خود تعریف کنیم.
دنیای اقتصاد: این اتفاق دقیقا در حوزه تئاتر اصفهان نیز رخ داده است، تئاتر اصفهان در سالیان دور یک جاذبه گردشگری برای این شهر بوده است. بنظر شما برای این تغییر دیدگاه در مدیران شهری چقدر باید منتظر بمانیم تا تحولی در حوزه های سینما و تئاتر و در کل در فرهنگ رخ بدهد؟
بنظرم هر حوزه ای را باید به صورت جداگانه بررسی کرد. این را قبول دارم که متولیان ما در حوزه فرهنگی کمتر نگاه اقتصادی داشته اند، چرا که در شهری مانند تهران، وقتی یک پردیس فرهنگی راه اندازی می شود و پذیرای هر سلیقه ای در یک مجموعه فرهنگی با توان بالای اقتصادی خواهد بود یا در مشهد که به دنبال استقبال بسیار گردشگران از مجموعه های آبی حتی این نگرانی را برای مسئولین به وجود می آورد که شهر زائرسرای مشهد، رسالت خود را از دست ندهد.
این نکته درست است که در اصفهان نتوانسته ایم در حوزه جذب سرمایه گذار در پروژه های فرهنگی و تفریحی به خوبی عمل کنیم. نمونه نزدیک آن، پروژه شهر رویاها به عنوان یک پروژه تفریحی با نگاه اقتصادی بوده است که بسیار بد به آن ورود پیدا کرده ایم.
باید در انجام پروژه های فرهنگی پیوست اقتصادی آنها نیز در نظر گرفته شود. همانگونه که در پروژه های عمرانی و اقتصادی پیوستهای فرهنگی را ضمیمه می کنیم به گونه ای که اکنون در شورا برای پروژه های شهری بالای یک میلیارد تومان، نیم درصد سهم بودجه به پیوستهای فرهنگی و اجتماعی تعلق می گیرد.
دنیای اقتصاد: آقای آذربایجانی! این را هم قبول کنید که شهرداری در رونق فضای فرهنگی شهر اصفهان موفق نبوده است. شاید نبود نگاه اقتصادی و کاسب کارانه در این بخش که رونق و مشارکت بخش خصوصی را به دنبال دارد در شهرداری اصفهان کمتر دیده شده است
نگاه شهردار در حوزه فرهنگ اصلن نباید کاسب کارانه باشد. شهرداری یک نهاد عمومی است که هر کجا احساس نیاز شد باید ورود پیدا کند. مانند ورزش و یا کتابخانه؛ که در زمان نیاز به آن ورود پیدا کرده است. اما باید در پروژه های عمومی ظرفیت را به گونه ای مهیا کرد تا بخش خصوصی بتواند در آن سرمایه گذاری کند ولی نه به نحوی که تنها به ساخت و سازها معطوف شود.
شاید یکی از پروژه هایی که همیشه انتقادهایی را از زمان اجرا تا کنون با خود به همراه داشته میدان امام علی است که با وجود هزینه های چندین میلیاردی به دلیل نبود مطالعات صحیح در ابتدای کار و عدم پیوست اقتصادی و فرهنگی به آن اکنون به یک میدان خاموش تبدیل شده در حالی که در یک بافت گردشگری قرار دارد.
و اکنون تنها به عنوان میتینگهای مردمی و جشنهای مردمی مورد استفاده قرار می گیرد.
در مورد بدنه سازی خیابان چهارباغ باز این اتفاق تکرار شده در حالی که می توانستیم با ترکیبی از نگاه سنتی و مدرنیته کاری پایدار و مورد استفاده را تحویل دهیم.
همه این بایدها و نبایدها، پیوستها و بودجه ها گفته شد اما این را باید بدانیم که تفکر جزیره ای و نبود نگاه توسعه ای به جامعه از سوی مسئولین یکی از دلایل عدم موفقیت استان است که نیاز به رفع آن و ایجاد وحدت و همدلی بیشتر به خوبی احساس می شود.
ارسال نظر