غفلت از برندسازی در ساخت و سازها
تولید مسکن در شرکت سرمایه‌گذاری مسکن شمال غرب با توجه به تعریف و عملیاتی کردن بزرگ‌ترین پروژه بازآفرینی بافت فرسوده کشور،«آیمان» یک حرکت روبه‌جلو و از طرفی متهورانه است؛ ایده شکل‌گیری این پروژه ملی از کجا کلید خورد؟
در سال ۹۶ طبق آمار رسمی اعلام‌شده از سوی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان در کلان‌شهر تبریز حدود ۵۱۸ هزار خانوار ساکن بودند و میزان افزایش جمعیت در این کلان‌شهر طی چند سال گذشته افت محسوسی داشت؛ نرخ افزایش جمعیت کمتر از یک درصد یعنی حدود ۹۷/ ۰ درصد بود و این موضوع متناظر بود با تعداد ۵۱۴ هزار واحد مسکونی که با مشخصات مختلف در سطح شهر تبریز وجود داشت. یکی از شاخص‌های مهم این آمار در بررسی دقیق‌تر، تعداد حدود ۱۲۰ تا ۱۵۰ هزار واحد مسکونی واقع در سکونتگاه‌های غیررسمی، بافت‌های فرسوده و بافت‌های حاشیه‌ای بود. از طرفی با بررسی دقیق‌تر همین آمار حدود ۴۰ هزار تا ۷۰ هزار از این واحدهای مسکونی خالی بودند که عمدتا در بخش‌های توسعه‌یافته شهر و به‌عنوان مسکن دوم، مسکن سرمایه‌ای و در قالب سرمایه‌گذاری خانواده‌ها مورداستفاده بودند. با این حساب برای توسعه فعالیت‌های شرکت در حوزه انبوه‌سازی باید به این شاخص‌ها دقت می‌کردیم و نتیجه این بود که ناگزیر از ورود به احیای بافت‌های فرسوده شهری و بازآفرینی پایدار شهری بودیم. از سوی دیگر مشخصات بازار مسکن ایران هم نشان می‌داد که فعالیت در این حوزه می‌تواند مثمرثمر باشد.
کلان‌شهر تبریز شاید برخلاف بسیاری از نقاط شهری دیگر، گسترشی عرضی یعنی شرقی- غربی دارد، طبیعتا محدودیت‌های جغرافیایی یکی از عمده‌ترین دلایل این امر می‌تواند باشد، با وجود این اگر عنوان توسعه را هم درست به کار برده باشیم، توسعه‌یافتگی در این کلان‌شهر هم به شکل متوازنی صورت نگرفته است، این عدم توازن از کجا نشات می‌گیرد؟
همان‌طور که مطلع هستید شاید تمامی شهرهای ما از یک الگوی رایج، البته نه ضرورتا درست تبعیت می‌کنند و توسعه در بخش‌هایی از شهرها اتفاق می‌افتد که در مسیر مرکز یا پایتخت قرار دارند. در کلان‌شهر تبریز هم این مورد درست یا غلط اتفاق افتاده و توسعه شهری به‌واسطه همین نگرش بیشتر در شرق محقق شده است. از طرفی غرب شهر نیز با موانعی در گسترش و سپس در توسعه مواجه است، وجود کارخانه‌های مهم و صنایع سنگین در بخش جنوب غربی شهر و گذر خط آهن سراسری در این قسمت عملا شهر را در این ناحیه دچار بن‌بست کرده هرچند در این نقطه دو محور ارتباطی شمال غربی و جنوب غربی از شریان‌های اصلی اتصال به سایر استان‌ها و خارج از کشور را فراهم آورده است که ذاتا می‌تواند مسیر توسعه را هموار کند.
پروژه «آیمان» با تناسبات خاصی طراحی شده، گرچه به لحاظ ابعاد و حجم شاید بشود نمونه‌های دیگری از آن را در کشور نام برد، اما سوال اینجاست که عمده تفاوت بارز این پروژه نسبت به سایر پروژه‌ها در چیست؟
درگذشته پروژه‌های مختلف با اندازه‌‌های بزرگ و خیلی بزرگ داشته‌ایم که عموما در مرکز کشور تمرکز داشته‌اند، به نظرم آن زمان هم با توجه به شرایط، کارهای انجام‌شده در نوع خود استثنایی هستند؛ اما اگر بخواهم وجه تمایزی در مورد این پروژه ملی عرض کنم باید مشخصا به مطالعات انجام‌شده و در حال انجام این پروژه بپردازم. در حوزه مطالعات ژئوتکنیک و خاک به دستاوردهای فراوانی رسیدیم؛ مطالعات دقیق آزمایش برجا، آزمایش برش سه محوری، آزمایش SPT،CBRهای مجدد، سه مرحله آزمایش دانهول از جمله کارهای کارشناسی دقیقی بود که برآوردهای اولیه خاک را از نوع III به نوع II تغییر داد و بر این اساس در بخش بزرگی از هزینه‌ها صرفه‌جویی صورت گرفت. در حوزه پایدارسازی، سه سیستم موردبررسی قرار گرفت؛ شمع و نیلینگ، شمع و اَنکراژ و اَنکراژ و بلوک‌های مهاری که درنهایت با دو گزینه برای پوسته دیوار، بررسی صورت گرفت و عملیات اجرایی آن در حال انجام است که همه این موارد با مهندسی ارزش به کاهش مقادیر منجر شد. از نظر فنی موضوع زهکشی‌های عمودی، افقی و عمقی و قطعات اتصالی کارگذاری شده داخل شمع‌ها به‌عنوان نوآوری‌های خلاقانه برای اولین بار در پروژه‌های مشابه به مورد اجرا گذاشته شده است. بخش دیگری از نوآوری‌ها در مطالعات تکمیلی به بازچرخانی آب خاکستری اختصاص دارد. استفاده از سیستم MBR برای تصفیه فاضلاب با قابلیت بازچرخانی و بازگشت به فلش تانک‌ها با رعایت شاخص‌های آب خروجی که می‌تواند به مصارف شست‌وشوی فضاهای عمومی، پارکینگ‌ها و آبیاری فضای سبز با توجه به حجم آب مورد استفاده تخصیص یافته و به مورد اجرا گذاشته خواهد شد. در بخش مطالعات تکمیلی ازجمله موارد قابل اعتنا بررسی موضوع پیش‌ساختگی و فضاهای تَر به‌صورت مصوب است که مراحل مقدماتی مطالعاتی آن تکمیل شده و در مرحله مطالعات تکمیلی و اجرایی است که اولویت نخست فضاهای تَر، شامل سرویس‌های بهداشتی و حمام‌ها به‌صورت پیش‌ساخته با فینیشینگ کامل به اجرا درخواهد آمد و در مرحله اجرای سازه در محل نصب خواهد شد و اولویت دوم موضوع آشپزخانه‌ها است که در این مورد نیز مطالعات موردی خارجی و تجربیات زیستی موردبررسی قرار گرفته و روند کامل این مطالعات در واحد طراحی شرکت با همکاری واحد تحقیق و توسعه شرکت گروه به انجام رسید. موضوع تولید سنگ‌های مصنوعی نیز یکی دیگر از آیتم‌های اصلی در روند مطالعات تکمیلی و اجرایی با توجه به معماری پایدار و پارامترهای اقتصادی است. این موارد تقریبا بخشی از نوآوری‌ها و کارهای خلاقه‌ای است که در پروژه آیمان انجام شده و قابل تعمیم به سایر پروژه‌هاست.
این پروژه جزو پروژه‌های سنگین به‌حساب می‌آید که فعالیت‌های مختلفی در آن مطالعه، طراحی و اجرا می‌شود. آیا این دانش مطالعاتی و اجرایی بومی است؟
در مجموعه شرکت سرمایه‌گذاری مسکن و پروژه آیمان به این باور داریم که آنچه باید به کار بگیریم یا در گذشته در مقاطع مختلف آموخته و تجربه کرده‌ایم یا باید آن را بیاموزیم. در واقع چنین پروژه‌هایی در کنار سنگینی، درس‌های آموزنده بسیاری برای همه- حتی تمام مردمی که مستقیما درگیر نیستند- ازجمله کارشناسان و مهندسان این حوزه دارد. این استراتژی ما از روز آغازین بوده و امیدوارم همواره در شرکت گروه سرمایه‌گذاری مسکن مورد اجرا گذاشته شود؛ اما در پاسخ به سوال شما باید عرض کنم که تمام آنچه تا امروز اجرایی شده و در ادامه نیز به مورد اجرا درخواهد آمد با تکیه‌بر توان نیروهای بومی و دانش آنها اتفاق افتاده است. طبیعتا ما بی‌نیاز از دانش به‌روز نیستیم و تاکید ما این است که در هر جا و در هر مرحله‌ای باید خود را با تغییرات و نوآوری‌ها همسان و هماهنگ کنیم.
در این فاصله چه دستاوردهایی در حوزه تحت مدیریت شما اتفاق افتاده است؟
برنامه‌های ما ادامه سیاست‌های شرکت سرمایه‌گذاری مسکن شمال غرب و استراتژی‌های کلانی است که از سوی شرکت گروه سرمایه‌گذاری مسکن ابلاغ می‌شود؛ اما تمرکز بر سرمایه‌گذاری در بخش مسکن با خرید زمین‌های مناسب و ارائه طرح‌های امکان‌سنجی تا اجرا و احیانا بهره‌برداری در حدود برنامه‌های حوزه معاونت طرح و توسعه قرار دارد. در این فاصله ما با تمرکز بر پتانسیل‌های موجود در مراکز استان‌ها و بررسی آنها با نظرات علمی و فنی کارشناسان شرکت و در صورت نیاز خارج از شرکت به ارزیابی این موقعیت‌های بالقوه پرداخته‌ایم و این مسیر را پیوسته ادامه می‌دهیم.
