دیدگاههای اقتصادی رئیس جمهور جدید شیلی بررسی شد؛
نسخه «میلی» در شیلی
وقتی خاویر میلی بهعنوان نامزدی که بیشترین رای را در انتخابات مقدماتی اوت۲۰۲۳ بهدست آورد مطرح شد، خوزه آنتونیو کاست، نامزد وقت حزب جمهوریخواه شیلی، خیلی زود به او تبریک گفت. کاست در حساب کاربری خود در شبکههای اجتماعی نوشت: «پیروزی تاریخی میلی در انتخابات مقدماتی. از شیلی، تمام حمایتها برای نبرد سختی که در پیش است. برای خیر و صلاح آرژانتین باشد که نیروی آزادی پیروز شود و فساد، ناامنی و میانمایگی شکست بخورند.»
این تبریک صرفا یک تعارف دیپلماتیک نبود، بلکه از سوی همراهی هممسیر در راستگرایی آمریکای لاتین مطرح شد؛ کسی که پیشتر در دو نوبت با میلی دیدار کرده بود و بهطور منظم در سازماندهی رویدادهایی برای ترسیم دستور کار محافظهکارانه در آمریکای جنوبی مشارکت داشت. نخستین دیدار آنها در ژوئن ۲۰۲۲ و در جریان کنفرانس اقدام سیاسی محافظهکاران (CPAC) در سائوپائولوی برزیل برگزار شد. این جریان فوقمحافظهکار از سال۱۹۷۴ کنفرانسهایی را برای گردهم آوردن سازمانها، فعالان و رهبران این طیف برگزار میکند.
در رویداد برزیل، خاویر میلی، خوزه آنتونیو کاست و میزبان برنامه، ادواردو بولسونارو ــ پسر رئیسجمهور پیشین برزیل، ژائیر مسیاس بولسونارو که اخیرا محکوم شده است ــ با یکدیگر آشنا شدند و نخستین دیدار خود را برگزار کردند. ادواردو بولسونارو در شبکههای اجتماعی، در کنار عکسی از این دیدار، نوشت: «اکنون در CPAC، بزرگترین رویداد محافظهکارانه جهان، با روسایجمهور آینده آرژانتین، خاویر میلی، و شیلی، خوزه آنتونیو کاست.»
کمی بیش از یک سال بعد، در اوایل ژوئیه ۲۰۲۳، میلی به شیلی سفر کرد تا دو نشست برگزار کند، گفتوگویی خصوصی با کاست در سانتیاگو نهایی کند و تماسهای اولیهای با آکسل کایزر، نظریهپرداز راستگرای اهل شیلی برقرار سازد. در این سفر، نامزد وقت ریاستجمهوری آرژانتین سمیناری با عنوان «نبرد برای آزادی: آمریکای لاتین و جهان» در منطقه لو بارنچهآ برگزار کرد و سخنرانیای با عنوان «رنسانس لیبرال» ارائه داد که به همت آکسل کایزر از بنیاد پیشرفت (FPP) سازماندهی شده بود. کاست در همان مقطع در رابطه با میلی گفت: «او شیری است که در حال ساختن تاریخ است»، و برای میلی در انتخابات پیشِ رو که در اوت همان سال برگزار میشد، آرزوی موفقیت کرد. او همچنین در شبکههای اجتماعی شعار مشهور میلی را تکرار کرد: «زنده باد آزادی، لعنتی!»
راستگراترین رئیسجمهور بعد از پینوشه
والاستریت ژورنال خوزه آنتونیو کاست را راستگراترین رئیسجمهور دوران پس از پینوشه نامیده است. رئیسجمهوری که از منظر سیاسی متحدی برای دونالد ترامپ رئیسجمهور آمریکا و خاویر میلی رئیسجمهور آرژانتین خواهد بود؛ او وعده داده برای جلوگیری از ورود مهاجران دیوار مرزی و خندق بسازد و با جرم و جنایت بهشدت برخورد کند. پیروزی کاست بر ژانت خارا، نامزد کمونیست، به موج پیروزیهای انتخاباتی سیاستمداران راستگرا در سراسر آمریکای لاتین میافزاید و برای رئیسجمهور ترامپ متحدان تازهای فراهم میکند که با سیاستهای ضد مهاجرتی او همسو هستند. پیروزی کاست یکی از قاطعترین پیروزیهای ریاستجمهوری از زمان بازگشت شیلی به دموکراسی در سال۱۹۹۰ محسوب میشود.
جنیفر پریبل، دانشمند علوم سیاسی و کارشناس آمریکای لاتین در دانشگاه ریچموند، گفت: «این نتیجه نوید تقویت چنین شبکهای از راستگرایان در سراسر قاره آمریکا را میدهد. متحد طبیعی بعدی ترامپ، کاست در شیلی خواهد بود.» کاست بر نگرانیها درباره حمایت گذشتهاش از دیکتاتوری نظامی راستگرای ژنرال آگوستو پینوشه غلبه کرد؛ دیکتاتوریای که بنیان توسعه بازار آزاد شیلی را گذاشت، اما مسوول شکنجه، ناپدیدسازی و قتل مخالفان سیاسی نیز بود. کاست پیش از این گفته بود که «اگر پینوشه زنده بود به من رای میداد» در دوران انتخابات اشاره کرد گفته است که هرگز از نقض حقوق بشر توسط ارتش در دوران ۱۷ساله حکومت پینوشه حمایت نکرده است.
کاست ۵۹ساله از ماه مارس زمام امور را به دست میگیرد و رهبری کشوری بزرگِ معدنی را بر عهده خواهد داشت که بزرگترین تولیدکننده مس جهان و دومین تولیدکننده بزرگ لیتیوم است؛ این مواد، در حوزه انرژیهای تجدیدپذیر حیاتی محسوب میشوند. این سومین تلاش کاست، برای رسیدن به ریاستجمهوری بود. او اگرچه یک این کاتولیک متدین و پدرِ ۹ فرزند، در انتخابات از پرداختن به مسائل اجتماعیای که در تلاشهای پیشین باعث دلزدگی رایدهندگان شده بود، پرهیز کرد؛ او با رسمی شدن ازدواج همجنسگرایان مخالفت نکرد و همچنین وعدهای مبنی بر غیرقانونیکردن سقط جنین ارائه نکرده است. در عوض، کاست وعده داد با جرم و جنایت مقابله کند؛ موضوعی که به نگرانی اصلی شیلیاییها تبدیل شده است، مردمی که به زندگی در یکی از امنترین کشورهای آمریکای لاتین عادت داشتهاند.
بسیاری از شیلیاییها سرقتهای خشونتآمیز خودرو، آدمرباییها و تیراندازیهای روز روشن را به افزایش مهاجرت غیرقانونی از ونزوئلا نسبت میدهند. مقامها گفتهاند باندهای جنایتکاری که همراه با مهاجران عادی وارد شدهاند، مسوول افزایش خشونت هستند. بر اساس دادههای سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، ساکنان متولد خارج از کشور اکنون نزدیک به ۱۰درصد جمعیت شیلی را تشکیل میدهند؛ یکی از بالاترین نسبتها در آمریکای لاتین. این رقم در سال ۲۰۱۰ برابر با ۲.۱درصد بود.
نگاه اقتصادی کاست
رودولفو کارتر، سناتور منتخب از حزب جمهوریخواه کاست، در رابطه با دیدگاههای اقتصادی کاست گفته است تمرکز بر توقف مهاجرت غیرقانونی و جرم و جنایت، به احیای رشد اقتصادی نیز کمک خواهد کرد؛ رشدی که در سالهای اخیر به کمی بیش از ۲درصد در سال کاهش یافته و نسبت به بیش از ۶درصد در بخش بزرگی از دهه۱۹۹۰ افت کرده است.
کارتر اشاره کرده است: «بدون امنیت در خیابانها، بدون قطعیت و بدون آرامش، سرمایهگذاریای وجود ندارد و بدون سرمایهگذاری، اشتغالی نیست و بدون اشتغال، پولی در جیب شهروندان نخواهد بود.» کاست خواستار کاهش مالیات شرکتها و محدود کردن مقررات برای جذب سرمایهگذاری شده است. او همچنین متعهد شده در ۱۸ماه نخست، ۶میلیارد دلار، معادل حدود ۲درصد تولید اقتصادی را از هزینههای عمومی کاهش دهد. کاست گفته است حتی در شرایطی که آمریکا و کشورهای دیگر موانع تجاری برپا میکنند، به حمایت از تجارت آزاد ادامه خواهد داد. او اشاره کرد که موفقیت اقتصادی شیلی مبتنی بر تجارت آزاد است.
به گفته کارتر، کاست مانند دیگر رهبران راستگرای آمریکای لاتین، بهدنبال روابط نزدیکتر با ایالات متحده خواهد بود؛ درحالیکه روابط تجاری قوی با چین، بزرگترین شریک تجاری شیلی و منبع مهم سرمایهگذاری، را حفظ میکند. کارتر گفت: «از نظر فرهنگی، خانه ما در غرب است و در غرب، ایالات متحده متحد اصلی ماست.»
کاست به فایننشالتایمز گفته است که چنین سیاستهایی امنیت قوی و ثبات اقتصادیای را که شیلیاییها در مقایسه با دیگر کشورهای منطقه به طور سنتی از آن برخوردار بودهاند، تقویت خواهد کرد. او گفت: «شیلیاییها تشنه تغییرات ریشهای برای بازپسگرفتن آنچه از دست دادهایم هستند.» در مقابل، خارا متعهد شده بود «درآمد حداقلی برای معیشت» به مبلغ ماهانه ۸۲۰دلار معرفی کند؛ طرحی که از طریق یارانه به شرکتها و پرداختهای مستقیم دولتی، دستمزدها را تکمیل میکند.
او همچنین قصد داشت حضور دولت را در محلههایی که بیشترین آسیب را از جرایم سازمانیافته دیدهاند، تقویت کرده و با پولشویی مقابله کند. خارا در دور نخست انتخابات که در ماه نوامبر برگزار شد، با اختلافی اندک کاست را شکست داد؛ انتخاباتی که در آن آرای راستگرایان میان سه نامزد تقسیم شده بود. خارا وزیر کار دولت کنونی بوده است؛ دولتی که میزان محبوبیتش در دو سال گذشته به ندرت از ۳۰ درصد فراتر رفته است. او عضو حزب کمونیست شیلی است؛ حزبی که رهبرانش همچنان از دولتهای اقتدارگرای ونزوئلا و کوبا حمایت میکنند؛ هرچند خود خارا از این مواضع حزب انتقاد کرده بود.
رابطه میلی و کاست در آمریکای لاتین
پس از پیروزی میلی در انتخابات ریاستجمهوری، تیم او بهطور ویژه به رسانههای شیلی اطلاع داد که خوزه کاست پیش از ارسال دعوتنامه رسمی برای رئیسجمهور گابریل بوریچ، در فهرست مهمانان قرار گرفته است. در ۱۰ دسامبر ۲۰۲۳، هیاتی از حزب جمهوریخواه به رهبری کاست، بههمراه رئیس حزب، آرتورو اسکویلا و آکسل کایزر در مراسم تحلیف حضور یافتند؛ مراسمی که در جریان آن، کایزر دیداری طولانی با میلی داشت.
میلی، کاست و کایزر هر سه با بنیاد پژوهشهای اقتصادی اطلس (AERF) مرتبط هستند؛ بنیادی که در سال۱۹۸۱ توسط کارآفرین بریتانیایی، آنتونی فیشر، برای حمایت از ایجاد اندیشکدههایی با هدف ترویج ایدئولوژیهای بازار آزاد در سراسر جهان تاسیس شد. این شبکه تحت رهبری آلخاندرو چافوئنِ آرژانتینی بهمدت ۱۷سال گسترش یافت و به بیش از ۴۰۰اندیشکده در سطح جهانی رسید که شماری از آنها در آمریکای لاتین مستقرند. مراسم سوگند ریاستجمهوری میلی به دیداری دوباره برای دوستان قدیمی این شبکههای محافظهکار اندیشکدهای بدل شد؛ مناسبتی که کاست با تلفن همراه خود ثبت و ماندگار کرد. سهگانه بولسونارو–میلی–کاست در ۵ژوئیه۲۰۲۴ و در جریان نشست جدید CPAC در کامبوریو، ایالت سانتا کاتارینا در جنوب برزیل، بار دیگر گرد هم آمدند. خوزه آنتونیو کاست در دوران نامزدی ریاستجمهوری خود با خاویر میلی، رئیسجمهور آرژانتین، صحبت کرده است و هر دو رهبر در رسانههای اجتماعی این خبر را تایید کردند.
کاست در پستی در X نوشت: «من همین الان گفتوگوی بسیار خوبی با رئیسجمهور آرژانتین، خاویر میلی داشتم که با او در مورد فرصتهای عظیم پیش رو برای آمریکای در این رویداد، نامزد حزب جمهوریخواه سخنرانیای با تمرکز بر چشمانداز بینالمللی آمریکای لاتین ایراد کرد.» کپیبرداری از الگوها در این شبکههای محافظهکار شاید توضیح دهد که چرا کاست تصمیم گرفت برای پایان کارزار انتخاباتیاش از کنسرتهای راک رئیسجمهور آرژانتین تقلید کند.
او سالن موویاستار آرنا را با هزینهای بیش از ۵۰میلیون پزو برای رویدادی در ۱۱نوامبر با عنوان «جشن شیلی» اجاره کرد و انتظار داشت حدود ۱۰هزار هوادار را گرد آورد. شاید کاست را نبینیم که با کتهای پرزرقوبرق ترانههای راک آرژانتینی را تقلید کند؛ اما همان شعارهای ضددولت و ضدکمونیستی که بیوقفه از سوی چهرههای تازه راستگرا در آمریکای لاتین تکرار میشود، بیتردید در آنجا هم حضور خواهد داشت. به نظر میرسد موج راستگرایی در آمریکای لاتین، بار دیگر اکنون بار دیگر در حال تکرار است، روندی که با پیروزی خاویر میلی شروع شد و با خروج چپگرایان از قدرت در بولیوی و شیلی ادامه پیدا کرد.
