تسهیل مراودات مالی و تقویت بورس با پیوستن به FATF
مهدی رباطی، تحلیلگر امور اقتصادی و کارشناس سیاست عمومی در اقتصاد، در همین رابطه گفت: در شرایط فعلی می‌توان ادعا کرد که هیچ کدام از افرادی که با عناوین موافق و مخالف برجام شناخته می‌شوند، در اینکه پیوستن به این سازمان یک ضرورت است و به هر حال باید انجام شود، اختلاف نظری ندارند. اما برخی دلایل که به اقتضای شرایط سیاسی و اقتصاد کلان کشور مطرح می‌شوند، منجر به این شده که عده‌ای موافق پیوستن به این سازمان درحال‌حاضر نباشند. وی وجود تحریم‌های یک‌جانبه و بی‌سابقه دولت آمریکا را مهم‌ترین دلیل این مساله دانست و افزود: درحال‌حاضر کشور ما مجبور است عمده مبادلات اقتصادی و تجاری خود را به‌صورت مخفیانه انجام دهد تا به اصطلاح بتوانیم تحریم‌ها را دور بزنیم. همین موضوع، دلیلی شده است برای مخالفان که ادعا کنند در این شرایط پیوستن ایران به FATF فوایدی برای کشور ندارد یا حتی می‌تواند مانعی برای انجام همین مراودات مخفیانه باشد. درحالی‌که معتقدم این استدلال‌ها بعضا غلط است و پیوستن ایران به FATF فواید بیشتری برای کشور دارد این دانش‌آموخته رشته اقتصاد ادامه داد: پیوستن به گروه ویژه اقدام مالی، به نوعی با اتصال به شبکه جهانی اینترنت قابل تشبیه است. همان‌گونه که در صورت نپیوستن به اینترنت تمامی راه‌های ارتباطی کشور دچار اختلال شده و حتی به نوعی قفل می‌شود، FATF هم در مبادلات تجاری چنین نقشی را دارد. از سوی دیگر همان‌گونه که پیوستن به اینترنت قرار نیست مستقیما به ما نفعی برساند و این نوع استفاده ما از اینترنت است که منافعی را برای ما ایجاد کند، FATF هم قرار نیست به‌طور مستقیم مشکلات اقتصادی ما را حل کند، بلکه یک ابزار کارآ در دست سیاست‌گذاران و فعالان اقتصادی خواهد بود.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به هزینه‌های بسیار سنگین قرار گرفتن در لیست سیاه FATF گفت: در این شرایط فارغ از مساله تحریم‌ها، ما نمی‌توانیم هیچ مبادله شفاف و مستقیم تجاری را انجام دهیم و مجبور هستیم این مبادلات را با هزینه‌ها و ریسک‌های بسیار بالا طی فرآیندی انجام دهیم که در بلند‌مدت اقتصاد ما را تحت فشار قرار داده و لطمات زیادی وارد می‌سازد. به‌عنوان مثال ما درحال‌حاضر حدود ۸۰ میلیارد دلار تجارت خارجی در قالب صادرات و واردات داریم، که به‌دلیل قرار گرفتن در لیست سیاه FATF تمامی این مبادلات به ناچار به‌صورت مخفیانه انجام می‌شود که حداقل ۲۰ تا ۳۰ درصد هزینه‌های مبادله را برای ما بالا می‌برد، یعنی چیزی در حدود ۱۵ تا ۲۰ میلیارد دلار که رقم سنگینی محسوب می‌شود.
رباطی به تاثیر تحریم‌ها هم در فرآیند مبادلات تجاری ایران اشاره کرد و گفت: حتی در همین شرایط تحریمی برخی بانک‌ها و تجار در برخی کشورها مانند عراق و چین، برای انجام معامله با طرف‌های ایرانی آمادگی داشتند، اما قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF باعث شد که این افراد هم از انجام مبادلات مستقیم با ایران پرهیز کرده یا کلا از معامله با ایران منصرف شوند یا به روش‌های غیرمستقیم روی بیاورند. روشی که برای اقتصاد ایران تنها زیان‌رسان است و سود آن متعلق به‌واسطه‌ها و دلالانی است که در این فرآیند مبادلات مخفیانه دخالت می‌کنند.
وی خاطرنشان کرد: برخی افراد از نظارت‌های FATF بر مبادلات مالی و بانکی ایران نگران هستند، در شرایطی که آمریکا درحال‌حاضر بدون هیچ ارتباطی با مساله FATF، تمامی تراکنش‌های مالی ما را رصد می‌کند، به‌گونه‌ای‌که چندی قبل رئیس‌کل بانک مرکزی هم اذعان کرد که هیچ جلسه اقتصادی نبوده است که طرف ایرانی در آن شرکت کند و آمریکایی‌ها، قبل یا بعد از آن جلسه، آنجا نباشند. بنابراین برخلاف استدلال مخالفان پیوستن به FATF، قبول دو کنوانسیون پالرمو و CFT اختلالی بر انجام مبادلات مخفیانه امروز ایران نمی‌تواند ایجاد کند. از سوی دیگر بسیاری از کشورهایی هم که هم‌اکنون به FATF پیوسته‌اند، تمام مفاد آن را درست اجرا نمی‌کنند. بنابراین حتی در صورت عضویت در این سازمان هم راه‌های زیادی وجود دارد تا حداقل شرایط امروز مبادلات مالی ایران را به‌‌رغم تحریم‌ها، همچنان حفظ کرده باشیم.
این فعال بازار سرمایه در ادامه به فواید پیوستن ایران به FATF اشاره کرد و توضیح داد: ما می‌توانیم با پیوستن به FATF امکان برقراری مبادلات تجاری عادی و معمول خود را با برخی کشورهایی که مستقل از آمریکا رفتار می‌کنند را برای خود فراهم کنیم. امری که با رفع تحریم‌ها می‌تواند به سرعت به تمام جهان تعمیم پیدا کند. از سوی دیگر خروج ایران از لیست سیاه FATF می‌تواند منجر به تقویت بخش‌های داخلی اقتصاد کشور شود. به‌عنوان مثال می‌توان پیش‌بینی کرد که در بازار بورس، چند دسته از صنایع و به‌خصوص بخش‌های مالی بازار مانند بانک‌ها و بیمه‌ها، به‌طور مستقیم از این تحول سود ببرند. همچنین شرکت‌های صادراتی و وارداتی همچون گروه فولادی‌ها، معدنی‌ها و خودروسازان به‌دلیل تسریع مبادلات پولی و تسهیل در فرآیند واردات و صادرات، به‌صورت غیرمستقیم از این تصمیم سودهای زیادی خواهند برد. اتفاقات مثبتی که در مجموع باعث تقویت بازار بورس خواهد شد.
رباطی با تاکید بر اینکه همواره واکنش بازار به تحولات، صحیح‌ترین سیگنال‌ها را در اختیار سیاست‌گذاران اقتصادی می‌دهد، ادامه داد: در همین ایام اخیر مشاهده کرده‌ایم که بازارهای کشور به‌عنوان عناصر هوشمند اقتصادی، درخصوص مسائل مربوط به FATF چگونه واکنشی داشته‌اند. این پدیده که در زمان انتشار اخبار مثبت درباره پیوستن بهFATF، قیمت ارز کاهش پیدا می‌کند و درحالت بالعکس، قیمت‌ها افزایش می‌یابد، یک سیگنال است که فعالان بازار به تحلیلگران اقتصادی و سیاست‌گذاران می‌دهند. بازار با این حرکت هوشمندانه خود می‌گوید تسهیل نقل و انتقال مالی که در اثر پیوستن به FATF ایجاد خواهد شد، منجر به تقویت ریال می‌شود و مطمئنا تصمیم‌گیران کلان اقتصادی کشور، اگر به این سیگنال‌ها توجه کنند، می‌توانند در انتخاب‌های خود بهتر و دقیق‌تر عمل کنند.
