بررسی آمارها در پایان تابستان نشان می‌دهد
جغرافیای استانی تورم شهریور
مرکز آمار کشور گزارش تورم استانی شهریورماه را منتشر کرد. در این گزارش که در روزهای نخست مهر ماه توسط مرکز آمار ایران منتشر شده است؛ داده‌های مربوط به شاخص قیمت مصرف‌کننده شهریورماه گروه‌های مختلف کشور را به تفکیک استان‌ها آورده است. براساس این گزارش، در شهریورماه ۱۳۹۹ عدد شاخص کل برای خانوارهای کشور به ۳/ ۲۴۴ رسید که نسبت به ماه قبل ۶/ ۳ درصد افزایش نشان می‌دهد (این عدد با توجه به پایه قرار دادن سال (۱۰۰=۱۳۹۵) به دست آمده است) در این گزارش اطلاعات مربوط به شاخص قیمت‌ها در دو دسته خانوارهای شهری و خانوارهای روستایی تقسیم‌بندی کرده و داده‌های مربوط به هر کدام را در جداول مجزا آورده است. همچنین در این گزارش سعی شده ضریب اهمیت انواع کالاها را در دو گروه کالاهای «خوراکی و آشامیدنی و دخانیات» و کالاهای «غیرخوراکی و با دوام» آورده شود. در این گزارش داده‌های تورم ماهانه، تورم سالانه و تورم نقطه‌ای مربوط به گروه‌های اساسی کالایی و گروه‌های خانوارهای شهری و خانوارهای روستایی آورده شده است.
کمترین و بیشترین تورم‌های استانی در شهریورماه
براساس گزارش منتشر شده در میان ۳۲ استان کشور، به ترتیب استان‌های اردبیل، اصفهان، کرمان و خراسان جنوبی کمترین افزایش شاخص قیمت ماهانه را ثبت کرده‌اند. آمارها نشان می‌دهد استان اردبیل در ماه مذکور تورم ۷/ ۱درصدی را ثبت کرده است. علاوه‌بر این در استان اصفهان، تورم شهریورماه ۵/ ۲ درصد و برای استان‌های کرمان و خراسان جنوبی ۶/ ۲ درصد بوده است. در مقابل، دو استان کهگیلویه و بویراحمد و گیلان بیشترین افزایش شاخص قیمت مصرف‌کننده را در آخرین ماه تابستان سال‌جاری ثبت کرده‌اند. به‌طوری‌که نرخ تورم ماهانه استان کهگیلویه و بویر احمد با ۳/ ۶ درصد با اختلاف از سایر استان‌ها قرار گرفته و تورم ۵ درصدی استان گیلان برای این استان جایگاه دوم تورم ماهانه در شهریورماه را رقم زد.
بررسی داده‌های سری زمانی مربوط به تورم‌های ماهانه استان‌های ایران فاقد روند منظمی هستند؛ به‌عنوان مثال نمی‌توان این توقع را داشت مثلا استان اردبیل که در شهریورماه کمترین نرخ تورم ماهانه را ثبت کرده، در سایر ماه‌ها نیز الگویی مشابه شهریورماه را برای تورم خود برگزیده باشد. علاوه‌بر این از بررسی نرخ‌های تورم مربوط به تابستان سال‌جاری، دیده می‌شود که این استان در اولین ماه تابستان سال‌جاری پا به پای پایتخت و استان فارس، بالاترین نرخ تورم ماهانه کشور را از آن خود کرده است. نکته جالب دیگری که از بررسی نرخ افزایش شاخص قیمت‌ها به دست می‌دهد این است که استان‌هایی مانند گیلان و البرز دارای تغییرات کمتری از سایر استان‌ها در تورم ماهانه هستند.
تفاوت ضریب اهمیت تورم در شهر و روستا
مرکز آمار کشور، جزئیات تورم استانی را براساس دو گروه کالاهای «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» و کالاهای «غیرخوراکی و خدمات» منتشر می‌کند. براساس گزارش منتشر شده برای شهریورماه، ضریب اهمیت کالاهای خوراکی ۲۴/ ۲۷ درصد و کالاهای غیرخوراکی ۷۶/ ۷۲ درصد در کل کشور است. البته این عدد از برآیند ضریب اهمیت برای گروه‌های شهری و روستایی به دست آمده که در واقع تفاوت بسیار زیادی بین گروه‌های شهری و روستایی برای صرف هزینه‌های خانوار وجود دارد. ضریب اهمیت کالاهای گروه «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» برای خانوارهای شهری ۲۵ و برای خانوارهای روستایی ۶/ ۳۹ ثبت شده است. از طرفی ضریب اهمیت کالاهای با دوام «غیرخوراکی و خدمات» برای خانوارهای روستایی با اختلاف ۱۰ واحدی با خانوارهای شهری، ۴/ ۶۰ و برای خانوارهای شهری ۷۵ به دست آمده است. آمارها بیان می‌کند، ضریب اهمیت گروه کالایی «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها و دخانیات» در خانوارهای روستایی استان سیستان و بلوچستان ۴/ ۵۵ درصد است. در نقطه مقابل پایین‌ترین ضریب اهمیت گروه کالایی «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها و دخانیات» را برای خانوارهای شهری استان تهران (۸/ ۱۸ درصد) شاهد هستیم. ضریب اهمیت مربوط به کالاهای خوراکی و غیرخوراکی شاخصی برای مشخص شدن میزان رفاهی خانوارها در کشورها است. آمارها و داده‌ها نشان می‌دهد، رفاه اقتصادی خانوارها نتیجه‌ای از سایر شاخص‌های اقتصادی یک استان مانند رشد اقتصادی و میزان توسعه اقتصادی آن استان است.
گرانی خوراکی‌ها در قم و البرز
براساس طبقه‌بندی ارائه شده در این گزارش، تورم ماهانه گروه خوراکی‌های کل کشور در شهریورماه ۳ درصد و گروه غیرخوراکیها ۹/ ۳ درصد بوده است. از آنجا که گروه غیرخوراکیها شامل کالاهای بادوام مصرفی می‌شود، تغییرات قیمت ارز می‌تواند بر افزایش متوسط قیمت این گروه کالایی موثر باشد. نگاهی به استان‌های کشور نشان می‌دهد استان‌های البرز و قم بیشترین تورم ماهانه در گروه خوراکی‌ها را تجربه کرده‌اند. استان البرز تورم ۶/ ۵ درصدی و استان قم ۲/ ۵ درصدی در گروه خوراکی‌ها داشته‌اند. اما از نظرضریب اهمیت کالاهای خوراکی، استان سیستان و بلوچستان بیشترین ضریب اهمیت را به خود اختصاص داده است. در این استان ضریب اهمیت کالاهای خوراکی ۲/ ۴۳ درصد است در حالی که میانگین ضریب اهمیت کالاهای خوراکی در کل کشور حدود ۲/ ۲۷ درصد است. در استان‌های محروم کشور بخش مهمی از سبد خانوارها را کالاهای خوراکی و ضروری تشکیل می‌دهد.
در گروه غیرخوراکیها و خدمات نیز استان کهگیلویه و بویراحمد بیشترین تورم ماهانه را به خود اختصاص داده است. تورم گروه غیرخوراکیها در این استان ۴/ ۸ درصد بوده است. این در حالی است که در استان اردبیل کمترین تورم ماهانه این گروه ثبت شده است. تورم گروه غیرخوراکیها و خدمات در استان اردبیل به نسبت مرداد ماه ۲ درصد بوده است.
مقایسه تورم نقطه‌ای استان‌ها درشهریور ۹۹
از طرفی نگاهی به تورم ماهانه کل کشور نشان می‌دهد تورم ماهانه در کل کشور نوسانات زیادی دارد. این در حالی است که تورم نقطه‌به‌نقطه سیر صعودی منظمی در ماه‌های اخیر داشته است. تورم نقطه‌به‌نقطه شهریورماه سراسر کشور بالاتر از تورم نقطه‌به‌نقطه مردادماه و همچنین تیرماه است. در هیچ یک از استان‌ها و در هیچ‌یک از ماه‌ها افزایش تورم نقطه‌به‌نقطه نقض نشده است. تورم نقطه‌به‌نقطه در شهریورماه، به ترتیب برای استان‌های آذربایجان‌غربی، اردبیل، مازندران و ایلام از سایر استان‌ها کمتر بوده است. به‌عبارت دیگر سبد مصرفی خانوار در این استان‌ها کمتر از سایر استان‌ها، نسبت به قیمت‌های شهریورماه سال گذشته، گران شده است. سیر صعودی تورم نقطه‌به‌نقطه از ابتدای سال ۹۹ روند صعودی خود را نقض نکرده است به‌طوری‌که تورم نقطه‌به‌نقطه ماه‌ها به ترتیب، شهریور (۴۵/ ۳۴ درصد)، مرداد (۴۸/ ۳۰ درصد)، تیر (۸۲/ ۲۶ درصد)، خرداد (۴۷/ ۲۲ درصد)، اردیبهشت (۰۴/ ۲۱ درصد) و فروردین (۸۴/ ۱۹ درصد) است. امید است روند صعودی تورم نقطه‌به‌نقطه به پله‌ای پایین‌تر در فصل پاییز قدم بگذارد. در غیر این صورت نگاهی به روند تورم نقطه‌به‌نقطه از ابتدای سال ۱۳۹۷ تاکنون، خبر از افزایش تورم نقطه‌به‌نقطه سبد مصرفی خانوار در ماه‌های سرد امسال می‌دهد. این موضوع به معنی افزایش شاخص سبد مصرفی خانوارهای ایرانی در پاییز و زمستان سال‌جاری نسبت به سال گذشته است.
تورم گروه‌های کالایی در استان‌های کشور
داده‌های دیگری در گزارش شاخص قیمت مصرف‌کننده به تفکیک استان منتشر شده است. در این گزارش جداولی با بررسی داده‌های آماری روی گروه‌های اصلی کالاها و خدمات مصرفی خانوارهای کشور منتشر شده است. ۱۲ گروه اصلی که در تمامی استان‌های کشور مورد بررسی قرار گرفته‌اند عبارتند از: «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها»، «دخانیات»، «پوشاک و کفش»، «مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوخت‌ها»، «مبلمان و لوازم خانگی و نگهداری معمول آنها»، «بهداشت و درمان»، «حمل‌و‌نقل»، «ارتباطات»، «تفریح و فرهنگ»، «آموزش»، «هتل و رستوران»، «کالاها و خدمات متفرقه». براساس آمارهای منتشر شده به‌عنوان تورم نقطه‌به‌نقطه گروه‌های اصلی کالاها و خدمات مصرفی خانوارها، بالاترین نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها مربوط به استان هرمزگان (۷/ ۴۵) است.
کمترین نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه شهریورماه برای این گروه کالایی مربوط به استان ایلام (۱/ ۲۵) است؛ البته استان‌های سمنان (۶/ ۲۵) و مرکزی (۷/ ۲۵) نیز دو استانی هستند که نرخ تورم خوراکی‌ها و آشامیدنی‌هایشان با اختلاف کمی از سایر استان‌ها در کنار استان ایلام قرار دارند. این در حالی است که تورم نقطه‌به‌نقطه گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها برای کل کشور ۴/ ۳۱ درصد ثبت شده است. گروه دخانیات در استان‌های مختلف تورم‌های متفاوتی را ثبت کرده است. تورم این گروه در کل کشور ۷/ ۳۳ درصد است. کمترین نرخ تورم دخانیات برای استان سیستان بلوچستان (۵/ ۱۵ درصد) و بیشترین نرخ تورم دخانیات در شهریورماه سال‌جاری نسبت به شهریورماه سال گذشته مربوط به استان‌های آذربایجان شرقی (۷/ ۴۴ درصد) و بوشهر (۳/ ۴۴ درصد) است. گروه کالایی پوشاک و کفش در استان خوزستان شاهد کمترین افزایش قیمت مصرف‌کننده نسبت به شهریور سال گذشته بوده است. تورم این گروه در استان خوزستان ۴/ ۲۳ درصد بوده است. استان‌های فارس و کرمان هر دو با نرخ تورم ۸/ ۴۶ درصدی در نقطه مقابل قراردارند و بالاترین نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه گروه پوشاک و کفش را ثبت کرده است. شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی خانوارها، در گروه اصلی مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوخت‌ها، تورم ۲/ ۲۶ درصدی کل کشور را نشان می‌دهد. این در حالی است که خانوارها در همدان شاهد تورم ۳/ ۳۲ درصدی و خانوارهای مازندرانی با تورم ۱/ ۹ درصدی در این گروه، شاهد کمترین میزان تورم نقطه‌به‌نقطه در میان کلیه کالاها و خدمات بوده‌اند.
