سیگنال تقاضا به تولید
تمامی بحث‌های کارشناسی برای مدیریت و تنظیم بازار محصولات پتروشیمیایی در قالب دستورالعملی که در ابتدای دی سال‌جاری منتشر شد، تجمیع و مرجع تنظیم بازار قرار گرفت. مقایسه دو دستورالعمل تنظیم این بازار نشان می‌دهد که در دستورالعمل قبلی یکسری موارد، نظیر تقاضاهایی که خارج از بورس کالا به آنها پاسخ داده می‌شود تا حدی مبهم بودند که در دستورالعمل جدید به‌صورت شفاف و مشروح مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. به‌طوری که دستورالعمل جدید در ۹ ماده و چند بند تنظیم شده تا تمامی جوانب بازار را تحت پوشش قرار دهد.
مساله مدیریت و پالایش تقاضا برای صنایع بالادستی موضوعی بسیار جدی محسوب می‌شود. در صورت مشخص بودن میزان تقاضا و نوع محصولی که موردنیاز متقاضیان است، این امکان برای شرکت‌های پتروشیمی فراهم می‌شود تا به برنامه‌ریزی تولید بپردازند. در ویرایش جدید دستورالعمل تنظیم بازار محصولات پتروشیمی تا حد زیادی این مسائل مرتفع شده و در صورت محقق شدن بندهای مربوط به مدیریت تقاضا می‌توان تقاضای غیرواقعی را از بازار حذف کرد. با تدابیری که اندیشیده شد، قرار بر این است ادعای هر متقاضی که خود را تولیدکننده معرفی می‌کند، از کانال پرداخت‌های مربوط به بیمه، مالیات و قبوض برق و سایر عواملی که مشخص شده است، بررسی و صحت این ادعا تایید شود تا بتوان مدیریت صحیحی بر متقاضیان انجام داد. از این‌رو تبدیل مواد اولیه خریداری شده به محصول نهایی از سوی متقاضیان به مسیر شفافی وارد می‌شود که از این مسیر امکان رهگیری آنها وجود دارد. به‌عنوان نماینده انجمن کارفرمایی پتروشیمی در این جلسات، بر روی این موارد تاکید ویژه‌ای داشتیم تا بازار ساماندهی شود. به‌رغم آنکه در دستورالعمل جدید به خوبی این موضوعات مدنظر قرار گرفته و واکاوی شده، امیدواریم در مرحله اجرا نیز موفقیت‌آمیز باشد. همچنین در دستورالعمل جدید امکان انعقاد قراردادهای بلندمدت مطرح شده است. این بحث از مدت‌ها پیش طرح شده بود و حتی مورد استقبال برخی از شرکت‌های پتروشیمی هم قرار گرفت و برخی از صنایع پایین‌دست نیز متقاضی این قراردادها بودند. به‌رغم این مطلب تحقق این امر تاکنون امکان‌پذیر نشده است. این قرارداد برای صنایع بالادستی از این لحاظ مهم و خوب تلقی می‌شود که می‌تواند بخشی از عرضه خود را به‌صورت قرارداد بلندمدت انجام دهد و از این طریق قادر به برنامه‌ریزی بلندمدت برای تولید خود باشد. تاکنون این قراردادها محقق نشده است اما در دستورالعمل فعلی راه‌اندازی آن پیش‌بینی شده و امیدواریم برای برخی از محصولاتی که اصطلاحا به‌عنوان محصولات مرسوم و غیرملتهب شناخته می‌شوند این قراردادهای بلندمدت کلید بخورد؛ زیرا محصولاتی که در گروه گریدهای پرالتهاب دسته‌بندی می‌شوند همچون پلی‌پروپیلن‌ها، به‌دلیل آنکه عرضه آنها محدود بوده و تقاضای آن فشرده تلقی می‌شود؛ درحال‌حاضر امکان انعقاد قرارداد بلندمدت برای آنها وجود ندارد. چراکه اگر قراردادی برای این محصولات منعقد شود، بخشی از عرضه در تالار فیزیکی بورس کالا را کاهش داده و به سمت پوشش این قراردادها هدایت می‌شود. همچنین در برخی دیگر از محصولات نظیر پلی‌اتیلن‌ها که از لحاظ عرضه وضعیت قابل قبولی دارند و می‌توان گفت تولید این محصولات نسبت به نیاز بازار بیشتر ارزیابی می‌شود، شاید برای انعقاد قرارداد بلندمدت چندان مورد استقبال متقاضیان قرار نگیرند. بنابراین نیاز است که بررسی دقیق‌تری برای عرضه محصولات پتروشیمیایی در قالب قرارداد بلندمدت صورت بگیرد که در عین حال که مورد استقبال متقاضیان است، به بازار داخلی و عرضه‌های نقدی در بورس کالا لطمه‌ای وارد نکند. باتوجه به طرح‌هایی که در چارچوب طرح‌های جهش دوم و سوم صنعت پتروشیمی در دستور کار قرار گرفته است و قرار بر این است که تا پایان سال ۱۴۰۴ به بهره‌برداری برسد، به این ترتیب، ظرفیت تولیدی برخی از محصولاتی که تاکنون تولید نمی‌شده یا میزان تولیدات آن پاسخگوی نیاز داخلی نبوده، تامین می‌شود.
