چشم‌انداز قیمت ارز و طلا
در شرایط فعلی، اقتصاد کشور در وضعیت رکود قرار گرفته و انتظارات تورمی در اقتصاد شکل گرفته است. این امر موجب شده است بازارهای طلا و ارز در کنار سایر بازارهای دارایی، موردتوجه مردم قرار گیرد. این تقاضا موجب شده است که قیمت این دو نوع دارایی در روزهای اخیر افزایش یابد. با توجه به منابع مالی اندک مورد نیاز برای خرید طلا و ارز در مقایسه با سایر دارایی‌ها، این دو دارایی دامنه اقبال بیشتری را به خود اختصاص داده است. سوالی که مطرح می‌شود اینکه چشم‌انداز بازارهای طلا و ارز در سال‌جاری به چه صورت خواهد بود؟ در این نوشتار تلاش شده است مانند نوشتار قبلی اینجانب، با بررسی عوامل اثرگذار بر این دو بازار، چشم‌انداز سال‌جاری طلا و ارز ارائه شود.
عوامل اثرگذار بر بازارهای طلا و ارز
با توجه به شرایط حاکم بر اقتصاد کشور، عوامل اثرگذار بر بازارهای طلا و ارز را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
۱- کاهش میزان بازدهی بازارها: قیمت در بازارهای طلا و ارز از بازدهی سایر بازارها تاثیر می‌پذیرد. اگر بازدهی در سایر بازارها کاهش یابد، تقاضا در بازار ارز و طلا افزایش یافته و با توجه به محدودیت‌های سمت عرضه طلا و ارز، قیمت افزایش می‌یابد. با توجه به کاهش شاخص کل در بازار سهام و منفی شدن قیمت بیشتر سهام در این بازار در حدود یک ماه اخیر، انتظار بر این است کاهش و منفی شدن بازدهی در این بازار، جریان بخشی از پول آزاد شده به بازار طلا و ارز را موجب شود.
۲- کاهش درآمدهای ارزی: در نتیجه تشدید تحریم‌های اقتصادی و کاهش درآمدهای ارزی، سمت عرضه بازار ارز به‌شدت تحت‌تاثیر قرار گرفته و این امر، توان بانک‌مرکزی را برای مدیریت بازار ارز کاهش می‌دهد. با توجه به تقاضای واقعی در بازار ارز از یکسو و حمله‌های سفته‌بازانه به این بازار از سوی دیگر، قیمت ارز افزایش یافته و این امر بر قیمت طلا نیز به‌طور مستقیم اثر گذاشته و قیمت هر دو دارایی افزایش خواهد یافت.
۳- کسری بودجه دولت: با توجه به شرایط اقتصاد کشور در نتیجه تشدید تحریم‌ها از یکسو و اپیدمی کرونا از سوی دیگر، دولت با کسری بودجه مواجه شده است. با توجه به نحوه تامین مالی کسری بودجه از سوی دولت که در اشکال مختلف آن در نهایت از کانال بانک مرکزی عبور خواهد کرد، بازار ارز و در نتیجه بازار طلا تحت‌تاثیر قرار گرفته و عموما روند صعودی را تجربه خواهد کرد.
۴- انتظارات تورمی: در نتیجه کاهش رشد اقتصادی و رکود حاکم بر اقتصاد کشور از یکسو و بازدهی‌های غیرواقعی در بازار دارایی‌های مالی از جمله بازار سهام از سوی دیگر، انتظارات تورمی در جامعه افزایش یافته است. این انتظارات نگرانی عمومی درخصوص کاهش ارزش پول ملی را افزایش داده و مردم به اشکال مختلف تلاش می‌کنند پول نقد خود را به دارایی‌های مختلف از جمله طلا و ارز تبدیل کنند. شکل‌گیری چنین انتظاراتی از یکسو در نتیجه افزایش تقاضا منجر به افزایش قیمت طلا و ارز می‌شود و از سوی دیگر، بر تشدید انتظارات و رشد فزاینده قیمت‌ها در بازارهای مختلف از جمله بازار طلا و ارز دامن می‌زند.
چشم‌انداز
با توجه به عوامل اصلی اثرگذار بر بازارهای طلا و ارز، انتظار بر این است تمام عوامل یادشده در سال‌جاری فعال بوده و در نتیجه آن، بازارهای طلا و ارز روند صعودی را داشته باشد. نکته مهم و کلیدی آن است که بازارهای طلا و ارز در نتیجه افزایش تورم در اقتصاد کشور، حداقل به همان میزان با افزایش قیمت در سال‌جاری مواجه خواهند شد. در صورت تشدید تحریم‌ها و افزایش فشار مالی بر دولت در راستای تامین کسری بودجه، انتظار بر این است که بازارهای طلا و ارز متلاطم شده و میزان افزایش قیمت‌ها در این بازارها بیشتر شود. با توجه به محدودیت‌های ایجاد شده درخصوص خرید و فروش در بازارهای طلا و ارز، انتظار افزایش‌های غیرمتعارف در این بازار وجود ندارد، اما این به‌معنای عدم تعدیل قیمت‌ها در بازارهای طلا و ارز در آینده نیست چراکه بازارهای طلا و ارز نیز همسو با سایر بازارهای مالی از جمله بازار سهام، با افزایش قیمت مواجه خواهند شد. با توجه به منفی شدن بازدهی بازار سهام در یک ماه اخیر، احتمال افزایش قیمت طلا و ارز در ماه‌های پیش‌رو افزایش یافته است.
پیشنهادها:
با توجه به انتظار افزایش قیمت در بازارهای طلا و ارز در سال‌جاری، در راستای کمک به ثبات اقتصادی و کاهش ریسک فعالیت‌های اقتصادی، ضروری است سیاست‌گذاران توجه ویژه‌ای به موارد زیر داشته باشند:
۱- مدیریت بازار سهام: با توجه به بازدهی‌های غیرمتعارف در بازار سهام، انتظار بر این است در آینده نزدیک با کاهش بازدهی‌های بالا در این بازار، هجوم سفته‌بازانه از سوی هر دو گروه حقوقی‌ها و حقیقی‌ها به سمت بازارهای طلا و ارز اتفاق بیفتد. ازاین‌رو، ضروری است سیاست‌گذاران توجه ویژه‌ای به بازار سهام داشته و مدیریت این بازار به سمت نرخ‌های بازدهی معقول را دنبال کنند.
۲- کنترل کسری بودجه دولت: با توجه به شرایط اقتصادی کشور و کاهش درآمدهای مورد انتظار دولت، کسری بودجه در سال‌جاری جزء لاینفک اقتصاد کشور خواهد بود. با توجه به تاثیرپذیری بازارهای دارایی به‌ویژه طلا، ارز و مسکن از نحوه تامین مالی کسری بودجه دولت، ضروری است تلاش شود ضمن به‌کارگیری روش‌های متنوع در تامین کسری بودجه از یکسو، کاهش و کنترل هزینه‌های دولت از سوی دیگر نیز دنبال شود.
۳- کنترل و مدیریت انتظارات: با توجه به رخدادهای ماه‌های اخیر در اقتصاد کشور، انتظارات تورمی در جامعه افزایش یافته است. این امر انگیزه فعالیت‌های سفته‌بازانه در بازارهای مختلف از جمله بازار دارایی‌های مالی را افزایش داده است. ضروری است دولت سیاست‌های تثبیت اقتصادی از طریق اعمال مالیات بر فعالیت‌های سوداگرانه را دنبال کند.
۴- اصلاح مالیات‌ها در راستای حمایت از تولید: با توجه به هزینه پایین فعالیت‌های سوداگرانه از یکسو و سود بالای این فعالیت‌ها از سوی دیگر، انگیره انجام فعالیت‌های تولیدی در کشور کاهش یافته و هجوم به بازار دارایی‌ها از جمله بازارهای طلا و ارز را افزایش داده است. ازاین‌رو، در راستای تغییر رفتار سرمایه‌گذاران سمت فعالیت‌های تولیدی، ضروری است هزینه‌های این نوع فعالیت‌ها از طریق کاهش مالیات‌ها بر بخش تولید کاهش یابد و از سوی دیگر، هزینه فعالیت‌های غیرتولیدی با انتقال بار مالیاتی بر دوش تولید به سمت این فعالیت‌ها، افزایش یابد.
