قطعهسازان در بحران
ادامه حیات آن شرکتها برای شروع بهکار این سه غول خودروسازی آلمان پس از بحران کنونی، حیاتی است. اما تعطیلی فعالیتهای اقتصادی، قطعهسازهای آلمانی را مانند هزاران شرکت کوچک و متوسط دیگر در معرض نابودی قرار داده است. اگرچه برخی از بزرگترین خودروسازهای جهان از جمله تویوتا، هیوندای، فولکس واگن و ولوو آمادهاند فعالیت خود را در اروپا از سر بگیرند، فروش خودرو تقریبا متوقف شده و مشکل فوریتر این است که بخشی از زنجیره عرضه آسیبپذیر که ستون فقرات خودروسازی جهان است در آستانه ورشکستگی قرار گرفته است. مدیر مالی شرکت فولکس واگن میگوید: «ما بسیار درباره وضعیت نقدینگی عرضهکنندگان قطعات نگران هستیم.»
بهدلیل توقف فعالیتهای اقتصادی، قطعهسازها برای شرکت فولکس واگن در شمال ایتالیا، اسپانیا و سراسر جهان، فعالیت خود را متوقف کرده بودند. این شرکت که بزرگترین خودروساز جهان است تلاش میکرد به هر شکل که شده شرایط را تغییر دهد. سرعت از هم گسسته شدن زنجیره عرضه در خودروسازی حتی برای کسانی که پس از بحران مالی و رکود اقتصادی یک دهه پیش توانستند شرایط فعالیتها را سامان دهند تعجب آور بوده است. آنها از عرضهکنندگان پشتیبان استفاده کرده بودند تا عرضه قطعات بسیار ضروری متوقف نشود. شرکت کانتیننتال که یکی از بزرگترین قطعهسازهای جهان است و هر چیز از سیستم ترمز تا رادیو و دیگر قطعات خودرو را تولید میکند اعلام کرد دهها شرکت کوچک قطعهساز که برای این شرکت قطعه تولید میکنند در آستانه ورشکستگی قرار دارند.
تنها چند روز پس از آغاز برنامه تعطیلی کارخانهها در اروپا و ایالات متحده، تاثیر این رویداد بر بازار کار نمایان شد، زیرا شرکتهای قطعهساز که در اروپا و ایالاتمتحده بیش از یک میلیون نیروی کار در استخدام خود دارند کارگران را به خانه فرستادند و از پرداختها کاستند. تولیدکنندگان قطعههای موتور و دیگر اجزای خودرو صدها هزار نفر را در آمریکا در استخدام خود دارند. بسیاری از کارخانههای قطعهسازی در ایالت میشیگان متمرکز هستند. این ایالت برای انتخابات ریاستجمهوری ماه نوامبر در آمریکا بسیار حیاتی است.
شرکت بینالمللی صنایع سوپریر که در جنوب میشیگان قطعات آلومینیومی برای خودرو تولید میکند کارخانه خود را بسته و کارگران را به خانه فرستاده است. شرکت گودیر که در اوهایو مستقر است و به تولید لاستیک اشتغال داشت نیز بخشی از نیروی کار خود را اخراج کرده است. در فرانسه و آلمان عرضهکنندگانی نظیر کانتیننتال و والئو نیز مجبور بودند به همین روش عمل کنند. یک نکته مهم دیگر این است که درحالیکه خودروسازها و قطعهسازهای آنها به خطوط اعتباری چند میلیارد دلاری، بازار مالی و وامهای دولتی دسترسی دارند، شبکه متشکل از قطعهسازهای کوچک که اغلب به شکل خانوادگی فعالیت میکنند و در مجموع نقشی بزرگ در خودروسازی جهان دارند نمیتوانند وامهای بزرگ بگیرند.
یکی از تولیدکنندگان قطعات الکترونیکی خودرو در آلمان میگوید: «شرایط بسیار سخت است. تعداد زیادی از کشورها که ما در آنها به تولید قطعات خودرو میپردازیم از جمله تونس، مجارستان، مکزیک و آلمان، برنامه مرخصی بدون حقوق برای کارگران ندارند و ما باید هزینهها را خودمان پرداخت کنیم.» یکی از مهمترین پرسشهایی که اکنون برای تمامی دستاندرکاران صنعت خودرو از مدیران گرفته تا کارگران و قطعهسازها مطرح است این است که پس از بازگشایی اقتصادها چه تحولاتی در این صنعت رخ خواهد داد؟ به باور بسیاری از کارشناسان، حتی پس از آغاز بهکار کارخانهها و لغو محدودیتهای کنونی، بازگشت وضعیت فعالیت قطعهسازها به حالت عادی در خوشبینانهترین حالت به ماهها زمان نیاز دارد. یکی از مقامات مرکز تحقیقات خودرو در ایالت میشیگان آمریکا میگوید: «حتی یک شرکت کوچک قطعهسازی میتواند در زنجیره عرضه چندین خودروساز اختلال بزرگ پدید آورد.» مدیران خودروسازی هشدار دادهاند که جایگزین کردن حتی یک عرضهکننده قطعه میتواند آغاز بهکار یک خودروساز بزرگ را چند هفته به تعویق اندازد. یافتن قطعهساز جدید و انجام تمام عملیاتهای لازم برای قرار گرفتن آن در زنجیره عرضه فرآیندی زمانبر است.
مدیر شرکت والئو که از بزرگترین قطعهسازهای فرانسوی است و در زمینه ساخت حسگر و قطعات پیشرفته به ویژه برای خودروهای خودران فعالیت میکند میگوید قدرت زنجیره عرضه به اندازه ضعیفترین قطعه آن است. ما قبل از آغاز بحران کنونی در هر روز در ۱۹۱ کارخانه خود ۸ میلیون قطعه تولید میکردیم و برای تولید این قطعات از ۳ میلیارد جزء گوناگون استفاده میشود. وزیر اقتصاد فرانسه میگوید: «در صنایع پراهمیت نظیر مواد شیمیایی، خودرو و هوافضا، تعطیلی کارخانهها اثرات بزرگ در کل زنجیره عرضه بر جا میگذارد. شما نمیتوانید این دسته کارخانهها را ۲ تا ۳ ماه تعطیل کنید، زیرا آغاز بهکار مجدد زنجیره عرضه فرآیندی پیچیده است.»
موضوع مهم دیگر، حرکت به سمت خودروهای پاک است که فعالیت تولیدکنندگان قطعه برای خودروهای کنونی را طی دو دهه آینده در معرض نابودی قرار میدهد. این حرکت بر پیچیدگی شرایط کنونی افزوده است. تعداد زیادی از قطعهسازها قبل از بحران کنونی سرمایهگذاریهای بزرگ برای تغییر خطوط تولید و آماده شدن برای ساخت قطعات خودروهای برقی کرده بودند. در نتیجه پولی برای آنها باقی نمانده بود و بحران کنونی سبب ورشکستگی آنها شده است. در واقع بحران کنونی زمانی رخ داد که بسیاری از شرکتها درحال گذار به سمت تولید قطعات جدید بودند. اگرچه لغو محدودیت فعالیتهای اقتصادی در کشورهای مختلف امیدواریهایی برای خودروسازهای بزرگ به وجود آورده اما آغاز تولید باید بهطور همزمان در چندین اقتصاد بزرگ صورت گیرد در غیر این صورت عملا تولید نمیتواند شروع شود. درهمتنیدگی زنجیره عرضه سبب شده کارخانهها در هر کشور برای فعالیت به دهها کشور دیگر وابسته باشند.
مدیر شرکت اسکانیای سوئد معتقد است رهبران اروپا باید با هم هماهنگ باشند. او میگوید: «ما به تنهایی نمیتوانیم فعالیتمان را آغاز کنیم به این معنا که باید فعالیتها در آلمان، فرانسه، ایتالیا و اسپانیا نیز آغاز شود.» موضوع بعدی که تحتتاثیر بحران همهگیری ویروس کرونا مطرح شده احتمال شروع موج ادغامها و تصاحبها بین قطعهسازهای کوچکتر پس از بحران است. مقامات دولت فرانسه معتقدند حتی با اعطای میلیاردها یورو و حمایت همه جانبه از خودروسازی، بحث ادغامها باید موردتوجه قرار گیرد. انتظار میرود قطعهسازهای قدرتمند، شرکتهای کوچکتر را تصاحب کنند البته بدون تردید تحولات بزرگ دیگر هم در این صنعت رخ خواهد داد.