وقت‌کشی کم‌سابقه در جادههای شمال با تعلل در اصلاح تقویم آخرهفته؛ چه کسانی خسارت میبینند؟
سفر بی‌ترافیک منتظر طرح مجلس
ازدحام کم‌سابقه در ورودی تونل البرز ( آزاد‌راه تهران - شمال)؛ غروب پنج‌شنبه 11 خرداد
سردار کمال هادیانفر، رئیس پلیس راهور فراجا ۱۳ خرداد اعلام کرد که ۷۷ میلیون تردد در سه روز یعنی از ۱۰ تا ۱۳ خرداد اتفاق افتاده است. به گفته این مقام مسوول بیشتر ترددها در استان‌‌‌های مرکزی کشور، استان‌‌‌های زیارتی و سیاحتی و تهران بوده است. با توجه به اینکه ۱۴ و ۱۵ خرداد نیز تعطیلات رسمی بود و در این روزها شاهد ترافیک سنگین در جاده شمال و افزایش ترددها در سایر جاده‌‌‌ها بودیم می‌توان به سادگی نتیجه گرفت که ترددها مرز ۸۰ میلیون را در تعطیلات خرداد رد کرده است.
بالا رفتن آمار تردد در جادههای کشور، گرچه در نگاه اول نشان‌‌‌دهنده رونق گردشگری و سفر در کشورمان است، اما زمانی که صحبت به کیفیت سفر می‌رسد واقعیت‌‌‌های تلخی را هم نشان می‌دهد. عدم‌توزیع زمانی به واسطه دو روزه نبودن آخر هفته ایرانی‌‌‌‌‌‌ها را ناچار کرده برنامه سفرشان را به تعطیلات مناسبتی محدود کنند. همین امر سفرهای تهاجمی و در نتیجه، ترافیک سنگین، دشواری یافتن بلیت برای حمل‌ونقل چه از خطوط ریلی و چه خطوط جاده‌‌‌ای و هوایی، بالا رفتن هزینه‌‌‌های اقامت و... را برای آنها به همراه داشته است. حال اگر بخواهیم تنها به یک عامل یعنی ترافیک و تاثیر آن در کیفیت سفر را مدنظر قرار دهیم، می‌توانیم خسارت‌‌‌های مادی و معنوی آن را در چند مقوله دسته‌‌‌بندی کنیم.
طی مسیر چهار‌ساعته در ۱۷ ساعت
در تعطیلات خرداد از سوی پلیس راهور ترافیک سنگین در جادههای منتهی به شمال کشور و به‌ویژه مازندران گزارش شد. زمانی که از تعطیلات خرداد صحبت می‌‌‌کنیم منظور تنها یکشنبه و دوشنبه یعنی ۱۴ و ۱۵ خرداد نیست، بسیاری از خانواده‌‌‌ها با گرفتن مرخصی یا تعطیلی کسب و کارشان در روز شنبه، از پنج‌شنبه یا چهارشنبه عصر سفرشان را به شمال کشور برنامهریزی کردند تا بتوانند به جای دو روز، سفری ۵ روزه داشته باشند. داده‌‌‌های منتشر شده از سوی پلیس راهور و گفت‌‌‌وگوی «دنیای‌اقتصاد» با برخی از این مسافران نشان می‌دهد، حجم ترافیک در این ۵ روز در جادههای منتهی به شمال کشور به‌ویژه چالوس و هراز به شدت بالا بوده است. همین امر سبب شد برخی گردشگران ناچار شوند یک مسیر چهار ساعته را در ۱۷ ساعت طی کنند، در مواردی نیز اعدادی نظیر ۱۲ تا ۱۳ ساعت برای مسیرهای بین ۴ تا ۶ ساعته گزارش شده است. همین حجم بالای ترافیک هم سبب شد به‌رغم گفته‌‌‌های مسوولان برای در دستور کار نبودن یک طرفه شدن جاده چالوس، بار دیگر شاهد باشیم که برای کاهش بار ترافیکی این موضوع مدنظر قرار گیرد.
متضرر شدن دولت، مردم و اقتصاد
اگر فرض بگیریم که یک خانواده تعطیلات ۵روزهای را برنامهریزی کرده باشد و در مقابل ترافیک نامتعارف ۱۷ ساعت در مسیر رفت و به همان میزان برای برگشت از او وقت بگیرد، حداقل دو روز را برای مسیر در نهایت ۸ ساعته رفت و برگشت تلف کرده است. این موضوع باعث می‌شود عملا به جای ۵ روز تعطیلی، سه روز را در مقصد بگذراند و دو روز دیگر سفرش سوخت شود. این زمان از دست رفته تنها یک بخش از خسارت‌‌‌های ترافیک به سفر خانوارهای ایرانی است که زمان فراغت و تفریح آنها را محدوده کرده است. متوقف ماندن در ساعت‌‌‌های طولانی در جاده‌‌‌ها، مصرف سوخت را نیز به شدت بالا برده و به اتلاف آن در زمان‌‌‌های طولانی منجر می‌شود. در کنار اینها ترافیک شدید، کیفیت سفر را نیز تحت‌الشعاع قرار داده و کلافگی و عصبی شدن مسافران را به همراه دارد، اگر به اینها توقف در تونل‌‌‌های چند کیلومتری در چند ساعت را بیفزاییم شاید بهتر بتوانیم کاهش کیفیت سفر را درک کنیم. علاوه بر گردشگران، پلیس راهور و عوامل مدیریت جاده‌‌‌ای نیز در این ایام باید ماموریت‌‌‌های فرسایشی را تجربه کنند،آنها باید زمان بیشتری را برای مدیریت جاده‌‌‌ها بگذارند و همین امر خستگی را برایشان به همراه دارد.
باخت تعطیلات به ترافیک
نگاهی به آنچه گفته شد نشان می‌دهد تعطیلات، در برابرترافیک بازنده شود و سهم بسیاری از خانوارهای ایرانی از سفر، تنها توقف‌‌‌های طولانی‌‌‌‌‌‌مدت در جاده‌‌‌ها باشد. همین توقف‌‌‌ها، برنامه‌‌‌های گردشگران را در مقصد تغییر داد و باعث شد نتوانند آنچه پیش‌بینی کرده بودند را انجام دهند و در مواردی برای نرسیدن به موقع به رزروهایشان در موضوع هتل و اقامتگاه متضرر شوند. برای جبران چنین وضعیتی است که سال‌هاست فعالان گردشگری و روزنامه «دنیای‌اقتصاد» نسخه تعطیلی دو روزه آخر هفته را تجویز کرده‌‌‌اند که خوشبختانه مدنظر قرار گرفته و در آخرین اقدام، دولت، لایحه‌‌‌ای را به مجلس در این زمینه ارجاع داده است.
در همین رابطه اسماعیلی، نایب‌رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در گفت‌‌‌وگویی در ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ اعلام کرد: «بر اساس لایحه مذکور ساعت کار کارکنان دولت در هفته ۲ ساعت کاهش می‌‌‌یابد و موضوع دیگری که در این طرح آمده این است که با توجه به اینکه تهران در روزهای پنج‌شنبه تعطیل است و شهرستان‌های دیگر تعطیل نیستند، پیشنهاد شده که پنج‌شنبه‌‌‌ها به صورت سراسری در تمام کشور تعطیل باشد. از سوی دیگر جمعی از نمایندگان طرحی را تدوین کرده‌‌‌اند که بر اساس آن شنبه‌‌‌ها به جای پنج‌شنبه‌‌‌ها تعطیل شود چرا که با توجه به اینکه بازارهای جهانی در روزهای شنبه و یکشنبه تعطیل است و چون پنج‌شنبه‌‌‌ها و جمعه‌‌‌ها در کشور ما تعطیل است، بنابراین با این شرایط عملا ۴ روز ارتباطات اقتصادی ما با دنیا دچار مشکل می‌شود. با طرح نمایندگان در واقع هم آنچه که مدنظر دولت از لحاظ ایجاد اوقات فراغت برای خانواده‌‌‌هاست تامین شده و هم ارتباطات تجاری ما برای ۴روز با بازارهای جهانی قطع نمی‌شود.»
آنچه در مجلس این هفته‌‌‌ها برای سامان‌دهی تعطیلات در مجلس جریان دارد، مقوله‌‌‌ای است که در سایر کشورهای جهان سال‌هاست اتفاق افتاده و توانسته است نتایج بسیار مثبتی هم به همراه داشته باشد. نمونه این کشورها امارات است که برای همگام شدن با جامعه جهانی، تعطیلات خود را به روزهای شنبه و یکشنبه انتقال داده و برای روز جمعه نیز ساعت کاری را به نیم رسانده تا تعطیلات آخر هفته خود را به ۵/ ۲ روز برساند. به این ترتیب کل تعطیلات امارات در طول سال به ۱۴۰ روز رسیده و این در حالی است که میزان تعطیلات سالانه ایران تنها ۸۷ روز است.
علاوه بر امارات بسیاری از کشورهای پیشرو جهان همچون کانادا، آمریکا، انگلیس و استرالیا با احتساب روزهای آخر هفته و تعطیلات مناسبتی طی یک سال حدود ۱۱۴ روز تعطیل رسمی هستند و حتی در برخی از کشورها مانند مالزی، ترکیه، چین و امارات که طی چند سال اخیر در بازار گردشگری رشد چشمگیری داشتند نیز تعطیلات سالانه آنها به بیش از ۱۱۸ روز رسید و این رقم برای چین در مجموع ۱۲۶ روز تعطیل در طول یک‌‌‌سال است. این اعداد گزاره‌ای که بر اساس آن تعطیلات ایران نسبت به سایر کشورها بالاست را زیر سوال برده و نشان می‌دهد چنانچه کشورمان بخواهد به رونق گردشگری لااقل در بخش داخلی برسد و در عین کیفیت سفر شهروندان هم افزایش یابد، چاره‌‌‌ای جز دو روزه شدن تعطیلات آخر هفته ندارد.
پنج‌شنبه تعطیل می‌شود یا شنبه؟
